Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün öncülüğünde Türk Milletinin emsalsiz bir destan yazarak kurduğu Türkiye Cumhuriyeti'nin 97.yaşı ve Cumhuriyet Bayramımız kutladık.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün öncülüğünde Türk Milletinin emsalsiz bir destan yazarak kurduğu Türkiye Cumhuriyeti'nin 97.yaşı ve Cumhuriyet Bayramımız kutladık. İçinde bulunduğumuz yüzyılda Türkler birçok ülkeden daha önce “Cumhuriyet” kurmuşlardır. Bunlardan ilki Balkan Türklerinin kurduğu 31 Ağustos 1913 kurduğu Batı Trakya Türk Cumhuriyeti ve en son kurulan ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’dir. Kıbrıs’ta KKTC Anavatan Türkiye’nin garantörlüğünde var olurken ilk bağımsız Türk Cumhuriyeti olan Batı Trakya Türk Cumhuriyeti ancak 3 ay ayakta durabilmiş ve 29 Ekim 1913’de sonlanmıştır. Bundan tam 4 yıl sonra bu sefer 1917 yılında Kırım Tatar Türkleri Kırım Halk Cumhuriyetini kuracaklardır. 9 Aralık 1917 Kırım Tatar Milli Kurultayı ilk defa Bahçesaray’da Numan Çelebi Cihan önderliğinde düzenlenmiş ve ardından Kırım Halk Cumhuriyeti ilan edilmiştir. Türk tarihindeki ilk demokratik cumhuriyeti kabul edilir. 23 Şubat 1918 tarihine kadar ayakta kalan Kırım Halk Cumhuriyeti Kırım'ı işgal eden Bolşevikler, devletin yıkıldığını ilân ettiler. Kırım Halk Cumhuriyeti Hükümeti'nin başkanı Numan Çelebicihan, Akyar'da 23 Şubat 1918 tarihinde idam edildi. Böylece tarihteki ilk Kırım Tatar Cumhuriyeti sona ermiş oldu.
Türkistan Milli Devleti, Çarlık Rusya’sında Bolşevik devrimi Türk halkları, Ruslar öncesi hanlıkları esas alarak 54 üyeli bir meclis oluşturdular. Bu meclise Hokand Hanlığı, Buhara Hanlığı, Hive Hanlığı, Kazak Hanlığı, Başkırtlar ve Orenburg Türkleri katıldı. (1917 – 1918) 1918’de biçim değiştirerek Orta Asya’ya geri gelen Sovyet Rusya birlikleri bu devlete son verdi.
Aras-Türk Cumhuriyeti 1918 yılında Azerbaycan’da kurulan Demokratik Cumhuriyet, doğu ülkelerinde kurulan ilk Cumhuriyettir. İlk olarak 29 Ekim 1918 tarihinde Gürcistan sınırları içeresinde Ahıska ve Ahılkelek çevresinde Ahıska Hükümet-i Muvakkatasını (Ahıska Geçici Hükümeti) kurulur. Ardından ise 3 Kasım 1918’de şimdiki Ermenistan’ın bir kısmı, Iğdır ve Nahçivan’ın tamamını içine alan Aras Türk Cumhuriyeti kuruldu. Bu devlet aynı zamanda Anadolu topraklarındaki kurulan ilk Cumhuriyet olma özelliğini taşıyor. Bundan iki gün sonra 5 Kasım 1918’de daha sonra ismi Cenubi Garbi Kafkas Cumhuriyeti olacak olan Kars İslam Şurası kurulur. İngiliz destekli ermeni birlikleri 1919 yılının Mart ayında Aras Türk Cumhuriyetini yıkar.
İdil Ural Devleti, 12 Aralık 1917 tarihinde Tatar, Başkurt ve Çuvaş Türk halklarının bir araya gelerek kurdukları devlettir. Kızıl Ordu bölgeye hakim olunca 28 Mart 1918'de yıkılmıştır.
