Menatep ve Yukos'ta beraber çalıştığı Leonid Nevzlin onu bilgi bağımlısı, demir iradeli bir adam, güçlü duygulara sahip olmasına rağmen onları kapatma yeteneğine sahip biri olarak tarif ediyordu.
Mihail Khodorkovsky 26 Haziran 1963 doğumlu Rus oligarktır. Hem anası hem de babası mühendisti. O da Mendeleev Üniversitesi'nden kimya mühendisi olarak mezun oldu. Okuldan sonra Genç Komünistler Birliği Komsomol'da çalıştı. 1986'da bir kafe açtı. Bir yıl sonra arkadaşlarıyla bilgisayar vb. teknoloji ürünleri ithal etmeye başladı. Bilgisayar satışından elde edilen parayı kullanarak bankacılık lisansı aldı, 26 yaşındayken Rusya'nın ilk özel bankalarından biri olan Menatep'i kurdu. Toplanan mevduatın çoğunu ithal ettiği ürünleri finanse etmek için kullanarak büyüdü. Ayrıca hükümet, Menatep bankasına Çernobil nükleer kazasının kurbanları için tahsis edilen fonları yönetme hakkı verdi.
Menatep ve Yukos'ta beraber çalıştığı Leonid Nevzlin onu bilgi bağımlısı, demir iradeli bir adam, güçlü duygulara sahip olmasına rağmen onları kapatma yeteneğine sahip biri olarak tarif ediyordu. Khodorkovsky, Boris Yeltsin'in ilk hükümetinde ekonomi danışmanı olarak görev yaptı. 1992'de enerji endüstrisine yönelik Yatırım Teşvik Fonu'nun başkanlığına atandı. Mart 1993'te Enerji Bakan Yardımcılığına atandı. 1996'da Menatep bankası 3.5 milyar doları aşan borcu bulunan Yukos Petrol'ü 309 milyon dolara satın aldı. Bunun yanısıra vatandaşlardan özelleştirme kuponları da satın aldı, Rus vatandaşlarına dağıtılan ve onlara ulusal servetten pay alma hakkı veren bu kuponlardan toplayıp başka şirketleri ele geçirdi.
1990'ların sonunda Moskova'nın dışında büyük bir ormanın içindeki yedi evden oluşan bir site satın aldı ve Yukos'un yöneticileriyle birlikte burada ikamet etti. 2000'lerin başında 17 milyar dolara yakın bir servetin sahibi olduğu söyleniyordu. 1990'larda serbest piyasaya geçme kararı alınan Rusya'da yapılan özelleştirilmelerde Yukos adıyla bildiğimiz dev petrol şirketini ele geçirerek hatırı sayılır bir servet biriktirdi.
Putin'in devlet başkanlığının ilk döneminde o da diğer bazı oligarklar gibi muhalif bir tutum takındı, Rusya'da sivil toplumu güçlendirmeyi amaçlayan Açık Rusya inisiyatifini kurdu. 25 Ekim 2003 sabahı Khodorkovsky, Novosibirsk havaalanında tutuklandı. Moskova'ya götürüldü, dolandırıcılık ve vergi kaçakçılığıyla suçlandı. 1994 yılında Menatep'in başkanı iken özelleştirme sürecinde Rus şirketlerinin hisselerini hileyle ede etmekle itham edildi. Rusya yönetimi Yukos'a vergi nedeniyle yaptırım uyguladı. Sonuçta şirketin hisse fiyatı düştü ve Khodorkovsky'nin serveti büyük oranda azaldı. Dokuz yıl hapis cezasına çarptırıldı. Uzun süre hapiste kaldıktan sonra 2013'ün son günlerinde özgürlüğüne kavuştu. Hapisten çıkınca Rusya'dan hızla ayrıldı ve İsviçre'de oturma izni aldı.
Ukrayna'da devrim patlak verene kadar yalnızca birkaç kez kamuoyu önüne çıktı. 9 Mart 2014'te Kiev'deki "Maidan"da Rus hükümetini protestocuların öldürülmesine ortak olmakla suçladığı bir konuşma yaptı. Mart 2014'te Polonya gazetesi Gazeta Wyborcza tarafından "Yılın Adamı" ödülüne layık görüldü. Bu dönemde Le Monde Festivali, Oslo Özgürlük Forumu, Forum 2000, Vilnius Forumu, Chatham House, Dünya Ekonomik Forumu, Stanford Üniversitesi gibi yerlerde konuşmalar yaptı. Ekim 2014'teki ABD ziyaretinde Freedom House ve Dış İlişkiler Konseyi'nde konuşmalar yaptı. 2 Aralık 2014'te Avrupa Parlamentosu'na hitap etti. 2015 yılında Londra'ya taşındı. The Economist altı yıl hapis yattıktan sonra Khodorkovsky'nin bir oligarktan bir özgürlük savaşçısına dönüştüğünü yazmıştı. Bugün de muhalif çizgisini sürdürüyor. Bu arada Rusya eski dünya satranç şampiyonu Kasparov'la Khodorkovsky'i yabancı ajanlar listesine ekledi.
Kasparov, Khodorkovsky'i Putin'den sonraki dönemin kilit ismi olarak gördüğünü ifade ediyor. Geçen ay Kasparov'un bu yakıştırması kendisine sorulduğunda "ben yeni bir hükümet yapılanmasının nasıl inşa edileceğini biliyorum. Muhalefette sadece birkaç kişinin bu konuda deneyimi var" diyerek siyasi iddiasını ortaya koyuyor. Aynı röportajda İsviçre'yi geleceğin Rusyası için bir model olarak gördüğünü ifade ediyor.
