Süreci hatırlayalım…
Kayıt dışıyla daha etkin mücadele edilebilmesi ve kurumların mali işlemlerinin izlenmesi gayesiyle Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) mükerrer 257’nci maddesinin 2 numaralı bendi ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’na mükelleflerin işlemleriyle ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenecek belgelerle tevsik etme zorunluluğu getirme ve bu zorunluluğunun kapsamı ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı kendisine tanınan bu yetkiyi ilk önce daha önce 320 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile kullanarak, 01/08/2003 tarihinden itibaren tutarı 10.000 Türk Lirasına, 332 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 01/05/2004 tarihinden itibaren 8.000 Türk Lirasına düşürülmüştür.
Daha sonra, Hazine ve Maliye Bakanlığı, 24 Aralık 2015 tarihli ve 29572 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluğuna ilişkin olarak hali hazırdaki 8.000 TL’lik had, 2016 yılından geçerli olmak üzere 7.000 TL’ye indirildi.
2/8/2024 tarihinde yayımlanan 7524 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesi ile Vergi Usul Kanununun mükerrer 257’nci maddesinde yapılan değişiklikle tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna ilişkin yetki kapsamına, mükellefiyeti olmayan kişiler de dahil edildi.
18 Ekim 2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 572 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile mükellef olmayan kişilerin de 7.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerini finansal kurumlar aracılığıyla gerçekleştirmeleri zorunlu hale getirildi.
Bu yazımızda konuya ilişkin olarak yayımlanmış olan 572 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında getirilen tüketicilere 7.000 TL sınırı ve düzenlemelere bir göz atalım.
Tevsik zorunluluğunun kapsamı
Tevsik zorunluluğunun kapsamında olanlarda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
Vergi Usul Kanununun 232’nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, serbest meslek erbapları, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlar, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler ve vergiden muaf esnafların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla (örneğin nihai tüketiciler) yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları zorunlu bulunmaktadır.
Bu zorunluluk kapsamında, mükellef olmayanlar da, tevsik zorunluluğu kapsamında olanlardan yapacakları alımlarına ilişkin 7.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapacaklardır. Aksi halde hem mükellef olmayana hem de satıcıya ceza uygulanacaktır.
Mükellef olmayanların kendi aralarında yapacakları işlemler de ise tevsik zorunluluğu aranmayacaktır.
Örneğin, bir kişi 30.000 TL değerinde bir ürün satın alırsa, söz konusu ürünün tutarı 7.000 TL’lik haddi aştığından bu işleme ait tahsilat ve ödemenin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması gerekmektedir. Aksi halde hem alıcıya hem de satıcıya ceza uygulanacağını belirtelim…
ELDEN NAKİT ÖDEMEYE SINIR KİMLERİ KAPSAYACAK?
572 nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde mükellef olmayanlar tanımı da yeniden düzenlendi.
Düzenlemeye göre mükellef olmayanlar ifadesi fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccar, serbest meslek erbabı, kazançları basit usulde tespit olunan tüccar, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçi, vergiden muaf esnaf dışında kalanları kapsayacak.
Yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerle yapılan işlemlerde tevsik
Yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerle yapılacak işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemelerde düzenlenecek faturalara söz konusu kişilerin pasaport numarasının yazılması ve nakit tahsil edilen tutarların, tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar tarafından tahsilatı takip eden ilk iş günü sonuna kadar aracı finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsikinin sağlanmasının zorunlu olduğunu belirtelim.
Aynı günde aynı kişi ve kurumlarla yapılan işlemler
Aynı günde aynı kişi veya kurumlarla yapılan işlemlerin toplam tutarının 7.000 TL’yi aşması durumunda, işlemlerin her biri işlem bazında belirlenen haddin altında kalsa bile, aştığı işlemden itibaren işleme konu tahsilat ve ödemelerin de aracı finansal kurumlar aracılığıyla yapılması zorunludur.
Örnek: Tevsik zorunluluğu kapsamında olan (A) A.Ş., aynı gün içerisinde (B) Ltd. Şti.’nden sırasıyla 1.000 TL, 3.000 TL, 3.500 TL ve 500 TL tutarında ayrı ayrı mal alımları gerçekleştirmiştir. Tevsik zorunluluğu kapsamında olan (A) A.Ş.’nin (B) Ltd. Şti.’nden aynı günde yaptığı mal alımları toplamı 3.500 TL’lik alımla 7.000 TL’lik haddi aştığından, son iki işleme ait tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu kapsamında aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması gerekmektedir.
Tevsik zorunluluğu kapsamında olmayan ödeme ve tahsilatlar:
- Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bunlara ait döner sermaye işletmelerinin işlemlerine konu tahsilat ve ödemelerin,
- Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanan sermaye piyasası aracı kurumlarında yapılan işlemlere konu tahsilat ve ödemelerin,
- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda tanımlanan yetkili döviz müesseselerinin yapacakları döviz alım satım işlemlerine ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
- Tapu sicil müdürlüklerinde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin,
- Noterlerde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin,
- 5018 sayılı Kanunda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, kanunla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan ve işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşlar veya bunlara ait veya tabi diğer müesseseler tarafından yapılan ihale işlemlerine ilişkin yatırılması gereken teminat tutarlarına ilişkin tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Nakit ödemeye uymamanın cezai müeyyidesi
Tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğuna uyulmaması durumunda Vergi Usul Kanununda yer alan cezalar uygulanacak.
Zorunluluğa uymayanlara, her bir işlem başına 5.000 TL’den az olmamak kaydıyla, işlem tutarının %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
BANKA HESABI YA DA KREDİ KARTI BULUNMAYANLAR DA ÖDEMELERİNİ TEVSİK EDECEK
Banka hesabı olmayan ya da kredi kartı kullanmayan kişiler de 7 bin lira üzerindeki ödemelere ilişkin belgeleri tevsik etmek durumunda olacakları için, bu kişilerin ödemelerini banka veya PTT şubeleri ile ATM'lere giderek satıcıların hesaplarına yapmaları durumunda da tevsik zorunluluğuna uyulmuş sayılacak.
Hazine ve Maliye Bakanlığından yapılan açıklamada, söz konusu düzenleme örnekle de anlatıldı. Yapılan açıklamaya göre;
"Herhangi bir banka hesabı bulunmayan veya kredi kartı kullanmayan bir tüketici 15 bin lira karşılığında almış olduğu bir ürününün bedelini satıcının banka şubesine giderek satıcının hesabına yatırırsa alıcıya ve satıcıya ceza kesilmeyecek. Ancak tüketici, ürün bedeli olan 15 bin lirayı satıcıya nakden öderse, satıcı bu bedeli kendi banka hesabına yatırsa dahi, tevsik zorunluluğuna uyulmamış sayılacağından alıcıya ve satıcıya ayrı ayrı cezai işlem uygulanacaktır.
Böylelikle tahsilat ve ödemelere ilişkin tevsik zorunluluğu kapsamına vergi mükellefi olmayan nihai tüketiciler de dahil edilerek, kayıt dışı ekonomiyle mücadelenin etkinliğinin artırılması hedeflendiğini" belirtelim.