Danışmanlığını yaptığım Argetus Araştırma Şirketi, 2015 yılında İstanbul merkezli gerçekleştirdiği Belediye Ramazan Hizmetleri Araştırmasını 2016 yılında da tekrarladı. Sonuçlar önceki gün basına servis edildi. Söz konusu araştırmada yer alan analizimi sizlerle de paylaşmak istiyorum. Ramazan ayının sosyal, kültürel ve manevi ikliminin etkili biçimde artmasında belediyelerin ciddi rolü var. Belediyeler, Ramazan ayı etkinliklerini çeşitlendirdiler ve çok kişiye ulaşacak biçimde arttırdılar. Belediyeler, 2000’li yıllar öncesinden farklı olarak Ramazan ayında, doğrudan dini faaliyet olarak tanımlayabileceğimiz hizmetler de veriyorlar. 1980’lerde belediyeler Ramazan ayında daha çok kültürel etkinlik ve sosyal yardım yapıyorlardı.

Ramazan aylarında, belediyelerin, etkinlik ve hizmetlerini çeşitlendirmesi, sosyal belediyecilik uygulamalarının ve sosyal destek bütçelerinin artmasını sağlıyor. Böylece Ramazan ayında gerçekleştirilen bazı sosyal, kültürel ve dini çalışmalar, modellenerek yılın diğer aylarında da uygulanıyor. Ramazan ikliminin son yıllarda daha belirgin hale gelmesinde mevsimin yaz olması, Diyanet İşleri Başkanlığının cami merkezli Ramazan faaliyetlerini arttırması, müftülüklerin çocuk-cami ilişkisini geliştirmeye dönük projeler uygulaması, dindar siyasetçilerin yanı sıra solcu ve sosyal demokrat aktörlerin Ramazan faaliyetlerine katılması da etkili oldu. Halk dindarlığının şekillenmesinde Ramazan ayının rolü gittikçe artıyor. Bazı insanlar oruca vesile yaparak namaza başlıyor, sigara veya içki içmeyi azaltıyor veya bırakıyor, Kur’an okumaya başlıyor, tesettürlü yaşamı tercih ediyor.

2016 yılında da Türkiye’de Ramazanın kalbi İstanbul olmuştur. Ramazan ayında İstanbul’da gerçekleştirilen faaliyetler, Anadolu’daki belediyelerce benimsenmekte ve kendi bölgelerine uyarlanmaktadır. İstanbul'da Ramazan deyince akla gelen Fatih, Eyüp, Beyoğlu ve Üsküdar gibi tarihi yerlerin yanı sıra Esenler, Çekmeköy, Maltepe ve Sultanbeyli gibi ilçelerin de Ramazan ayında yeni cazibe merkezleri olarak geliştiği görülüyor. İstanbul'daki belediyelerin parti dağılımları dikkate alındığında, 2016 yılı Ramazan ayında iki önemli husus ortaya çıkıyor. Birincisi, son yıllarda CHP'li belediyeler de vatandaşların taleplerine yanıt verip Ramazan ayına özel yoğun faaliyetlerde bulunarak AK Partili belediyeler ile yarışacak şekilde hizmetlerde bulunuyorlar. İkincisi, belediyelerin yardım ve ikramları partilere göre farklılaşmıyorken, kültürel hizmetlerin içeriğine göre farklılaşmaların var olduğu ifade edilebilir.

Bayramlarda ‘memlekete gidiş’ eski yıllara nazaran arttı. Bunda, bayramın hafta içine denk gelmesinin yanı sıra emeklilerin köylerinde yeni yaşamlarına uygun konutlar inşa etmiş olmaları, şehrin stresinden uzaklaşma isteği ve turizmin pahalı bir seçenek haline gelmesinin etkili olduğu belirtilebilir. Son yıllardaki Teravih tartışmaları, Teravih namazına ilgiyi az da olsa olumsuz etkiledi. Bu süreçte kadınların, teravih namazlarına erkeklerden daha çok ilgi göstermeye başladığı da belirtilebilir. Kış Ramazanlarından Yaz Ramazanlarına geçişte, belediyeler ‘Ramazan Çadırları’ uygulamasını bırakarak sokak ve mahalle iftarları adıyla açık alanlarda ve her akşam başka bir mahallede iftar düzenlemeye başlamışlardı. Önümüzdeki Ramazan aylarının, tekrar kış mevsimine döneceği için belediyelerin, yeniden çadır iftarlarına mı dönecekleri ya da yeni uygulama örneklerine mi imza atacakları merak konusu.