Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), 13. Bakanlar Konferansı'nı COP28'in ev sahibi Birleşik Arap Emirlikleri'nde topladı. Tarımdan, balıkçılığa, kalkınmadan fikri mülkiyet haklarına kadar çeşitli başlıkların görüşüldüğü konferansta, DTÖ Başkanı Ngozi'nin açılış konuşmasında dikkat çektiği önceliklere değinelim.
Dünyanın dört bir yanından ticaret bakanları, bu buluşmada çok taraflı ticaret sisteminin işleyişini gözden geçiriyor. Çok taraflı ticaret sistemi, küresel ticaretin %98’ini kapsar. Bu sene bir ilk gerçekleşti. 2016 yılında Afganistan ve Liberya’nın DTÖ’ye katılımının ardından ilk kez, çok taraflı ticaret sistemine, her ikisi de en az gelişmiş ülke olmak üzere iki yeni üye katıldı; Komorlar ve Doğu Timor.
Hint okyanusu kıyısındaki Komorlar, çeşitli kültürü ve çekici manzarasıyla bilinirken; Doğu Timor ise, zengin kültürel mirasıyla meşhur bir ada ülkesi. 22 yeni ülke daha DTÖ üyeliği için müzakere halinde.
Balıkçılık Sübvansiyonları Anlaşması'nı 70 ülke onayladı, 40 ülke daha yolda. Ancak pandemi etkisi ve Ukrayna savaşının sarstığı 2022 yılına göre gıda ve enerji güvenliği hala sıkıntıda. Bugün dünya daha da zor bir durumda görülüyor. Ngozi diyor ki “Belirsizlik ve istikrarsızlık her yerde. Jeopolitik gerilimler kötüleşti. Gıda, enerji, gübre ve diğer temel ihtiyaç maddelerinin yüksek fiyatları, insanların satın alma gücü üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor ve siyasi hayal kırıklığını körüklüyor.
Kızıldeniz ve Panama Kanalı gibi hayati önem taşıyan su yollarında nakliye kesintileri, yeni bir gecikme ve enflasyonist baskı kaynağı olup, güvenlik sorunları ve iklim krizinin küresel ticarete ve üretime yönelik oluşturduğu riskleri gerçek zamanlı olarak hatırlatmaktadır.
Dünyanın her yerindeki insanlar geleceğe dair kaygılı.”
Dünya Bankası, küresel ekonominin son 30 yılın en zayıf beş yıllık performansını sergileme yolunda olduğu konusunda uyarıyor. Küresel ekonomik yavaşlama ve daha geniş belirsizlik şimdiden etkisini gösteriyor. 2023 yılında küresel mal ticareti hacmindeki büyüme, Ekim ayında öngörülen %0,8'in gerisinde kalmış görünüyor. Bu yıl için %3,3'lük ticari mal ticareti büyüme oranının altına düşülebilir.
Çok Taraflı Ticaret Sistemi 75 yıl önce kuruldu. Ticaretin öncelikleri değişiyor:
• Büyümeyi artırmak
• Ekonomik fırsatları genişletmek
• Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşmak
• Çevre koruma/bir sonraki salgına hazırlanmak gibi kolektif eylem sorunlarını çözmek.
Bakanlar, çağdaş ekonomik tartışmanın merkezinde yer alan konular ve ticaret politikasının geleceği ile kesişme noktalarını ele alacak. Balıkçılıkta başarılı bir süreç gelişiyor, çevresel sürdürülebilirliği barındıran ilk DTÖ anlaşması sunuldu. Balıkçılık Sübvansiyonları Anlaşması, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları içindeki görevini yerine getirdi.
Varlığını öğrenmek gereken bir dizi kavram ve kuruluş var. İsimleri kimseyi şaşırtmamalı.
Kalkınma, DTÖ'de her şeyin merkezinde yer alıyor. EAGÜ’ler (En Az Gelişen Ülkeler) özel destekler ve söz hakkı ile toplantılarda var oluyor. Dijital ticaret, balıkçılık, tarım, özel gündemler. Yeniden Küreselleşme kavramı güçleniyor. Kapsayıcılığı teşvik ediyor ve dünyanın tedarik zincirlerinde dayanıklılık oluşturmasına yardımcı olmayı hedefliyor.
Dünya ticareti, daha dayanıklı bir yapı ve kapsayıcı kalkınma için arayışını sürdürüyor.
