Anonim şirketler yurt dışından mal ithal ettikleri gibi hizmet ithal etmeleri de mümkündür. Bu tür hizmet alımları da sıklıkla söz konusu olmaktadır.
Yurt dışından sabit kıymet niteliğinde makina, demirbaş kiralanacağı gibi, iktisadi kıymetlere ilişkin yapılan kira ödemeleri ve vergilendirilmesini bugünkü yazımda inceleyelim...
Hizmet
Bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek, gibi işlemler olarak adlandırıyoruz.
Hizmet İthali
Hizmet, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan, yukarıda sayılan işlerin yurt dışındaki kişi veya kurumlara yaptırılarak faydasından Türkiye’de yararlanılması işlemidir.
Yurt dışından Hizmet İthali ve Kiralama
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1'inci maddesinde Türkiye’de yapılan işlemlerin katma değer vergisine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. İşlemlerin hangi hallerde Türkiye’de yapılmış sayılacağı ise aynı Kanunun 6'ncı maddesinde belirtilmiştir.
Buna göre, hizmetin Türkiye’de yapılması veya hizmetten Türkiye’de faydalanılması durumunda işlemin Türkiye’de yapıldığı kabul edilmektedir.
Hizmetin Türkiye'de yapılması, işlemin Türkiye'de gerçekleşmiş sayılması bakımından yeterlidir. Bu kapsamda hizmetin fiilen ifa olunduğu yer Türkiye ise hizmet Katma Değer Vergisi'ne tabi olacaktır.
Hizmetten Türkiye'de faydalanılması deyimi ise farklı yorum ve değerlendirmelere açık bir ifadedir. Katma Değer Vergisi Genel Tebliği'nde yurt dışında faydalanma ile ilgili olarak "yurt dışındaki müşteriler için verilen hizmetin bu müşterilerin Türkiye'deki faaliyetleri ile ilgisinin olmaması" şeklinde bir açıklamaya yer vermiştir.
Öte yandan Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 11'inci maddesi hükmünce yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler Katma Değer Vergisi'nden istisna edilmiştir. Verilen hizmetin ihracat olarak değerlendirilmesi ve KDV’den istisna edilmesi için yerine getirilmesi gereken şartlar ise KDV tebliğlerinde açıklanmıştır. Buna göre hizmet ihracatında KDV istisnasının uygulanabilmesi için aşağıda yer verilen 4 şartın birlikte gerçekleşmiş olması zorunludur.
a) Hizmet Türkiye’de yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır. Yurt dışındaki müşteriden kasıt, hizmet sunulan kişinin ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezinin yurt dışında bulunması veya yurt içinde bulunan bir firmanın, yurt dışında kendi adına müstakil olarak faaliyet gösteren şube, acenta, temsilci ve bürosunun olması gerekmektedir.
b) Fatura veya benzeri nitelikteki belge yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmelidir. Yapılan hizmet ile ilgili olarak düzenlenecek fatura veya benzeri belgenin, yukarıda özellikleri açıklanan yurt dışındaki bir müşteri adına olması zorunludur.
c) Hizmet bedeli, döviz olarak Türkiye’ye getirilmelidir. Yurt dışındaki müşteri için yapılan hizmete ait bedelin, Türkiye’ye döviz olarak getirilmesi zorunludur. İstisnadan yararlanacak olanın döviz alım bordrosu veya dövizin Türkiye’ye getirildiğini tevsik eden, kambiyo mevzuatına göre geçerli diğer bir belge ile bunu tevsik etmesi gerekmektedir.
d) Hizmetten yurt dışında yararlanılmalıdır. İstisnanın uygulanabilmesi için, hizmetten yurt dışında yararlanılmış olması gerekir. Diğer bir anlatımla, yurt dışındaki müşteri için verilen hizmetin bu müşterilerin, Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgisinin olmaması gerekmektedir.
Yurt dışından Makina Kiralaması Durumunda Vergilendirme
Türkiye'de tam mükellef olan bir şirketin tarafından kiralanacak makinaların hali hazırda yurt dışında bulunması halinde hizmetin Türkiye'de ifa edilmediğinden ve bu hizmetten Türkiye'de faydalanılmadığından hareketle, kiralama hizmetinin Katma Değer Vergisi'nin konusunu oluşturmayacağı, dolayısıyla bu hizmetler sebebiyle düzenlenen faturalarda katma değer vergisi hesaplanmayacağı kanaatindeyiz.
Aynı şekilde Türkiye'de mukim bir şirketten kiralanan makinaların da halihazırda yurt dışında bulunması halinde bu makinaların kiralanması sebebiyle Türkiye'deki şirket tarafından kesilecek olan faturalarda işlem Katma Değer Vergisi'nin konusunu oluşturmadığından KDV hesaplanmayacağını belirtelim.
