Enflasyon muhasebesinin uygulanmasıyla şirketlerin de kafası karışık, İdarenin de, uygulayıcıların da.
3.kez ertelenen 2024 yılı Geçici Vergi Beyannameleri nihayet 13 Eylül 2024'te şirketlerce verildi.
Enflasyon muhasebesinin gündeme geldiği andan itibaren bilanço, düzeltme işlemleri, parasal olmayan kıymetler, Geçici Vergide uygulanacak mı, vergi çıkacak mı soru ve tartışmaları hep gündeme geldi. Bu ortamda 2024 yılı ilk yarı finansal tabloları verilmiş oldu.
Peki Halka Açık ve Borsaya kote, hisseleri işlemde olan şirketlerde 2024 yılı 6 aylık Finansal Tablolar nasıl paylaşıldı?
Net Kar, EBITTA, Kazanç, Cash Flow'lar enflasyon muhasebesi sonucunda en son durumda nasıl gerçekleşti?
Önceki yazılarımda sıklıkla bahsettiğim, eğitimlerini verdiğim, uygulamasını ilk kez 2003-2004 Finansal Tablolarına uyguladığımız enflasyon muhasebesi ile 2024 yılında karşı karşıyayız.
2024 ilk yarısına ait Finansal Tablolarına uyguladığımız enflasyon muhasebesinin şirket karlılıkları ve etkilerindeki son duruma bir göz atalım.
ENFLASYON MUHASEBELİ FİNANSAL TABLOLAR
Sermaye Piyasası Kurulu, finansal olmayan şirketlerin 2023 yıl sonu finansal tablolarından başlamak üzere finansal tablolarında enflasyon muhasebesi uygulamasına geçmelerini zorunlu kıldı. Peki, enflasyon muhasebesinin uygulanmasıyla mali tablolarda nasıl sonuçlarla karşılaştık?
En son 2001 krizinin ardından devreye giren, işletme bünyesindeki parasal olmayan kıymetler üzerinde enflasyonist etkinin ortadan kaldırılarak değerinin güncellenmesini sağlayan “enflasyon muhasebesi” 20 yıl aradan sonra yeniden ülkenin gündemine geldi.
Son birkaç yıldır yeniden hatırladığımız enflasyon düzeltmesi ve uygulaması için 2024 yılı 2.Geçici Vergi döneminde uygulandı ve bol mesaili bir haftayı daha geride bıraktık.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından açıklanan Haziran/ 2024 ayına ilişkin verilere göre Yİ-ÜFE’deki bir önceki yılın aynı ayına göre artış yüzde 50.09 olarak gerçekleşmiş, son 36 aylık dönemdeki artış ise yüzde 402.24 olarak hesaplanmıştı.
Yurtiçi-ÜFE’de, içi nde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde yüzde 402,24, ve içinde bulunulan hesap döneminde yüzde 50,09 artış olduğundan her iki şartın birlikte gerçekleşmesi nedeniyle, kapsama giren mükellefler için 2024 yılı ikinci geçici vergi döneminde enflasyon muhasebesi yapma zorunluluğu doğdu.
Enflasyonun üç yıllık kümülatif bazda yüzde 100'ü aşması halinde enflasyon muhasebesinin uygulanması zorunlu.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), finansal olmayan şirketlerin 2023 yıl sonu finansal tablolarından başlamak üzere finansal tablolarında enflasyon muhasebesi uygulamasına geçmelerini zorunlu kıldı.
Ayrıca, Bankaların enflasyon muhasebesini 2025 yılında uygulamaya başlayacağını hatırlatalım.
ENFLASYON MUHASEBESİ BORSADAKİ ŞİRKET KARLARINI ERİTTİ
Halka açık şirketlerde 2024 yılı ilk 6 aylık Finansal Tabloları Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP)'ta yayımlanmaya devam ediyor.
2024 yılında ilk kez uygulanan Enflasyon Muhasebesi halka açık, borsada işlem gören şirketlerin karlılıklarını olumsuz olarak etkilediklerini gözlemliyoruz.
