İthal edilen mallar için alınan komisyon, genellikle ithalat işlemlerine aracılık eden firmaların sağladığı hizmetler karşılığında aldığı bir ücrettir.

Bu komisyon, ithalat işlemlerinin kolaylaştırılması, lojistik, gümrükleme, sigorta ve diğer ilgili hizmetlerin sağlanması gibi çeşitli faaliyetler için talep edilir. İthalat komisyonları, farklı firmalar ve hizmet türlerine göre değişiklik gösterebilir.

Bugünkü yazımda, Türkiye'ye İthal edilen mallar için alınan komisyonların vergisel yönden değerlendirilmesine bir göz atalım.

İthalat Komisyon Türleri

İşlem Komisyonu: İthalat işlemlerinin yürütülmesi için alınan genel komisyon. Bu, ithalatçı firma ile aracı firma arasında anlaşmaya bağlı olarak değişir.

Lojistik ve Nakliye Komisyonu: Malların taşınması, depolanması ve dağıtımı için alınan komisyon.

Gümrükleme Komisyonu: Malların gümrük işlemlerinin tamamlanması için alınan ücret.

Sigorta Komisyonu: İthal edilen malların sigortalanması hizmeti için alınan komisyon

1. Türkiye’ye ithal edilen mallar için alınan komisyon KDV’ye tabi midir?

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun birinci maddesine göre ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti kapsamında yapılan teslim ve hizmetler vergiye tabi bulunmaktadır.

Diğer yandan, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinde ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler ile yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetlerin vergiden istisna olduğu belirtilmiştir.

Verilen hizmetin ihracat olarak değerlendirilmesi ve KDV’den istisna edilmesi için yerine getirilmesi gereken şartlar ise 26 ve 30 no’lu KDV genel tebliğlerinde açıklanmıştır. Buna göre hizmet ihracatında KDV istisnasının uygulanabilmesi için aşağıda belirtilen dört şartın birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

a) Hizmet Türkiye’de yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır.

Yurt dışındaki müşteriden kasıt, hizmet sunulan kişinin ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezinin yurt dışında bulunması veya yurt içinde bulunan bir firmanın, yurt dışında kendi adına müstakil olarak faaliyet gösteren şube, acente, temsilci ve bürosunun olmasıdır.

b) Fatura veya benzeri nitelikteki belge yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmelidir:

Yapılan hizmet ile ilgili olarak düzenlenecek fatura veya benzeri belgenin, yukarıda özellikleri açıklanan yurt dışındaki bir müşteri adına olması zorunludur.

c) Hizmet bedeli, döviz olarak Türkiye’ye getirilmelidir:

Yurt dışındaki müşteri için yapılan hizmete ait bedelin, Türkiye’ye döviz olarak getirilmesi zorunludur. İstisnadan yararlanacak olanın, döviz alım bordrosu veya dövizin Türkiye’ye getirildiğini tevsik eden, kambiyo mevzuatına göre geçerli diğer bir belge ile bunu tevsik etmesi gerekmektedir.

d) Hizmetten yurt dışında yararlanılmalıdır:

İstisnanın uygulanabilmesi için, hizmetten yurt dışında yararlanılmış olması gerekir. Diğer bir anlatımla, yurt dışındaki müşteri için verilen hizmetin bu müşterilerin, Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgili olmamalıdır.

Verilen hizmetin ihracat istisnasından faydalanabilmesi için yukarıdaki şartların tümünün sağlanması icap eder.

Eğer bir şirketin serbest bölgede şubesi var ise, serbest bölgedeki şubesi tarafından Türkiye’ye yapılan satış dolayısıyla ödenen komisyon için hizmetten faydalanma Türkiye’de gerçekleşmektedir.

Her ne kadar komisyonu alan şirket tarafından hizmet yurtdışındaki bir firmaya verilmiş, fatura yurtdışına kesilmiş ve bedeli döviz olarak yurtdışından getirilmiş olsa dahi bu hizmet yurtdışındaki firmanın Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgili olduğundan dolayı ihracat istisnasından faydalanmaması gerekir.

Bu sebeple ithalata aracılık etmekten dolayı Türkiye’deki firma tarafından elde edilen komisyon gelirinin Katma Değer Vergisine tabi olduğu kanaatindeyiz.

Nitekim, Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü tarafından verilen bir özelge de Türkiye’ye ithal edilen mallar için ödenen komisyonların Katma Değer Vergisi’ne tabi olduğu belirtilmiştir.

2. Satış yapan firma ile komisyon alan firmanın serbest bölgede olması halinde ne yapılır?

Katma Değer Kanunu’nun 16/1-c maddesi gereğince bölgede “Faaliyet Ruhsatı” verilen firmaların bu bölgelerde yapacakları mal ve hizmet ifaları katma değer vergisinden istisna tutulmuştur.

Bu nedenle serbest bölgelerde faaliyette bulunan firmaların, yurtdışından ithal edilip serbest bölgede depolanan malları yurtiçindeki müşterilere satılmasına ilişkin olarak, yine serbest bölgedeki bir başka firmaya veya yurtdışındaki firmalara verdiği müşteri bulma hizmetinin vergiye tabi olmaması gerektiği kanaatindeyiz.

Ancak bu durumda komisyon alan firmanın faaliyet konusunun Serbest Bölgeler Kanunu’nun 4’üncü maddesine göre, Ekonomik İşler Yüksek Koordinasyon Kurulunca uygun görülmesi ve serbest bölge yönetimi tarafından onaylanması gerekir.

3. Türkiye’deki firmanın düzenlediği komisyon faturasındaki KDV ek olarak mı ödenecek?

Şirketin serbest bölgedeki şubesi tarafından Türkiye’deki firma ile yapılan anlaşma doğrultusunda ödenecek olan komisyon tutarına isabet eden KDV’nin ayrıca mı yoksa iç yüzde yoluyla mı hesaplanacağı tamamen ilgili şirket ile yapılan anlaşmanın koşullarına bağlıdır.

Bu sebeple ticari anlaşmanın koşullarına göre hareket edilmelidir.

4. Serbest bölgedeki şube tarafından ödenen KDV indirilebilir mi?

Serbest bölgedeki şubenin Katma Değer Vergisi mükellefiyeti olmadığından dolayı ödenen KDV’nin indirimi mümkün bulunmamaktadır. Bu sebeple ilgili tutarın komisyon bedeli ile beraber gider kaydedilmesi gerektiğini hatırlatalım.