Afganistan'da taşların yerine oturmasının biraz zaman alacağı kesin.
Afganistan’da taşların yerine oturmasının biraz zaman alacağı kesin. Çin ve Rusya’nın yaptığı gibi bazı ülkelerin bir sonra atacakları adımları kolaylaştıracağını düşündükleri öncü hamleleri mevcut olmakla birlikte Taliban ile kesin bir ilişki henüz kurulmuş değil. Ayrıca, her ülke birbirinin hamlesini bekliyor sanki.
ÇİN BİR ADIM ÖNDE
Çin diğer ülkelere göre bir adım önde gidiyor ve hamleleri hiç de sıradan değil. İyi düşünülmüş ve planlanmış stratejileri uyguluyor. ABD’nin hızla geri çekilmesinin ardında; ortaya çıkabilecek kaos ortamında, Doğu Türkistan’ın güvenliği, tek kuşak tek yolun geleceği, Afganistan’da elde ettiği kazanımların tehlikeye gireceği kuşkusu ve bölgesel istikrarsızlık endişesi ile Çin’i alışık olmadığı askeri alana çekme amacının olduğu söylenebilir. Çin bugüne kadar askeri alanda güç kullanmamış ve gücünü saklama stratejisini başarı ile uygulamıştır. Bu stratejiyi terk etmeye başladığını ilk kez 2018 yılında Afganistan ile imzaladığı askeri eğitim iş birliği anlaşması ile göstermiş ve Sincar Uygur Özerk Bölgesine komşu Vahan Koridorunda sözde terörle mücadele adı altında Dağ Tugayı eğitim kampı inşaası ile güç kullanma stratejisini uygulamaya başlamıştır. Temel amacın Sincan Özerk Bölgesine giden Vahan Koridoru’nun denetimi olan bu hamle ile Çin kampa bir tabur seviyesinde askeri birlik konuşlandırmıştır. Artık söz konusu koridor Çin’in kontrolü altındadır. Ayrıca, Çin ikinci bir hamle ile bu koridorun hemen üzerinde Afganistan sınırına yakın Tacik kasabasında başlangıçta gizli tutulan, daha sonra varlığı ortaya çıkan bir karakol/üs kurmuştur. Üste görev yapan askerlerin üniformalarında Sincan Uygur Özerk Bölgesi terörle mücadele birliklerinin armasının olması son derece önemlidir. Böylelikle Çin, Afganistan ve Tacikistan’da iki ayrı üsse sahip olarak Doğu Türkistan’a olası terör örgütlerinin ulaşmasını ve bölge ile temas kurmalarını engellemeyi hedeflemiştir.
İŞ BİRLİĞİNİ GÜÇLENDİRME
Taliban’ın Afganistan’da giderek artan hakimiyeti üzerine Çin üçüncü bir hamlede daha bulunmuş ve Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi Ortadoğu ülkelerine ziyarette bulunmuştur. Bu kapsamda Suriye’de Beşar Esad’ın yemin töreninin ardından Esad ile görüşme yapılmıştır. Bu görüşmenin Wang Yi’nin 2012 yılından beri Şam’a yaptığı ilk ziyaret olması önem taşımaktadır. Bu görüşmelerde, Suriye’nin Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Tayvan, Hongkong sorunlarında koşulsuz şekilde Çin’in yanında olduğu, Suriye’nin tek kuşak tek yol projesine katılma isteğinin kabul edildiği, Çin’in Suriye’de rejim değişikliğine kesinlikle karşı olduğu ve buna yönelik her türlü girişimin karşısında yer alacağı, Çin’in Suriye’nin teörle mücadelesini güçlü bir şekilde desteklediği, bu mücadeleye yardımcı olmak için iş birliği ve iletişimi güçlendirme konusunda kararlı olduğu özellikle vurgulanmıştır.
Özellikle terörle mücadele konusunda Çin ile Suriye iş birliğinin, Türkiye-Çin ilişkilerinin gerginleşmesine yol açabileceği dikkate alınmalıdır.Çin’in terörle mücadele ile kast ettiği unsurların Türkiye’nin kontrolü altında ki İdlip ve çevresinde bulunan ve özellikle cihatçı gruplar olduğu açıktır. Türkiye’nin daha önce gerçekleştirdiği Fırat Kalkanı ve Barış Pınarı harekatına karşı çıkan Çin’in kendi topraklarına terör ihraç ettiği gerekçesi ile İdlip bölgesinde ki unsurlarla mücadelede daha etkin rol oynayabileceği beklenmelidir. Bu mücadele de Rusya’nın Çin ve Suriye ile birlikte olacağı gözden uzak tutulmamalıdır. Çin, bu tür örgütlerin Ortadoğu’dan temizlenmesini tek yol tek kuşak projesinin devamlılığı açısından da öncelikli olarak görmektedir. Dolayısı ile Çin’in iki hamle ile Afganistan sınırlarını güvence altına aldıktan sonra üçüncü hamlede Ortadoğu’ya yönelmesi Çin’in güvenliğinde yeni bir önceliğin yer aldığını göstermektedir. Bugüne kadar Ortadoğu’da ekonomik gücü ile yer alan Çin’in artık askeri gücü ile de yer alacağı kesin gibidir. Suriye ile aynı Afganistan ile yaptığı gibi askeri eğitim iş birliği anlaşmasının yapılmasını her an için beklemek gerekecektir. Çin’in, bu üç hamle sonrası güvenlik sorunlarını çözerek Afganistan’da yer alması elini daha güçlendirecektir.
