Dünyanın en büyük havalimanı olması planlanan İstanbul Yeni Havalimanı, ticari adıyla IGA (İstanbul Grand Airport) için birinci fazda 90 milyon yolcu kapasitesi öngörülüyor. Adı henüz konmamış havalimanının, ikinci ve üçüncü fazlarının da hizmete girmesiyle 6 ayrı pistle 200 milyon yolcu ağırlayacağı dünya aleme ilan edildi. 

Bu konuda önyargılı olmadan ‘’Bu nasıl olur?’’ diye şeytanın avukatlığına soyunmadan ve dünyadaki benzeri havalimanlarına  da bakmadan önce; Türkiye’de halen kullanımda olan diğer havalimanlarının ne kadar yolcusu var ona bir bakmak lazım.

2017 yılının sayıları henüz gerçekleşmediği için, yılın ilk 6 ayının rakamlarının vererek hükme varmak doğru olmaz. Çünkü, yılın ikinci yarısı turizmin canlandığı ayları kapsadığı için, yılın ilk yarısına ait düşük sayıları vermek de dürüst ve sağlıklı  bir yaklaşım değildir. 

2016 yılının da, siyasi krizler, terör ve benzeri olaylarla geçen bir yıl oluşu gerçeğini de göz önüne almalıyız.

Geride bıraktığımız yıl boyunca Türkiye’deki havalimanlarının ne kadar yolcu ağırladığına bir bakalım.

İstanbul Atatürk Hvl. 60 milyon 119 bin, İstanbul S. Gökçen Hvl.  29 milyon 570 bin, Antalya Hvl.  18 milyon 740 bin,

Ankara Esenboğa Hvl. 13 milyon 042 bin,  İzmir A. Menderes Hvl. 11milyon 950 bin, Adana Şakir Paşa Hvl. 5 milyon  590 bin, Trabzon Hvl. 3 milyon 727 bin, Milas -Bodrum Hvl. 3 milyon 224 bin, Dalaman Hvl. 3 milyon 095 bin, Gaziantep Hvl. 2 milyon 685 bin, Kayseri Hvl. 1milyon 986 bin, Diyarbakır Hvl. 1 milyon 923 bin, Çarşamba Hvl. 1 milyon 792 bin, Van F. Melen Hvl. 1 milyon 496 bin, Erzurum 1milyon 227 bin, Hatay Hvl. 1 milyon 196 bin, Konya Hvl. 1 milyon 089 bin ve Elazığ Hvl. İse 1 milyon 021 bin yolcu ağırlamış.  Bu 18 havalimanının dışında kalan 37 havalimanının yolcu sayıları ise yıllık 1 milyon rakamının altında veya çok altındadır.

Bu sayılara baktığımızda toplam uçan yolcu sayısının 173 milyon 600 bin olduğunu görüyoruz.  Yani, yeni havalimanı için nihai hedef olarak konan 200 milyonluk hedef rakamının altında kalan bir sayı çıkıyor ortaya. Bu rakamın yüzde 77’sini ise, ilk beş sıradaki havalimanları gerçekleştiriyor. (İst. AHL, İst. SAW, AYT, Ank. ESB, ADA)

Yukarıda bahsettiğimiz düşüşten en çok Antalya Havalimanı etkilenmiş, 27 milyon 700 bin olan yolcu sayısı18 milyon 740 bine kadar düşmüş. Sebep. Rusya’nın vatandaşlarına koyduğu Türkiye seyahat yasağı.

İstanbul’a gelen yabancı ziyaretçi sayısını 2015’te 12 milyon 415 bin iken, 2016’da 9 milyon 204 binlik ziyaretçi sayısıyla, yüzde 25.9’luk bir düşüş yaşamış.

Nasıl Antalya’yı Rusların gelemeyişi vurdu ise, İstanbul’u da Almanların gelemeyişi vurmuş gibi. 2015’te 1 milyon 298 bin Alman turistin geldiği İstanbul, 2016’da sadece 1 milyon 006 bin Alman ağırlayarak -22.5’lık bir büyük düşüş yaşamış. Almanya ile halen yaşanan siyasi krizin 2017 turist sayılarına fazla etki etmemesi en büyük dileğimiz.

Aynı şekilde, Antalya da, 2015’te 3 milyon 001 bin Alman ağırlarken, -34’lük bir kayıpla 2016’da 1 milyon 975 bin Hans veya Helga ağırlamış.

Antalya ve diğer illerdeki düşüşleri  veya 2017’de meydana gelecek artışları şimdilik bir yana bırakarak, 2016’da önce Avrupa’nın en büyük 10 havalimanının,  sonra da dünyanın en büyük 10 havalimanının misafir ettiği yolcu sayılarına bize örnek olması için bakmakta fayda var kanaatindeyim.

Avrupa’da Londra Heathrow 75.6, Paris CDG 65.9, Amsterdam Schipol 63.6, Frankfurt 60.7, İstanbul Atatürk 60.1, Madrid Barajas 50.4, Barcelona 44.1, Londra Gatwick 43.1, Münih 42.2, Roma Fumicino 41.7 milyon yolcu karşılamış. Geriye kalanlar ise 35 milyonun altında (İstanbul Sabiha Gökçen 29.6) bir yolcu potansiyeline sahip.