Makinaların Türkiye'de olup bu iş için yurt dışına gönderilmesi hali
Öte yandan kiralama kapsamındaki makinaların şu anda Türkiye sınırları içerisinde bulunması ve bu kiralama işlemi amacıyla yurt dışına gönderilmesi halinde ise hizmet niteliğindeki bu kiralama işleminin, hizmetten yurt dışında faydalanılacak olması, hizmetin yurt dışındaki bir müşteriye verilmesi, hizmet faturasının yine bu müşteri adına düzenlenecek olması ve hizmet bedelinin döviz olarak Türkiye'ye getirilmesi şartıyla Katma Değer Vergisinin konusuna girmekle birlikte, istisna olarak değerlendirileceğini, dolayısıyla bu hizmetler sebebiyle düzenlenen faturalarda katma değer vergisi hesaplanmaması gerektiğini düşünmekteyiz.
Bu makinaların taşeron tarafından yurt içindeki Türk şirketine kiralanması ve aynı şirket tarafından tarafından yurt dışı edilerek yurt dışındaki mukim şirkete aynı ülkede kullanılmak üzere tekrar kiralanması halinde ise;
Türkiye'de mükellef olan şirket tarafından verilecek bu hizmet Katma Değer Vergisi'nin konusuna girecek ancak yukarıda yer vermiş olduğumuz 4 şartında birlikte gerçekleşmesi halinde ihracat istisnası olarak değerlendirilerek Katma Değer Vergisi'nden istisna tutulacağını hatırlatalım.
Taşeron şirketin düzenlediği faturalarda KDV hesaplanacak mı?
1. Makinaların hali hazırda yurt dışında bulunması hali
Makinaların hali hazırda yurt dışında bulunması halinde, taşeron şirket tarafından düzenlenecek olan kiralama faturalarının, kira sözleşmesinin Türkiye'de yapılması, kiralama organizasyonun Türkiye'de gerçekleşmiş olması sebepleriyle hizmetten faydalanmanın Türkiye'de gerçekleşmediğinden hareketle Katma Değer Vergisi’nin konusuna girmeyeceğini net bir biçimde söylemenin oldukça güç olduğu kanaatindeyim.
Nitekim iki Türk şirketi tarafından yapılan bir kiralama işleminin kiralama konusu makina her ne kadar yurt dışında bulunsa ve hizmetten yurt dışında faydalanılsa dahi kiralama faturasının KDV'siz düzenlenmesi halinde olası bir vergi incelemesinde eleştiri konusu yapılabileceğini belirtmekte fayda görüyoruz.
Bu sebeple işlemin özüne bakıldığında yurt dışında kiralama hizmetine konu olan ve yurt dışında kiralama hizmetinden faydalanılan bir işlemin her ne kadar Katma Değer Vergisi'nin konusuna girmeyeceğini düşünsek dahi böyle bir uygulamanın eleştiri riskinin de bulunduğunu dolayısıyla uygulamaya esas olarak Maliye Bakanlığı'nın görüşünün alınmasının uygun olacağını hatırlatalım…
Öte yandan makinaların hali hazırda yurt dışında bulunması halinde Türkiye’deki mukim şirket tarafından düzenlenecek olan faturalar Katma Değer Vergisi'nin konusuna girmeyeceğinden bu iş ile ilgili olarak taşeron tarafından düzenlenen faturalarda gösterilen Katma Değer Vergisi'nin indirim konusu yapılamayacağını ve gider unsuru olarak dikkate alınması gerektiğini belirtiriz.
2. Makinaların Türkiye'de olup Aynı İş için Yurt dışına Gönderilmesi Durumu
Makinaların Türkiye'de bulunması ve Türkiye'de kiralanarak, aynı şirket tarafından yurt dışı edilmesi durumunda ise kiralama Türkiye'de gerçekleşeceğinden taşeron tarafından düzenlenecek olan fatura herhalükarda Katma Değer Vergisine tabi olacağını belirtelim.
Kiralanan bu makinaların Türkiye'deki şirket tarafından yurt dışı edilerek yurt dışına kiralanması halinde yukarıda yer vermiş olduğumuz 4 şartın birlikte gerçekleşmesi halinde ise Türkiye'deki mukim şirketin hizmet ihracı kapsamında Katma Değer Vergisi istisnasında faydalanacağından, bu kapsamda yüklenilen KDV tutarını indirim konusu yapabilecek, indirim konusu yapamadığı KDV tutarını ise gerekli diğer şartları taşıması kaydıyla iade alabileceğini belirtelim.
3. Taşerona düzenlenen bakım faturalarında KDV hesaplanacak mı?
Hizmet ihracı istisnasından faydalanabilmek için gerekli şartlar arasında hizmetin yurt dışındaki bir müşteriye verilmiş olması, hizmet faturasının yurt dışındaki bir müşteri adına düzenlenmesi yer aldığından bu kapsamda Türkiye mukimi taşerona düzenleyeceğiniz faturaların hizmet ihracı istisnasından faydalanarak KDV'siz düzenlenmesinin mümkün bulunmayacağını hatırlatmakta fayda görüyorum.
