Günümüzün en hızlı ulaşım aracı olan uçak elbette heyecan verici.
Günümüzün en hızlı ulaşım aracı olan uçak elbette heyecan verici. Uçağa binen çoğu insan heyecanlanabilir. Ancak bu durum uçağa binmeyi imkânsız hale getirecek kadar heyecan veriyorsa sınırılar zorlanmaya başlanmış demektir.
Korku, bizi birçok şeye ulaşmaktan alıkoyan önemli bir engel. Bizi motive eden şeylere yakından baktığımızda korkunun önemli bir rol oynadığını görürüz. Korkunun dünyada oldukça yaygın olduğu gözüküyor. Kaybetmekten korkuyoruz, ölmekten korkuyoruz, kalabalıklardan korkuyoruz, yalnızlıktan korkuyoruz…
Fobi Yunanca bir kelime phobos’dan geliyor. Anlamı kaçmak. Adından da belli olduğu gibi fobi korku ile kaçınma arası bir duygu. Psikolojideki tarifine göre bireyin bir şeyden korkusu ona saçma ve mantıksız gelmesine ve “bundan korkmamalıyım “demesine rağmen bu korku ve kaçınmadan kendini alıkoyamamasıdır. Bunu saçma bulduğu için başkalarına anlatamaması, hayatını ya da bir işlevini aksatması nedeniyle duyulan sıkıntı, ızdırap ve engelleme durumu da fobinin bir parçasıdır.
Fobi ile korku ya da korkaklık farklı olgular. Fobik kişi sadece fobik olduğu şeyden kaçınır. Başka konularda oldukça girişken ve cesur olabilir. Sonuçta; bir veya birkaç fobimiz olması her şeyden korktuğumuz anlamına gelmez. Hele cesur biri olmadığımız anlamına hiç gelmez.
Fobi, ruh sağlığında korku bozuklukları başlığı altında değil, anksiyete bozuklukları başlığı altında toplanır. Anksiyete, gerginlik stres, endişe kelimelerine karşılık gelir. Büyülü kelime de bu zaten. Uçuş korkusu olanlar gergin, endişeli olabilen insanlardır. Öğrenilmiş ya da koşullanılmış olan bu duygu birçok fizyolojik değişimlere, bu değişimlerde korku ve panik duygusunun oluşmasına neden olur.
Korku bizim korunma/savunma mekanizmamız gibidir. En temel güdülerimizden biri olarak, korku bizi savaşmaya ya da kaçmaya hazırlar. Kendimizi korumamızdan sorumlu iyi bir şeydir. Korku olmasaydı, bugün hayatta olabileceğinize inanıyor musunuz? Burada önemli olan doğru korku dengesine sahip olmak. Sağlıklı bir korku duyumsaması olmayan bir pilotun uzun süre mesleğini devam ettirebilmesi pek mümkün değildir.
Uçuş fobisi aslında titiz, mükemmeliyetçi, kontrolcü vestresle baş etme sorunları yaşayan kişilerde yaygın olarak görülür.
Uçak kazalarından sonra TV’lerin yaptığı canlı yayınlar, fobisi olanların durumunu daha da şiddetlendiriyor. Bu korku aslında insanların pek çoğunda var. Ancak henüz ortaya çıkmamış olabilir. Çünkü eğer bir kişinin uçağa binmesi gerekmiyorsa, o kişi uçuş fobisi olup olmadığını test edemeyebilir. Ancak bir gün uçağa binmesi gerektiğinde bu korku ile tanışır. Bir kişi eğer uçağa binmeden günler önce gerginleşmeye ve endişelenmeye başlıyorsa ya da uçağa binerken çok tedirgin oluyorsa, uçuş fobisine aday olduğu söylenebilir. Bazı kişilerde ise uçakta panikleme ve bir an önce uçaktan aşağı inme isteği biçiminde kendini gösterebilir. Bu gerginlik ve endişeler nedeniyle eğer kişi uçağa binmeyi erteliyorsa ya da binmiyorsa, bu kişinin uçuş fobisi olduğu söylenebilir.
Uçuş korkusunun kökeni ne olursa olsun bu korkuyu pekiştiren uçak ve uçuşlarla ilgili negatif söylemlerdir. Ne yazık ki medyada uçuşla ilgili haberlerin çoğu aleyhte olagelmektedir. Uçak düşmeleri, kaçırılma ve atlatılan kazalar yüksek tonda vurgulanmaktadır. Kaptan sarhoştu, uçak zaten eskiydi, karakutu bulunamadı gibi spekülatif haberler sıktır. Ayrıca birçok filmde veya romanda uçak kazaları, havada patlama uçak kaçırma ilgi çekici, dehşet temalarından biri olarak kullanıla gelmektedir. Buna karşın binlerce uçuşun ne kadar rahat ve güvenli geçtiği vurgulanmamaktadır.
Birçok kişi, ilk uçağa binişte yüksek korku yaşamaları ile o sıralarda başka bir nedenle yaşadıkları akut ya da kronik stres yaşıyor içinde olmaları arasındaki yüksek rastlantıyı tanımlamaktadır. Hatta birçok kez korkusuzca uçağa binmiş insanlarda da uçuş korkusu oluşmasına yol açan başka bir nedenli yoğun stres görülebilir. Bu strese neden olabilecek major yaşam olayları yaşıyor olma (boşanma, iş kaybı, yakınlarının ölümü vb.) ya da birikmiş minor yaşam olayları olabilir ve birden uçuş korkusu hissedilebilir. Hatta pilotlarda ve diğer uçuş ekibinde de bu nedenlerle sonradan uçuş fobisi ortaya çıkabilmektedir.
Her kim olursa olsun uçuş korkusu olan birey stres yönetimi öğrenmelidir. Çünkü anksiyete, gerginlik bu korkunun başlatıcısıdır. Acil bir durumda uçakta fobi yaşayan yolcu en iyi kokpitte sakinleşir.
Uçağa rahat binememenin oluşturduğu pek çok sorunu aşabilmek için elbette uçuş fobisi tedavi edilmelidir.Benjamin Franklin’e de kulak vermek gerek:
"Tek korkmamız gereken şey, korkunun kendisidir"
