Türkiye'de kripto paralar Merkez Bankası tarafından yayımlanan Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına dair Yönetmelik'te; Kripto varlık; itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlık şeklinde tanımlanmıştır.

Kripto para, güvenli işlemler ve yeni birim oluşturma kontrolü için kriptografiye dayanan merkezi olmayan bir dijital para birimidir.

Tüm işlemleri kaydeden merkezi olmayan ve şeffaf bir defter olan blockchain teknolojisi üzerinde çalışır.

En tanınmış kripto para birimi olan Bitcoin, bu sistemi ateşlemiş ve sonraki dijital para birimleri için bir plan görevi görmüştür.

Özünde kripto para, internet üzerinden kullanılmak üzere tasarlanmış tipik olarak merkezi olmayan dijital paradır. Bitcoin, 2008 yılında piyasaya sürülen ilk kripto para birimidir ve açık ara en büyük, en etkili ve en iyi bilinen kripto para birimi olmaya devam etmektedir.

O zamandan bu yana geçen on yılda Bitcoin ve Ethereum gibi diğer kripto paralar, hükümetler tarafından çıkarılan paralara dijital alternatifler olarak büyüdü.

Piyasa değerine göre en popüler kripto para birimleri Bitcoin, Ethereum, Bitcoin Cash ve Litecoin'dir. Diğer tanınmış kripto para birimleri arasında Tezos, EOS ve ZCash bulunmaktadır. Bazıları Bitcoin'e benzer. Diğerleri farklı teknolojilere dayanır ya da değer transferinden daha fazlasını yapmalarını sağlayan yeni özelliklere sahiptir.
Kripto, banka veya ödeme işlemcisi gibi bir aracıya ihtiyaç duymadan çevrimiçi değer aktarımını mümkün kılar ve değerin küresel olarak, neredeyse anında, 7/24, düşük ücretler karşılığında aktarılmasına olanak tanır.

Bugünkü yazımda Kripto Paraları hatırlayalım ve Türkiye'de getirilmesi düşünülen Kripto Paraların Vergilendirilmesinde son duruma bir göz atalım.

Kripto paralarda vergileme

Kripto paralar üzerinden vergi alma devletlerin özellikli isteği konumunda.

Peki devletin kripto para üzerinden vergi alabilmesi için ne lazım?

Öncelikle, Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere dünyadaki büyük devletlerin vergi almaya başlaması gerek ülkelerin ekonomik planlarında, ulusal para rezervlerinde dolar ve Euro olmak üzere rezerv paralar için tehdit oluşturan kripto varlıklardan vergi alınması için öncelikle Kripto Paranın mevzuatta tanımlanması gerektiğini belirtelim.

Örneğin Amerika Birleşik Devletleri gibi yabancı ülkelerde yasadışı yolla bile olsa elde edilen kazancın vergisi kişisel olarak beyanname ile beyan edilip ödendiği için kripto paradan elde edilen gelir kısmi de olsa halen vergileniyor.

Türkiye geçerli vergi mevzuatına göre, elde edilen kazancın şahsi gelir vergisi beyannamesi ile vergilendirilmesi söz konusu olduğu için kripto paralar üzerinden elde edilen kazanc beyan edilmediği için herhangi bir vergilendirme yapılamıyor.

Türkiye'de kripto paralar için nasıl bir vergi?

Yukarıda bahsettiğim kripto paralar için yasal mevzuatta bir tanımlama yapılmadığı için elde edilen kazancı vergilendirilmesine ilişkin de geçerli bir kanun bulunmuyor.

Gelişmelere göre; Kripto Paralarla ilgili Sermaye Piyasası Kurulu kripto varlıkların yasalarla düzenlenmesine ilişkin çalışma yaparken Gelir İdaresi ve Hazine ve Maliye Bakanlığı da vergilendirmeye ilişkin çalışmalarına devam ediyor.

Bu çalışmalara ilişkin sosyal medyada kripto paralar için 2 türlü vergilendirme söz konusu olacağını Prof. Dr. Murat Batı duyurmuştu.

Kripto Paralar için Gider Vergileri Kanunu'na bir tür işlem vergisinin ekleneceği diğer yandan Gelir Vergisi Kanunu'nun 75.'inci maddesi uyarınca Menkul Sermaye İradı olarak değerlendirilen kripto paranın stopaj yani vergi kesintisi yoluyla vergilendirilmesine ilişkin düzenleme yapılacağı gündemde.

Bu verginin, halen % 5 oranında olan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) gibi düşük oranlı bir vergi olması planlanıyor.

Öncelikle vergi mevzuatı düzenlemesi için Sermaye Piyasası Kurulu'nun sermaye piyasaları açısından yasal sınırları belirleyeceği düzenleme beklenecek.

Sadece %5 BSMV ile vergi sınırlı olmayacak. Tahvil, borsa gibi menkul sermaye iradı sayılması gerektiği düşünülen kripto varlıklarda kazancın yurtdışına çıkışını engellemek için vergi kesintisi yoluyla tevkifatla vergi alınması da planlandığını belirtelim.

Bu durumda, kazancını yurtdışına götürenlere beyanname verme, kazancını beyan etme zorunluluğu da getirilmiş olacak. Ancak bu beyanda vergi kesintisi oranı sıfır olacağını hatırlatalım.

Kripto paralar

Günümüzde oldukça yaygın bir çoğunluk; kripto para, benzersiz özellikleri ve potansiyel faydaları nedeniyle genellikle geleceğin para birimi olarak adlandırmaktadır.

Merkez bankaları tarafından çıkarılan geleneksel para birimlerinin aksine kripto para birimleri, işlemleri güvence altına almak ve yeni birimlerin oluşturulmasını kontrol etmek için kriptografi kullanan merkezi olmayan dijital varlıklardır.

Kripto para birimlerinin başlıca avantajlarından biri, finansal kapsayıcılık potansiyelleridir.

Geleneksel bankacılık sistemleri nedeniyle dünya genelinde pek çok insan temel finansal hizmetlere erişimden mahrum kalmaktadır. Öte yandan kripto para birimlerine internet bağlantısı olan herkes tarafından erişilebilir ve yetersiz hizmet alan bölgelerdeki bireylerin küresel ekonomiye katılmaları için fırsatlar yaratır.

Kripto para birimlerinin gelecekte geleneksel para birimlerinin yerini tamamen alıp almayacağı belirsiz olsa da, finans sektörünü bozma ve yenileme potansiyelleri yadsınamaz.

Teknoloji ilerlemeye devam ettikçe ve daha fazla insan dijital ödeme biçimlerini benimsedikçe, kripto para birimlerinin küresel ekonomide giderek daha önemli bir rol oynaması muhtemeldir.