Z kuşağı televizyon izlemiyor, neredeyse televizyon ve radyoyu hiç takmıyor. Tüm medya içeriğini dijital medyadan ediniyor, öylesine ilginç ki televizyon ve radyo Z kuşağının yaşam kitabında yok. Tek başına yaşayan veya yurtlarda yaşayan Z kuşağı üniversite öğrencilerinin televizyonu bile yok. Aileleriyle yaşayanlar ise ancak anne ve babalarının açtığı TV kanallarına kulak misafiri oluyorlar.

Bunu hem araştırmalardan hem de birebir gözlemlerimden takip ediyorum. Bana da çok garip geliyor ama bu gerçekle herkesin yüzleşmesi lazım. Y kuşağı içinde 1990’dan sonra doğanlar ile 2000 yılından sonra doğan Z kuşağının televizyonla da radyo ile de bir alakası yok. Bu kitle aklınıza gelen her şeyi dijital medyadan ediniyor. Yiyecekleri yemekten tutun gidecekleri tuvalete kadar her şeyi ama aklınıza gelen her şeyi dijital medyadan öğreniyorlar.

Televizyonları TV ve dizileri kurtardı

Televizyon ve radyo mecrası ciddi bir krize girse de televizyon mecrası iki format sayesinde yırtıyor. Birincisi “haber” diğeri ise “diziler”. Ülkenin yaşadığı yoğun gündem sayesinde medyanın haber verme fonksiyonu çok önemli bir hale geldi. Bu özellikle haber kanallarının işine geldi. Buna bir de yandaşlık ve muhaliflik yani “kutuplaşma” da eklenince haber kanalları yırttı. Ana akım televizyon kanalları da yayınladıkları pahalı diziler sayesinde yırttı. Böylece televizyon mecrası diğer mecralara göre dijital dönüşümden kısmen daha az etkilendi. En azından bu birkaç yıldır bu böyle devam ediyor ve sanırım bu 2030’a kadar da azala azala böyle devam eder.

En çok haber kanalına sahip Avrupa ülkesiyiz

Medya ile hem akademik anlamda hem de izleyici olarak araştırmalar ve gözlemlerde bulunan biri olarak medyada yaşanan dönüşümü merakla izliyorum. Her zaman söylediğim şeyi bir kez daha söyleyeceğim Türkiye dünyada en çok sayıda haber televizyonuna sahip ülke. Parayı bulan televizyon kanalı kurdu. Yerel kanalları da eklersek bu ülkede en az ellinin üzerinde haber televizyonu var. Bu hiç normal değil! Bu kadar çok sayıda televizyon hele tematik haber televizyonunu değil Türkiye, ABD ekonomisi bile kaldıramaz.

Kutuplaşma besliyor

Peki bunlar nasıl ayakta kalıyor? Bunu artık herkes biliyor. Kimisi kara paracı patronları ile, kimisi iktidardan aldığı hediyelerle kimisi de muhalefetten aldığı hediyelerle ayakta kalıyor. Aslında hepsi de zararda. Taşıma su ile değirmen döndürüyorlar. Kutuplaşma sayesinde ayakta kalıyorlar. Çok iddialı bir şekilde söylüyorum bu kutuplaşma yarın bitse bir ayda bu haber televizyonlarının yarısından fazlası kapanır, reytingleri daha da düşer aldıkları reklamları da kaybederler. Kutuplaşma haber kanallarını besliyor.

Haber kanallarının çoğunun nasıl ayakta kaldığını çok iyi araştıran ve bilen biriyim onun için ben de bu kanalları izlerken kimin kime hizmet ettiğini anlayabiliyorum. Bunu artık halk da anlıyor, gençler de anlıyor. O meşhur Z kuşağı da biliyor ve “o bunu destekliyor, bu şunu destekliyor… ne diye izleyeyim” diyor. Haklılar, bende iş ve merakım olmasa bir tane taş çatlasa iki kanaldan fazlasını izlemem. Kaliteli yayın yapan haber kanal sayısı bir elin parmakları kadar az desem abartı olmaz.

Türkiye’de televizyon reytingleri TİAK yani (Televizyon İzleme Alışkanlıkları) AŞ tarafından takip ediliyor. Televizyon kanalları her gün karne alır gibi bu reytingleri alıyor ve reklam pastası buna göre şekilleniyor. Bu reytingleri ben de her gün inceliyorum, hem günlük hem aylık hem de yıllık reytingleri incelerseniz aslında çok sayıda olan televizyon kanalı içinde sadece bir kaçının başarılı olduğunu siz de anlayabilirsiniz.

Ana akım kanallarda ATV yıl birincisi oldu

Geçtiğimiz gün uzun zamandır beklediğim bir raporu inceledim. Raporda televizyon kanallarının 2023 yılı reyting ortalamalarının verileri vardı. Oturduk öğrencilerimle beraber bir saatten uzun bir süre bu yıllık reyting raporunu inceledik ve üzerinde kafa yorduk. Önce ana akım televizyon kanallarının tüm gün bazlı yıllık reytinglerini inceledik sonra da haber kanallarını.

2023 yılında en çok izlenen ana akım televizyon kanalı yüzde 1,72 reyting ortalaması ile ATV olmuş. İkinci sırada yüzde 1.00 reyting ortalama ile Kanal D, üçüncü sırada yüzde 0,97 ortalama ile Show TV, dördüncü sırada ise yüzde 0.95 Fox TV yer almış. Oturup kendimi de bir düşündüm ben kendi adıma Kanal D ve Fox TV’yi daha çok izliyormuşum.

