Adına sosyal medya denen mecrada at izi, it izine karışıyor dersek doğru olur.
Bilen de bilmeyen de ortaya bir şey atıp geri çekiliyor. Ondan sonra gelsin “like”lar, gitsin “beğeni”ler. Yorumun daha doğrusu yalanın bini bin para. Yapanı da, yapmayanı da linç ediyorlar.
Nasıl ki, bir stadyumda binlerce futbol seyircisinin yarısı başımıza en iyi hakem, diğer yarısı da en iyi futbol otoritesi kesiliyorsa, toplumda binlerce insan da havacılık uzmanı veya otoritesi gibi ortaya fikir atıyor. Kopan gümbürtüyü seyretmekten olağanüstü bir keyif alıp, bir kenardan sinsi sinsi seyrediyorlar. Havacılığın en küçük ayrıntısını bile bilmeyen, sektörle bağlantısı sadece uçak yolcusu olanlardan bir gurup var ki, söyledikleri çok garip ve çok saçma.
Pas geçmeyle, divert etme arasındaki farkı bile bilmeyenlerden tutun da, ICAO ve IATA’ya meydan kapattıranlara kadar birçok kişi sektörün popülaritesinden istifade edip, hem tiraj peşinde koşuyor hem de kahraman olmaya soyunuyorlar. Üzüldüğüm şu ki, devletin bakanlığı da bu ipe sapa gelmez iddiaları ciddiye alıp cevap veriyor. İddia sahipleri de “Cevap verdiklerine göre, demek ki bir şey var” diyerek daha bir havaya girip, yeniden yalan haber üretmeye devam ediyorlar.
Şimdi, geliniz böyle bir yalan habere nasıl körü körüne inanıldığına bakalım.
Bir süre önce sade vatandaşın biri attığı tweet’te aynen şu cümleyi kullanmış.
“Bayburt’ta yapılacak havalimanının yılda 2 milyon yolcu garantisi varmış”.
Bu sözleri okuyan ve bu işi aslını merak edenler için önce “Yolcu garantisi” sözü ne demektir, bunu anlayabilmek için somut örnek vererek söze başlayalım.
Devlet, Kütahya-Eskişehir ve Balıkesir illerinin ihtiyacını karşılamak üzere “Yap-İşlet-Devret” YİD yöntemiyle Zafer Havalimanı adıyla bir tesis yaptırmıştır.
DHMİ, Havalimanı ihalesini 155 milyon Euro ile kazanan Ağrılı müteahhit İbrahim Çeçen’e ait IC İçtaş firmasına “Sen bu işi YAP, 30 yıl İŞLET ve süre bitiminde de bana DEVRET” demiştir. Devlet Baba, müteahhit firmaya “Ben sana şu kadar yolcu için, iç hatta yolcu başına 2 Euro, dış hatlarda da 10 Euro ayak bastı parası garanti ederim. Bu sayı gerçekleşmez ise aradaki farkı da sana öderim” der. Havalimanı 2012’de hizmete açılır, ama aradan geçen 7 yıl içinde devletin taahhüt ettiği yolcu sayısına hiçbir yıl ulaşılamaz ve devlet verdiği sözü tutarak Çeçen’e bu süre içinde 33 milyon Euro yolcu garanti parası öder ve ödemeye de devam ediyor. Yani, yolcu garantisini anlatmak için verilecek en çarpıcı örnek budur. Bu şirket aynı şekilde Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve bağlı otoyolu da YİD ile alıp orada da araç geçiş garantisi almıştır.
Bu örnekten yola çıkanlar, gerçek adı Gümüşhane-Bayburt Havalimanı olan ve Salyazı Mevkii’nde yapılan bu tesis için de aynı şeyleri düşünüp, devletin parası yine çarçur edilecektir diyebilir.
Her gün önümüze gelen yüzlerce haberin hangisi doğru, hangisi yanlış anlamak gerçekten zor. Bayburt için de “2 milyon yolcu garantisi vermişler” diye yayınlanan bu haberi teyit.org adlı site büyüteç altına alarak yanlış olduğunu açıklayıp, doğrunun ortaya çıkmasına katkı sağlamıştır. Ama, bu Tweet çok kısa sürede 6 bin paylaşım ve 25 bin beğeni alarak inandırıcı olmuş. Ben de bu tweeti ilk okuduğumda “Acaba mı” demekten kendimi alamadım. Fakat haberi desteklemek için çevre illerdeki havalimanlarının yolcu sayılarının yanlış olduğunu görünce iddiaya gülüp geçtim.
