ENDEKS VE USD KURU
Borsa İstanbul BIST100 endeksi 100 bin seviyesini aştı. Borsa endeksinin seyri ile USD kurunun seyri arasında ters yönlü korelasyon bulunur. Bu etkinin kaynağı Borsa İstanbul pay piyasasındaki yabancı yatırımcıdır. Borsa İstanbul’a yatırım yapan yabancının genel olarak şirketlerin pay değerini belirleyen değişkenlerle ilgisi yoktur. Bu yatırımcılar iki gruptur. Birinci grup ellerinde çok büyük fon bulunduğundan olana yatırım yapmak durumundadır ve aldıkları payları satmayarak sürekli biçimde portföylerinde tutarlar. Kalabalık olan ikinci grupsa asıl olarak gelişmekte olan ekonomilerde yatırım yaparlar. Bu gurubun ilgisi büyük oranda kur hareketleriyle ilişkilidir.
Kurun yüksek endeksin düşük olduğu seviyeden piyasaya girer, kurun düşük endeksin yüksek olduğu seviyeden çıkarlar. Birinci durum yatırım rasyonelleridir. Ancak ikinci durumu da kendileri hazırlarlar. Piyasadan çıkmalarının etkisiyle kur yükselir endeks düşer. Böylece yeniden piyasaya girmek üzere ortam hazırlanır. Doğru seviyeyi bekler ve girerler. Bu kurala uymamaları mümkün değildir. Çünkü zarara uğrarlar.
Örneğin son dönemde BIST100 90 binlere ulaştığında ve kur 2.2 TL civarında iken yabancı yatırımcı çıkmaya başlamıştı. Çıkışın etkisi, FED ve global beklentiler ile kur 3,7 TL’nin üzerinde BIST100 ise 60 bin seviyelerinde iken yeniden giriş yapmaya başladılar. Çünkü bu kur düzeyi yabancı yatırımcının yüksek olduğunu kabul ettiği bir düzeydi. Böylece başlayan girişin etkisiyle kur 3,5 TL’nin altına düştü BIST100 endeksi ise 100 bin seviyesinin üstüne çıktı.
Kur yükseldikçe eski yatırımcının ufak bir bölümü daha büyük bir hacim meydana getirdiğinden çıkıştaki kur seviyesinin düşüş etkisinin, girişteki kur seviyesinin çıkış etkisinden küçük olduğunu belirtmek gerekir.
Şimdi bu süreci rakamlarla anlamlandırmaya çalışalım. Örneğin kur 3,7 TL iken bir yatırımcının 100 bin USD ile piyasaya girdiğini düşünelim. Dövizin karşılığı 370 bin TL olacaktır. Bu parası ile 60 bin seviyesinde olan endekse yatırım yapsın. Borsa endeksi 100 bine ulaştığında %65 civarı kar elde edecektir. Yani 370 bin TL 610 bin TL olmuştur. Piyasadan çıkma kararı alsa ve USD kuru 3,5 olsa aynı tutar 175 bin USD olarak karşılık bulacaktır. Yani toplam kar %75’i bulacaktır. Bu kar seviyesi ulusal yatırımcılar için olduğu kadar uluslararası yatırımcı için de tatmin edicidir.
Ancak yatırımcı endeksin zirve seviyesinden çıkamaz ise birincil karı azalacaktır. Örnekteki ikincil kar imkanı olan kur seviyesi de yükseleceğinden zamanında pozisyon alamazsa karı yok olacak hatta kurdaki primin seviyesine göre zarar edecektir.
Şimdi BIST100’deki bu coşkunun kaynağı anlaşılabilir. Kurun yabancı yatırımcı algısında yüksek kabul edilmesi kısa vadede her halükarda düşeceği anlamına gelir. Kurdaki düşüş endeksteki tavan seviyeleri ile ilişkili olacaktır. BIST100 endeksinden sıfır atılması tavan aralıklarının genişletilmesinde etkili olabilir.
Kurun kısa vadede düşeceği beklentisi ise para politikasında bir fırsat olarak kullanılmalıdır. Böylelikle kurun enflasyonist etkisi yönetilerek enflasyonla ilgili beklentiler karşılanabilir.