Alaş Orda Devleti 1910 ve 1920 yılları arasında Kazakların ve Kırgızların ilan ettikleri bir devletin ve buna yol açan hareketin adı. Resmen 1920 yılına kadar var oldu.
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti 28 Mayıs 1918'de Gürcistan'ın Tiflis şehrinde, Mehmet Emin Resulzade başkanlığındaki Azerbaycan Milli Şurası tarafından ilan edilen Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Müslüman doğunun ilk demokratik cumhuriyeti olarak kabul edilir. Azerbaycan Cumhuriyeti, 28 Nisan 1920'de Sovyet ordusunun ülkeyi işgaliyle sonlandı.
Azadistan İran'ın Tebriz'de Çarlık Rusya’sının etkisinin azalmasıyla Türkler tarafından kurulan 23 Haziran-14 Eylül 1920 tarihlerinde bağımsız olan kısa ömürlü bir devlettir.
Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti 12 Kasım 1933'te Kaşgar'da Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti kuruldu. Bu cumhuriyet 3 yıl kadar ayakta kalmış olup, Sovyetler Birliğinin desteğini alan Çinli Sheng Shicai ve Çinli Müslüman Ma Zhong Ying’in iş birliğiyle 1937 yılında yıkıldı.
Hatay Cumhuriyeti, 12 Eylül 1938 tarihinde Hatay'da kurulan devlettir. 30 Haziran 1939 tarihinde Hatay Millet Meclisi'nin Türkiye'ye katılma kararı alması ile son bulmuştur. Devletin ilk ve tek cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen'dir.
Tuva Halk Cumhuriyeti ise ülkemizde az bilinen bir Türk Cumhuriyeti’dir. 1921-1944 yılları arasında Güney Sibiryada şimdiki Tuva Cumhuriyeti topraklarında bağımsız olarak kurulan Türk Cumhuriyetidir. 11 Ekim 1944'te SSCB'ye bağlanmıştır.
Azerbaycan Milli Hükümeti, 1945 yılında Güney Azerbaycan’da kurulan ve 1946 yılına kadar hayatını sürdüren “Azerbaycan Milli Hükümeti” dönemidir.
Doğu Türkistan Cumhuriyeti 12 Kasım, 1944 yılında kurulmuştur. Beş yıl sonra 20 Ekim, 1949 yılında tekrar yıkılmış ve Aralık 1949′da Çin Halk Kurtuluş Ordusu bölgeye girerek işgal etmiş ve Doğu Türkistan’da, Çin işgali başlamıştır.
Türkiye Cumhuriyeti, 23 Nisan 1920’de Ankara’da Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları tarafından T.B.M.M açılması ile fiili Türkiye devleti kuruldu. 29 Ekim 1923’de devletin rejimi Cumhuriyet olarak ilan edildi.
Kıbrıs Türk Federe Devleti (KTFD), 1975-1983 yılları arasında Kıbrıs Türkleri tarafından Kıbrıs adasında kurulan bir devlettir. 28 Aralık 1967 tarihinde kurulan Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi'nin meclisi 13 Şubat 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devleti'ni ilan etti. Meclis'te kuruluş bildirisini Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi'nde yönetim başkanı ve federe devletin ilk cumhurbaşkanı olan Rauf Denktaş oldu. Kıbrıs Türk Federe Devleti Meclisi, 15 Kasım 1983'de oy birliği ile aldığı bir kararla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kurulduğunu ilan ederek KKFD son buldu.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kıbrıs Türk Federe Devleti Meclisi, 15 Kasım 1983'de oy birliği ile aldığı bir kararla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni bağımsız olarak ilan etti. KKTC halen bağımsız bir devlet olarak devam etmektedir.
TÜRK MİLLETİNİN 7 BAĞIMSIZ CUMHURİYETİ
Günümüzde Türklerin Türkiye, Azerbaycan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Kazakistan ve KKTC olmak üzer yedi bağımsız Cumhuriyeti vardır. Yine Rusya Federasyonu, Romanya ve Azerbaycan’da özerk Cumhuriyetler vardır.