Dünyanın en büyüklerine gelince; ki bu sayılar iddia sahibi bir ülke ve havalimanı olarak bizi doğrudan ve çok fazla ilgilendiriyor. Bir bakalım nedir onlardaki durum. Atlanta Hartsfield 104, Beijing Capital (Pekin) 94, (Burada Çin’in nüfusu göz önüne alınmalı), Dubai 84, Los Angeles 81, Tokyo Haneda 80, Şikago O’Hare 78, Londra Heathrow 76, Hong Kong 71, Shangai Pudong 66 ve Paris Charles De Gaulle Havalimanı ise 66 milyon kişi ağırlayarak sıralamaya giriyor.

Burada adlarını yazamadığımız 100 büyük havalimanının 2016’daki toplam ağırladığı yolcu sayısı 4 milyar 007 milyona ulaşmış. Biraz geriye giderek son 10 yıldaki yolcu artışını da görmek mümkün. 2006’da 2 milyar 760 milyon olan global yolcu sayısı, 2010’da 3 milyara ve 2016’da da 4 milyarı aşan bir düzeye ulaşmış. IATA'nın yeni açıklamasına göre, bu yılın yolcu artışı, geçen yıla göre 7.9 artış göstermiş. Bu sayının 2017’de 4.5 milyarı aşması bekleniyor.

Bu trafiğin, 3.9 artışla 1 milyar 023 milyonu Kuzey Amerika’da, 3.0 artışla 1 milyar 031 milyonu Güney Amerika’da, 8.9 artışla 200 milyonu Orta Doğu’da. 4.2 artışla 995 milyonu Avrupa’da ve 8.5 artışla 1 milyar 051 milyonu da Asya-Pasifik’te gerçekleşmiş. Yani pastadan pay alabileceğimiz bölgeler bunlar.

Şimdi bu kafa karıştıran fakat hepsi gerçek olan rakamları bir kenara bırakıp, biz yine İstanbul’a dönelim.

İstanbul 2015’te 60.1 milyon yolcu ile dünyanın 11’inci büyük havalimanı iken, 2016’da 14’üncü sıraya düşmüş. Yolcusunun yüzde 46.3’ü dış hat, yüzde 53.7’si ise iç hat yolcusuymuş. Bu arada çok merak edilen bir rakamı da sizlerle paylaşmak isterim. AHL’deki havayolu yolcu taşımacılığı pazar payının yüzde 76.9’u THY’ye, yüzde 6.3’ü Atlas Global’e ve yüzde 4.1’i de Onur Air’e ait görünüyor. (Pegasus, Sun Ekspres ve diğerleri farklı meydanlarda base olduğu için bu değerlendirmeye dahil edilmemiştir.)

Sabiha Gökçen Havalimanı ise, 4.8’lık bir artışa rağmen 29.6 milyon yolcu ile 65’incilikten, 66’inciliğa düşmekten kurtulamamış.  Buradaki yolcunun yüzde 15.3’ünü iç hat yolcusu oluştururken, yüzde 84.7 gibi önemli bir bölümünü dış hat yolcusu oluşturuyor. 200 milyonluk hedef koyarken bu meydanın da sayılarına iyi bakmak lazım.

Özetlersek, 2017’de dünyanın ve Avrupa’nın en büyük havalimanları sıralamasında çok büyük bir değişiklik olması beklenmiyor olabilir. Ancak, 2018’in 29 Ekim’inde birinci fazı hizmete girecek olan İstanbul Yeni Havalimanı’nın çizelgeye nasıl bir damga vuracağını doğrusu herkes merakla bekliyor.

2017 ve sonrasıyla ilgili tahminlerde yanılma payı büyük olabilir. Çünkü, son yıllarda siyasi  gelişmeler ekonomik gelişmelerin hep önüne geçiyor, para, altın ve petrol fiyatları kaygan zeminde seyrediyor. Siyasi çıkarlarımızı savunurken ters düştüğümüz ülkelerle ekonomik ilişkilerimiz de bozuluyor. Zor bir denge.

Şimdi yeni havalimanıyla ilgili olarak ,biz bir hesap yaptık ve bunu dünyaya deklare ettik. Fakat. ‘’Evdeki hesap, çarşıya uymaz’’ bizim anlamlı sözlerimizden biridir. Ya hesap tutmaz ise, demek  acaba çok mu oyun bozanlık olur.

Acaba 200 milyon rakamını verirken çıtayı çok mu yüksek tuttuk. Latincede bir söz vardır.  “Nec indicare”, yani “Söyleme, yap”.

Bozkırdaki çorak ve çukur arazide her vardiyada 10 bin olmak üzere günde 30 bin kişinin karıncalar gibi çalışıp ter akıttığı bu devasa veya doğru tabirle muazzam eserin yükselişine tanıklık ediyoruz. Onlar, hiç konuşmuyor, sadece yapıyor ve üretiyorlar.  Bir hayali, büyük Türkiye hayalini gerçek yapmak için ter dökenlere ve emeklerine selam olsun.

Mutlu yarınlar Türkiye’m…

NOT: Yazımda kullandığım rakamları Airline Bussiness Dergi’sinden aldım.