Ülkenin çeşitli bölgelerinde bulunan 132 diri fay üzerinde çalışma gerçekleştiren bilim insanları, fayların deprem tarihçesi, faylar üzerinde en son depremin ne zaman meydana geldiği ve bu faylarda depremlerin tekrarlanma olasılığını araştırıyor.
Elde edilen verileri kamu kurumları, belediye ve ilgili birimlerle paylaşmayı hedefleyen bilim insanları, şehirlerdeki imar planlarının sonuçlara göre şekillenmesini sağlamayı planlıyor.
Bilim insanlarından elde edilen veriler AFAD tarafından Afet Risk Azaltma Sistemi'ne de (ARAS) entegre edilecek. Sistemle afetlerin olası etkilerinin en aza indirilmesi hedefleniyor.
TÜRKİYE'DEKİ FAY HATLARI
Türkiye, dünya üzerinde aktif fay hatlarının en yoğun olduğu bölgelerden birisidir. Ülke, büyük ölçüde üç ana tektonik levhanın etkileşimi sonucu oluşan büyük fay sistemleriyle kesilmiştir. Bu faylar, Türkiye'deki depremlerin ana sebeplerindendir. Türkiye'deki en önemli fay hatları şunlardır:
1. Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF)
Türkiye'nin en bilinen ve aktif fay hattı olan Kuzey Anadolu Fay Hattı, Batı Anadolu'dan başlayıp, ülkenin doğusuna kadar uzanır. Bu fay hattı, Anadolu Levhası ile Avrasya Levhası arasındaki sınırda yer alır ve yer kabuğundaki büyük hareketlere yol açabilir. KAF, özellikle İstanbul'u ve diğer büyük şehirleri tehdit eden büyük depremlerle ilişkilidir. Kuzey Anadolu Fay Hattı boyunca önemli büyük depremler meydana gelmiştir, bunlar arasında 1999 İzmit depremi de bulunur.
2. Doğu Anadolu Fay Hattı (DAF)
Doğu Anadolu Fay Hattı, Türkiye'nin güneydoğusunda, özellikle Kahramanmaraş, Gaziantep ve Erzincan gibi illeri etkileyen büyük bir faydır. Bu fay, Anadolu Levhası ile Arap Levhası arasındaki sınırda yer alır ve genellikle sağ yanal (transform) bir hareketle kendini gösterir. 2023 Kahramanmaraş depremi, bu fayın kırılmasından kaynaklanmıştır.
3. Ege Fay Hattı
Ege Bölgesi'nde yer alan bu fay hattı, Batı Türkiye'deki aktif faylardan biridir. Bu fay, Anadolu Levhası'nın Batı kısmında, özellikle İzmir ve Aydın illerini etkileyebilir. Ege Fay Hattı'ndaki hareketler, bölgedeki sismik aktiviteyi artırır.
4. Hakkâri Fay Hattı
Hakkâri ve çevresinde yer alan bu fay hattı, Doğu Anadolu Bölgesi'nin sismik aktiviteleriyle ilişkilidir. Hakkâri Fay Hattı, bölgedeki en aktif faylardan biridir ve büyük depremlere yol açabilir.
5. Göller Yöresi Fay Hattı
Isparta, Burdur ve çevresinde bulunan Göller Yöresi Fay Hattı, özellikle batıdaki aktif faylardan bir diğeridir. Bu fay hattı, daha küçük ölçekli depremlerle kendini gösterse de bölgedeki yerleşim yerlerinde hasara yol açabilir.
6. Küçükçekmece Fay Hattı
Küçükçekmece Fay Hattı, Marmara Bölgesi'nin önemli fay hatlarından biridir. İstanbul'un batısında yer alan bu fay hattı, Kuzey Anadolu Fay Hattı'na bağlı olarak hareket eder ve Marmara Bölgesi'nde büyük bir deprem riski oluşturabilir.
Türkiye'deki Fayların Genel Özellikleri:
- Toplam uzunluk: Türkiye'deki aktif fay hatlarının toplam uzunluğu yaklaşık 14.500 kilometre civarındadır.
- Aktif fay sayısı: Şu anda Türkiye'de yaklaşık 485 diri (aktif) fay hatları tanımlanmıştır. Bu sayı, yapılan yeni araştırmalarla zaman içinde artabilir.
- Sismik risk: Türkiye'nin büyük bir kısmı, yüksek sismik risk taşıyan bölgelerde yer almaktadır. Özellikle büyük şehirler ve sanayi bölgeleri fay hatları üzerinde veya yakınlarında bulunmaktadır, bu da depremler için önemli bir risk oluşturur.
Türkiye'deki fay hatları, hem yerel hem de ulusal ölçekte önemli riskler taşır. Bu nedenle fay hatlarının izlenmesi, deprem riski yönetimi ve afet öncesi hazırlık çalışmalarının sürekli olarak yapılması büyük önem taşır.
FAY HATTI NE DEMEK?
"Fay hattı" terimi, yer bilimlerinde kullanılan bir kavramdır ve yer yüzeyindeki iki jeolojik blok arasındaki çatlak veya kırık hatları tanımlar. Bu çatlaklar, yer kabuğundaki hareketlerin bir sonucu olarak ortaya çıkar ve bloklar arasında kayma, eğilme veya kırılmalar yaşanabilir. Fay hatları, büyük deprem ve yer hareketlerine neden olabilen bölgelerdir.
Fay hatları genellikle yer kabuğundaki tektonik levhaların hareketleriyle ilişkilidir. Bu hareketler, iki levhanın birbirine doğru hareket etmesi, birbirinden uzaklaşması ya da paralel kayması şeklinde olabilir. En bilinen örneklerden biri, Kuzey Anadolu Fay Hattı'dır (KAF), Türkiye'nin büyük kısmını etkileyen aktif bir fay hattıdır.
