Târih kitapları Ali Fuat Cebesoy hakkında şunları yazmaktadır.
Yüzüncü yılına yaklaşırken Cumhuriyetimizin kurucu kadrosunu ne kadar tanıyor ve biliyoruz? Millî Mücâdele adını verdiğimiz ölüm-kalım mücâdelesinde önemli rol oynayan, kazanılan zaferlerde katkısı inkâr edilemeyecek nice isim, maalesef yıllar içinde ya unutulmuş ya da unutturulmuş durumdadır. Millî bayramlarda anarken ve dinî günlerde dua ederken kullandığımız “Mustafa Kemâl Atatürk ve silah arkadaşları” ifâdesindeki “silah arkadaşları”nın kimler olduğunu ne kadar biliyoruz ve onların hâtıralarına ne kadar sâhip çıkıyoruz?
Ali Fuat Cebesoy
Târih kitapları Ali Fuat Cebesoy hakkında şunları yazmaktadır. 1882 yılında İstanbul-Üsküdar’da doğan Ali Fuat Cebesoy, Mustafa Kemal’in askerî okulda sınıf arkadaşıdır. Anadolu’nun işgâli sırasında Ankara’ya doğru ilerleyen İngilizlere karşı ilk ateş açma emrini vererek İzmit’ten ileriye geçmelerini durdurmuş ve Millî Mücâdele’yi fiilen başlatmıştır.
Trablusgarp Savaşı’na giden ilk komutanlar arasında yer alan Ali Fuat Paşa, Balkanlar’da Karadağ muharebesi tümen komutanı, Kanal Harekâtı kolordu komutanı ve Doğu Cephesi’nde Atatürk’ün komutanı olduğu 16. Kolordu’da 5. Tümen komutanlığı yapmıştır.
Türk ordusunun bütün birlikleri dağıtılırken varlığını koruyan iki düzenli ordudan biri Kâzım Karabekir’in komutasındaki kolordu ile Ali Fuat Paşa’nın komutasındaki kolordu idi. Bu iki kolordu Millî Mücâdele’nin düzenini sağlamak için önemli roller oynadı. Mustafa Kemal Paşa’nın 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmasından önce, İngilizleri İzmit-Geyve yakınlarında durdurarak, Millî Mücâdele’ye moral ve askerî destek verdi. Erzurum Kongresi’nden önce Mustafa Kemal Paşa ile Amasya Tâmimi’ni imzalayarak daha sonraki süreçte belirleyici bir rol oynadı.
İstanbul hükûmetinin Mustafa Kemal Paşa’nın görevden alınmasına yönelik emrini tanımadı ve yetki bölgesindeki vâlilere kendisinden gelecek emirlere göre hareket etmelerini bildirdi. Bolşevik İhtilâli’den sonra Doğu illeri Rus işgalinden kurtarılırken, Sovyet Rusya ile ilişkilerdeki yapıcı tavrı ile TBMM hükûmetin yabancı bir ülke ile ilk anlaşmayı yapmasını sağlayarak uluslararası tanınırlık konusunda örnek bir adım attı.
Cumhuriyet’in ilânından sonra 1925 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurucuları arasında yer alan Ali Fuat Cebesoy, İzmir Suikasti sanıkları arasında yer aldı ve beraat etti. 1948 yılında TBMM başkanlığı görevinden ve CHP’den istifa ederek Demokrat Parti’ye katıldı. 27 Mayıs darbesi sonrasında, demokrasimizdeki kara lekelerden biri olan Yassıada Mahkemeleri’nde yargılandı.
Bir kahramanın mezarı
Ali Fuat Cebesoy’un mezarı, bugün İngiliz işgâl kuvvetlerini durdurduğu yerde, kendi adını taşıyan köyde bulunmaktadır. Sakarya Nehri üzerindeki bir köprü ile bir câmi arasındaki küçük bir alanda bulunan mezarı, Cumhuriyetimiz için bunca hizmeti bulunan bir kahramana yakışmayacak durumda ve bölgededir. Her ne kadar mezarının Ankara’daki devlet mezarlığına alınmamasının sebebinin âilesinin isteği olduğu belirtilse de, Millî Mücâdele kahramanlarımızdan Ali Fuat Cebesoy için Ali Fuat Paşa Köyü’den daha anıtsal bir kabir yapılabilir.
Ali Fuat Paşa istasyonu
Millî Mücâdele’nin önemli haberleşme hatlarından biri olan Ankara-İstanbul hattında en önemli bölgelerden biri olan İzmit, aynı zamanda Ali Fuat Paşa istasyonuna da ev sâhipliği yapmaktadır. Ancak yüksek hızlı tren (YHT) TCDD tarafından hizmete alındıktan sonra, bu istasyon devreden çıkartılmıştır. Maalesef YHT, Ali Fuat Paşa istasyonunda durmamaktadır. Diğer tren seferleri de iptâl edildiği için artık Ali Fuat Paşa istasyonunda hiçbir tren durmamaktadır. İstasyon binâsı âtıl hâle gelirken Ali Fuat Cebesoy’un ismi de bu defa başka bir şekilde unutulmaya yüz tutmuştur.
Ali Fuat Cebesoy gibi önemli bir millî kahrâmanımızın “Ali Fuat Paşa” diye anılarak herhangi bir paşaymış gibi sıradanlaştırılmasından sonra, şimdi de Ali Fuat Paşa isminin yaşadığı tren istasyonu kullanımdan çıkartılmıştır. İstanbul-Ankara arasındaki tren yolculuğunda zamandan tasarruf yapmak için istasyon sayılarının azaltılmış olması mantıklı bir uygulama olarak açıklanabilir, ama yakın târihimizin önemli isimlerinden biri olan Ali Fuat Cebesoy’un adının unutulmaması için yeni bir uygulama başlatılabilir ve YHT’nin durduğu istasyonlarda değişiklik yapılabilir.