Biz gülüp geçtik ama, birileri bu gibi manipülatif (yanıltıcı) haberlerle siyasi prim yapmaya, halkı yanıltmaya, ısrarla yalan ve yanlışlara devam ediyordu.
Zafer Havalimanı örneğinde verdiğimiz yolcu garantisi uygulaması, Yap-İşlet-Devret (YİD) modellerinde kullanılan bir uygulama olarak, 1994’te yürürlüğe girmiş. Kural olarak işi yapan firma bu iş için ücret almıyor, işletme süresi içinde mal veya hizmet garantisi istiyor. Çeçen, 155 milyon Euro’ya yaptım dediği Zafer Havalimanı’nda yolcu gelse de, gelmese de o havadan parasını alacak. Doğruyu bulmaya gayret eden teyid.org’a göre
2018 yılında bahsi geçen havalimanı ile ilgili Hürriyet ve çeşitli haber sitelerinde yapılan haberlere göre Bayburt – Gümüşhane Havalimanı için 285 milyon TL bütçenin ayrılmış olduğu ve 2 milyon yolcu kapasiteli (kapasite ile garanti kelimeleri atılan bu twette ya kasıtlı, ya da cahillikten, yer değiştirilmiş) bir havalimanı yapılacağı yazılıyor. Fakat bu haberlerde havalimanının YİD modeline göre yapılıp yapılmayacağından bahsedilmezken, 2 milyon yolcu garantisi verildiğine dair bir bilgi de bulunmuyor.
Aynı şekilde Erdoğan’ın 2018 yılında duyurduğu Bayburt – Gümüşhane Havalimanı projesinde yine 2 milyon yolcu kapasiteli bir havalimanından bahsedildiği görülüyor. Dahası 23 Mart 2018 yılında yayımlanan Kamu İhale Bülteni’ne bakıldığında, Bayburt-Gümüşhane Havalimanı Altyapı Ve Müteferrik İşler İnşaatı İşi İhalesi’nde Sözleşmenin 174 milyon TL’ye Onur Taahhüt Taşımacılık İnşaat Ticaret Sanayii A.Ş. ve İmaj Altyapı Üst Yapı Sanayii, Ticaret A.Ş. İş Ortaklığına verilmiş olduğu anlaşılıyor. İhale dosyasında YİD modelinden ve garanti yolcu sayısından da bahsedilmiyor.
Onur Grup yetkilileri de, havalimanının Yap-İşlet-Devret modelinde yapılmadığı için, “yolcu garantisi” olmadığını dile getirmiş.
Havalimanının “2 milyon yolcu garantili” olduğu iddiası, sosyal medya haricinde herhangi güvenilir bir kaynakta da yer almıyor.
Sonuç olarak, Bayburt – Gümüşhane Havalimanı Projesi’nde iddia edildiği gibi 2 milyon yolcu garantisi verilmediği; sadece 2 milyon yolcu kapasiteli bir havalimanı inşa edildiği anlaşılıyor. Buna ek olarak çevre illerde bulunan havalimanlarının yolcu sayıları çarpıtılmış, altı aylık veri, tüm yıl için geçerliymiş gibi iddia edilmiş.
DHMİ web sitesindeki diğer komşu illerin havalimanlarının yolcu sayılarına bakıldığında, Twitter’da paylaşılan verinin 2018 yıl sonu verisi değil, 2018 Haziran ayı sonuna ait olduğu bellidir.
Havalimanlarının 2018 yolcu sayıları ve “2 milyon yolcu kapasitesi” cümlesi çarpıtılarak servis edilmiş.
Yani, anlayacağınız her okuduğunuz habere hemen inanmayın. Biraz durun, biraz şüphe edin. Yalan haberlerin milli ekonomiye olan zararını da göz önüne alalım. Hani, Erdal İnönü ne demişti: “Doğruların er veya geç ortaya çıkmak gibi bir huyu vardır”. Doğrunun ortaya çıkmasını bekleyelim.
İyi uçuşlar Türkiye’m...
