Arkadaşım Seher’in annesi artık O’nu hiç tanımıyor. Dile kolay tam 53 yıl “kızım” diyerek üstüne titrediği Seher de, oğlu Serkan da şimdi onun için birer yabancı. Kızını bazen annesi zannediyor, bazen de “Sen kimsin? Niye buradasın?” diye sesleniyor. Seher’in buğulu gözlerle anlattıklarını dinlediğimde, alzhemierlı bir hastanın yakını olmanın verdiği dayanılmaz acıyı, çaresizliği yüreğimde hissederim. Ve şimdi 77 yaşında olan annemin zaman zaman yaşadığı hafıza problemlerinin altında alzheimer yatmasından endişelenir dururum.

Beni fazlasıyla kaygılandıran ilk unutkanlığı ile Anneler Günü nedeniyle ailece yediğimiz yemek sonrasında yüzyüze geldim. Ertesi gün bu özel gün için annemi tebrik etmek için arayan arkadaşıma “Dün Anneler Günü müydü?” diye sormuştu. Sonrasında da yaptığımız yemekli kutlamaya dair hiçbir anı hatırlayamamıştı. Tam, annem için bir nöroloji uzmanından randevu almayı planlıyordum ki, alarm sinyali ikinci unutkanlık olayı karşısında şaşırdım kaldım. “Ya Seher’in annesi gibi annem de beni hatırlamazsa” diye endişelenen içimdeki minik kız çocuğunun titreyen sesini duymaya başladım.

Telaşlı bir ruh haliyle alzheimer konusunda televizyonda yaptığım son birkaç programın kayıtlarını dikkatle izledim. Alzheimerın ilk evredeki belirtilerinden birinin kişilik değişimleri olduğundan bahsediliyordu. Yani, sakin bir insanın son zamanlarda agresif davranışlar göstermesi. Ya da tam tersine sinirli bir insanın giderek içine kapanması, dost sohbetlerinde kendini geri çekmesi. Annemde de böylesine bir değişimi son zamanlarda gözlemliyordum. O gözlerinin içi gülen, sakin kadın zaman zaman gidiyor; yerine alıngan, sinirli bir kişilik yapısı ortaya çıkıyordu. Eğer, sizin annenizde de, babanızda da zaman zaman unutkanlıklar oluyorsa, “Yaşlılıktandır” diye geçiştirmeyin. Aile büyüklerinizle sık sık sohbet edin ki, onların hafıza durumlarındaki bir gerilemeyi hemen farkedebilin.

ALZHEIMER HASTALIĞININ 10 UYARICI BELİRTİSİ

Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, alzheimer hastalığının başlıca 10 haberci belirtisini şöyle sıralıyor:

1. Gündelik hayatı etkileyen unutkanlıklar. Özellikle yakın dönemi ilgilendiren randevu, toplantı, alışveriş listesi ve diğer her türden bilgiyle ilgili unutkanlık.

2. Planlama ve hesaplama zorlukları. Faturalar, yemek tarifleri, işlerin sırası ve süresiyle ilgili yaşanan zorluklar.

3. Daha önce sorunsuz yapılan ev ve iş görevlerinde aksama. Evin düzeniyle ilgili karışıklık, eşyaların nasıl kullanıldığıyla ilgili bilgilerin hatırlamasında zorluk.

4. Zamanla ve yerlerle ilgili yaşanan kafa karışıklığı. Düzenli gidilen dükkânların, caminin, işyerinin bulunamaması. Günün saatlerini, günleri, ayları karıştırma. Evin odalarını karıştırma.

5. Görüntüleri algılama zorluğu. Bu zorluk hem yazıları okumada hem de şekil algısındaki bozuklukla ortaya çıkar. Bazı görüntüler çok önceleri görülmüş başka mekânlarla karıştırılabilir. İnsanların birbirine benzer yüz ifadelerinden farklı kimlik bilgileri çıkartılabilir. Trafikte sorun yaşanabilir.

6. Konuşma ve anlamada zayıflama, kelime sayısında azalma, anlam kaymaları görülebilir.

7. Eşyaları olağan yerlerinden farklı yerlere koymak ve unutarak yakınlarını kaybetmekle ve hırsızlıkla suçlama. Örnekler arasında ayakkabıyı buzdolabına koyma, yumurtaları yatak altına saklama gibileri sayılabilir.

8. Yargılama ve karar vermede güçlük. Gündelik hayat içinde önceleri kolaylıkla alınan kararlar için uzun zaman geçirme, bir türlü karar verememe ya da olağandışı şaşırtıcı kararlar.

9. Sosyal aktivitelerden çekilme. Buna karşılık eve kapanma ve tekdüze yaşantıya geçiş.

10. Kişilik ve davranış değişiklikleri. Eli açık biriyken cimri birine, tersi biriyken savurgan birine dönüşmek. Abartılmış cinsel eğilimler ve çok üzerinde durma. Hiçbir şeyden zevk almama.

“BENİM ANNEMDE, BABAMDA OLMAZ DEMEYİN!”

Yukardaki belirtiler alzheimer için tehlike çanlarının çaldığını gösteriyor. Ancak bu şikayetlerin başka problemlerden kaynaklanma ihtimali de var. Yapılan araştırmalara göre, alzheimerın görülme oranı yaşla birlikte artıyor. 85 yaş üzerindeki kişilerin yüzde 38-50’sinde alzheimera rastlanıyor. Çoğu kişi, annesindeki ya da babasındaki unutkanlık, huysuzluk gibi belirtileri, yaşlılığa bağlar. Oysa, “Babamın yaşlanınca huyu değişti”, “Yaşlılık işte” deyip geçmemek gerekiyor. Bırakın annenizde, babanızda altta yatan problemi doktorunuz keşfetsin.