Bu ilk dört hiç sürpriz değil. ATV ve Kanal D dizileriyle, Fox TV ise dizileri ve haber bülteni ile iyi reyting topluyor. AB grubu olarak adlandırılan – daha zengin olduğu iddia edilen- kitlede birinci sırada ATV yer alırken ikinci sırada Show TV üçüncü sırada ise Fox TV yer alıyor.

 

CNN Türk zirveye selektör yakıyor

2023 yılında en çok izlenen haber kanalları listesinde ise ilginç veriler var. Günlük bazda reyting ortalamasına bakınca son dört beş yılda en çok yatırım yapılan iddialı televizyon kanallarının 2023 yılı reyting ortalamasında özel sermayeli haber kanallarında CNN TÜRK birinci sırada yer alıyor.

Kamu ve özel kanalların yer aldığı listede ise TRT Haber birinci sırada. Ben TRT Haber’in birinciliğini saymıyorum. Neden? diyeceksiniz. Çünkü olağanüstü imkanları olan, yayın ağı ve işletme yapısı muazzam geniş olan devlet olanakları ile rakipleri ile rekabet eden bir kanal TRT Haber. Birinci olması çok doğal ama şunun da altını çizeyim: TRT Haber’in 2023 reyting ortalaması yüzde 0,39 iken onu takip eden CNN Türk’ün reytingi 0,31. Yani CNN Türk o devasa olanaklara sahip TRT’nin haber kanalına selektör yakmış geçen sene.

 

Kanal Adı	Ortalama Reyting (%)
TRT Haber	0,39
CNN Türk	0,31
Halk TV	0,28
A Haber	0,25
Haber Türk	0,17
NTV	0,15
Sözcü TV	0,12
TGRT Haber	0,09
Tele 1	0,08
Ülke TV	0,07
Haber Global	0,06
TV 100	0,05
KRT	0,04
Flash Haber	0,02

 

Muhalif kanalların reytingleri artış gösterdi

2023 yılında dikkat çeken bir diğer veri de iktidara karşı olan kanallar ile iktidar yanlısı yayın yapan haber kanalları arasındaki reyting farkının kapanmaya başlaması. A Haber’de çok ciddi bir reyting düşüşü yaşanırken Halk TV reytinglerini ve sıralamadaki yerini arttırmış. Halk TV en çok izlenen üçüncü haber kanalı konumunda.

Siyasetten uzak ve cool bir yayın çizgisi sunan NTV son yıllardaki düşüşüne devam etti. NTV geçmiş yıllarda zirveyi zorlarken şu an altıncı sıraya kadar geriledi. Eski havasını kaybeden ve genel seçimlerde bir iktidar yanlısı bir iktidar karşıtı yayın yapan ve aslında ne yaptığını kendisi bile bilmeyen bir havaya bürünen Haber Türk de eski havasını kaybetti ve 2023 yılında beşinci sırada kaldı.

 

Sözcü TV 6 ayda dengeleri bozdu

Yedinci sırada yer alan kanal ise 2023 yılında kurulan ve reyting ölçüm sistemine 1 Mayıs 2023 yılında dahil olan Sözcü TV. Sözcü TV yarım yıllık performansı ve yüzde 0,12’lik reyting ortalaması ile Türkiye’nin en çok izlenen yedinci haber kanalı oldu.

Sözcü TV haber kanalları piyasasına çok iyi giriş yaptı. Sözcü TV altı sekiz aylık bir sürede topladığı reytingle son yıllarda çok büyük paralar harcayan TV 100’den iki buçuk kat, ciddi bir izleyicisi hatta fanları olan Tele 1’den yaklaşık iki kat fazla reyting aldı. Sözcü gazetesinin kadrosunu ve misyonunu çok iyi kullanan kanal sadece içeriği ile değil grafikleri ve görsel kalitesi ile de başarılı oldu.

Şunu da özellikle söylemek isterim ki Sözcü TV aynı grupta yer alan gazetesinden daha tarafsız. Gün geliyor AK Parti’ye çatıyor, gün geliyor CHP’ye çatıyor. Yani holiganistik bir yayın sergilemiyor. Çizgisi biraz daha ılımlı muhalif diyebilirim.

Mesela geçen gün CHP’nin Eskişehir ile bütünleşen belediye başkanı Yılmaz Büyükerşen’i yayına bağladı ve ilk kez Büyükerşen yerel seçimlerden neden aday olmadığını ve bu süreçte yaşadıkları ile kırgınlıklarını anlattı. Bu yayın sırasında kanal yorumcuları CHP’yi de eleştirmekten geri kalmadı.

Yine yakın geçmişte kanalda yayınlanan bir başka programda Ekrem İmamoğlu konuk oldu. İmamoğlu program sırasında laf TOKİ’ye gelince TOKİ başkanını yayına bağlamayı öneren sunucuyu azarlaması da dikkatlerden kaçmadı. Orada İmamoğlu’nun sitemini çok iyi anladım ama kanal da tarafsız bir yayıncılık dersi verdi.

Her iki programı da bizzat izleyen biri olarak Sözcü TV’nin yayın çizgisini ciddi ciddi takdir etmiştim. Böyle devam ederse bu kanal seneye ilk üçü, ilk dördü zorlar. Yine böyle devam ederse A Haber’de yaşanan düşüş devam eder.

Aslında şunu da eklemek isterim CNN Türk, TRT Haber, Haber Türk, NTV ve A Haber karasal yayını olan ulusal frekanslar bu nedenle diğerlerine göre erişim potansiyelleri daha yüksek bu açıdan bakıldığında sadece uydu ve platformlardan yayın yapan Halk TV ve Sözcü TV’nin başarısı incelenmesi gereken ayrı bir başarı. Bu ivme ile devam ederlerse önümüzdeki yılın reyting ortalamasında ilk üçte CNN Türk, Halk TV ve Sözcü TV’ye görürsek hiç şaşır