Türkiye'de ekonominin gidişatıyla ilgili fikir edinmek adına çeşitli verileri izleyebilirsiniz.
Türkiye’de ekonominin gidişatıyla ilgili fikir edinmek adına çeşitli verileri izleyebilirsiniz. Mesela cari açık, kamu kesimi borçlanma gereğinin milli gelire oranı, sanayi güven endeksi, konut fiyat endeksi gibi veriler ekonomiyle ilgili yorum yapanlar için başvurulan genel göstergelerdir.
Banka verileri üzerinden de ekonomiyle ilgili sağlıklı yorumlar yapılabileceğini birkaç yazıyla tartışmıştık.
Kriz okuması yapanlar yatırım araçları önerisinde de bulunur. Buna göre altın genellikle güvenli liman olarak kabul edilir. Yatırım önerilerinde öncelikli araç olarak sunulur.
Peki, altın ve gümüş ithalatımız ve borsa işlem hacimleri kriz dönemlerinde nasıl etkileniyor? Dahası veriler 2017 için ne söylüyor?
*26 Temmuz 1995’ten itibaren **31Ekim 2017 tarihi itibarı ile
Altınla ilgili verileri incelediğimizde bulgulardan anlaşılan kriz yıllarında altın ithalatımız düşmektedir. Nisan kararlarının alındığı 1995 yılında en düşük seviyesinden sonra artan ithalat ve işlem hacmi trendi 2001 finansal kriz yılında tekrar sert düşüş göstermiştir.
En sert düşüşse 2008 küresel finans krizi sonrası dönemde ortaya çıkmıştır. Kriz dönemlerinde hem ithalat hem işlem hacimlerinin düştüğü ortak bir özellik olarak gözüküyor. 2017 yılı içinse güçlü büyüme etkisi hem altının ithalatı hem işlem hacmi tarafında etkisini gösteriyor.
* 1 Temmuz 1999’dan itibaren ** 31 Ekim 2017 tarihi itibarı ile
Gümüşle ilgili veriler incelendiğindeyse ithalatın kriz yıllarındaki etkisi daha belirgin şekilde ortaya çıkarken işlem hacmi farklı özellikler gösteriyor. 2001 yılında ithalat değerleri işlem hacmiyle birden düşerken 2008 krizi sonrası dönemdeyse ithalat değerleri düşerken işlem hacminin önceki yıllardaki seviyesini koruduğu görülüyor.
2017 yılı içinse hem işlem hacminin hem ithalat değerlerinin düştüğü bir yıl olarak görülüyor. Genel olarak altınla gümüş trendi arasında benzerlik bulunmakla beraber kriz yılları özelinde ayrışmalar belirgindir. Bu bakımdan gümüşle ilgili verilerdense altınla ilgili veriler daha sağlıklı bulgular sunmaktadır.
Bu halde yatırım önerilerine rağmen altın kriz yıllarında neden azalan ithalat ve işlem hacmi verileri veriyor?
Buna ilişkin ilk cevap altının değer kazanması nedeniyle talebin azalması şeklinde düşünülebilir. Böyle bir yorumun haksız olduğu söylemek mümkün değildir. Ancak fiyat verisiyle karşılaştırma gerekir.
Ya da aslında olan Gresham etkisidir. Yani kötü para iyi parayı kovmaktadır. İnsanlar altını para gibi ele almaktadır. Kriz yıllarında da elde tutmayı tercih etmektedir. Altın, korunurken döviz cinsleri sisteme sürülmektedir. Yani sistem, basit ilişkilerle açıklanamayacak kadar sofistikedir.
Buna göre konjonktür dalgalarının sıklaştığı bu dönemde altın para veya altına dayalı para (fiziki veya dijital) tartışması insanlara elden çıkarmaya kıyamayacakları bir değer vermek anlamına gelir. Haliyle piyasada işlem gerçekleşmeyecek ve talep bitecektir. Böylece sonsuz bir kriz yaşanacaktır. Elbette iktisadi model değişmezse.
Altın para tartışması fiyat istikrarı, yani enflasyon (senyoraj kaynaklı) kısaca faizin son bulması bakımından önemlidir. Alternatif bir iktisadi modelde temel tartışma konularından birisini oluşturacaktır.
Veri: Borsaİstanbul