Borsada yatırımcıların Halka Açık şirketlerin finansal tablolarını ve sonuçlarını yakından takip ettiklerini göz önüne aldığımızda, halka açık şirketlerin kar/zarar durumları, finansal performansları, Ebitta ve Favök dediğimiz ölçü birimleri önemli hal alıyor.
Açıklanan Finansal Tabloları incelediğimizde; 2024 yılı 6 aylık mali tablolar ile 2023 yılı aynı dönemdeki mali tablolarına nazaran şirket karlılıklarının önemli ölçüde azaldığını görüyoruz.
Bu durumda da enflasyon muhasebesinin uygulanmasının Borsaya kote şirketlerin hem şirket karlılıklarını erittiğini, hem de Ebitta'larını azalttığını söylememiz mümkün.
Tabi bu karlılıklardaki azalmanın şirketten şirkete de değişebileceğini de şirket özelindeki enflasyon muhasebesinden kaynaklanan net etkilerinde iyi analiz edilmesi gerektiğini belirtelim.
Enflasyon muhasebesinin şirketlerde uygulanmasının ardından, şirketlerde yüksek bir amortisman gideri, stok kazançlarının ortadan kalkması nedeniyle düşen faaliyet karı, ve net parasal pozisyonlarına bağlı olarak parasal kazançlar ve parasal kayıplar için IFRS'teki raporlamaların ve sonuç olarak halka açık, borsaya kote şirketlerin net karlarının etkilenmesi sonucunun doğacağını da ilave edelim.
Enflasyon muhasebesinin etkisi şirketten şirkete değişebileceği gibi, Kamuyu Aydınlatma Platformu KAP'ta açıklanan Finansal Tabloları ve Bağımsız Denetim Raporlarını incelediğimizde net kazançlar üzerindeki genel net etkinin negatif olduğunu da belirtmekte fayda görüyorum.
Bu noktada Faiz, Amortisman, Vergi Öncesi Kar açılımını gösteren Favök'ten de bahsedelim:
Firma Değeri/FAVÖK ya da kısaca FD/FAVÖK şirket değerlemede kullanılan bir rasyodur. Şirketin firma değeri ile faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı arasındaki orandır. Şirketin firma değerinin son 4 çeyrekte elde edilen FAVÖK değerinin kaç katı olduğunu gösterir. F/K gibi bir kâr çarpanıdır ancak net dönem karı yerine FAVÖK kullanılır.
Enflasyon muhasebesini uygulayan Borsa İstanbul'da Finansal Tablolarını yayınlayan bazı şirketlerin 2024 yılı 6 aylık FAVÖK Oranları da aşağıdaki gibi gerçekleşti.
ENFLASYON MUHASEBESİNİN UYGULANMASIYLA FAALİYET KÂR MARJLARI DÜŞTÜ
Şirketlerde yukarıda belirttiğimiz 2024 yılı ilk altı ayda enflasyon muhasebesinin uygulanmasıyla;
Stokların değerlemesi enflasyonu yansıtacak şekilde ayarlanmış oldu.
Bu durumunda satılan malların maliyetini yükselteceğinden, brüt ve FAVÖK marjlarının düştüğünü söylememiz mümkün.
Mali Tablolarda Yer Alan Parasal ve Parasal Olmayan Kıymetler
Enflasyon düzeltmesine ilişkin düzenlemelerde, ulusal para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kalan ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetler, parasal kıymetler; ulusal para değerindeki değişmelere rağmen satın alma güçleri değişmeyen kıymetler ise parasal olmayan kıymetler olarak tanımlanmıştır.
Mali tablonun düzenlendiği tarih itibarıyla bir parasal kıymete (bilançonun aktifinde yer alan parasal varlıklar ile bilançonun pasifinde yer alan parasal kaynaklar) ait değer o kıymetin satın alma gücünü de gösterdiğinden, parasal kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına gerek bulunmamaktadır.
Ancak, parasal olmayan kıymetlere (parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar) ait değerler bu kıymetlerin satın alma gücünü göstermediği için, parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmalarına ihtiyaç bulunduğunu da belirteyim.
