Tüketici ve reel sektör gibi kesimlerin genel ekonomik duruma ilişkin beklentisini ortaya koyan endeksler, yılın ikinci yarısında pozitif seyrederken, bu dönemde enflasyon beklentilerinde de gerileme görüldü.
Martta eşik değer olan 100 seviyesini gören ekonomik güven endeksi, takip eden aylarda düşüş gösterirken ağustosta 93,1'e kadar geriledi. Ağustostan sonra toparlanan endeks, ekimde 98 seviyesine çıktı. Böylece endeks 5 ayın en yüksek seviyesini görmüş oldu.
Tüketici güven endeksi ise temmuzda yılın en düşük seviyesi olan 75,9'u görmesinin ardından yükselmeye başladı. Takip eden aylarda düzenli artış kaydeden tüketici güven endeksi, ekimde 80,6'ya ulaşarak, 16 ayın en yüksek seviyesine çıktı.
Bu yıla 102,9 seviyesinden başlayan reel kesim güven endeksi de ağustosta 98'e kadar geriledi. Takip eden aylarda tekrar yükselişe geçen endeks, ekimde 102,2'ye ulaşarak, 5 ayın en yüksek seviyesine ulaştı.
Hizmet sektörü güven endeksi de bu yıl dalgalı bir seyir izledi. Endeks ekimde 4 ayın en yüksek seviyesi olan 114,2'yi gördü.
Enflasyon beklentileri de geriliyor
Öte yandan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan "Sektörel Enflasyon Beklentileri"ne göre, ekimde 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentileri, piyasa katılımcıları, reel sektör ve hane halkı için geriledi.
Piyasa katılımcıları için 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentisi Ekim 2023'te yüzde 45,28 ile son yılların en yüksek seviyesini görmüştü. Bu tarihten sonra düşüşe geçen beklenti, bu yılın ekim ayında yüzde 27,44'e kadar indi.
Reel sektör için 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentisi Kasım 2022'de yüzde 70,1 ile zirve yapmıştı. Bu tarihten sonra dalgalı seyir izleyerek gerileyen endeks, bu yılın ekim ayında yüzde 49,5 ile son 15 ayın en düşük seviyesini gördü.
Diğer iki beklentiye göre aylarca daha yüksek seyir izleyen hane halkı için 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentisi de Ağustos 2023'te 88,27'yi görmüştü. Takip eden aylarda dalgalı seyirle düşüş eğiliminde hareket eden hane halkı enflasyon beklentisi ekimde 67,23 ile 2,5 yılın en düşük seviyesine indi.
"Makro verilerdeki iyileşme enflasyonda kalıcı düşüşü hızlandıracak"
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, gelecek 12 aylık döneme ilişkin üç kesimin enflasyon beklentisinin Ağustos 2023'ten itibaren birkaç aylık istisna dışında sürekli düşüş eğiliminde olduğunu söyledi.
Ekonomi yönetiminin ifadesiyle rasyonel politikalara dönüşün yavaş olsa da enflasyon beklentilerinin aşağı yönlü ivmelenmesini sağladığını belirten Şener, "Son dönemde cari açık, bütçe dengesi ve işsizlik gibi temel makro verilerdeki olumlu seyir aslında enflasyon eğilimini de pozitif yönde etkilemektedir. Makro verilerdeki iyileşme Merkez Bankasının rezervlerindeki artışla birlikte enflasyonun süreklilik arz edecek şekilde yönünü aşağıya çevirdiğinin göstergesidir" dedi.
Makro verilerdeki iyileşmenin enflasyonun kalıcı olarak düşmesini hızlandıracak bir unsur olduğunu vurgulayan Şener, şunları kaydetti:
"Gerek portföy gerekse doğrudan yabancı sermaye yatırımlarındaki artış, ülke risk primindeki gerileme, kredi derecelendirme kuruluşlarının not artırımları ve Gri Liste'den çıkmış olmamız da enflasyonla mücadelenin zorlu ancak başarılı olacağının işaretleridir. Makro veriler hızla iyileşirken enflasyon beklentilerinin çok yavaş düzelmeye başlaması özellikle Türkiye gibi ülkelerde enflasyonun kalıcı izler bıraktığının göstergesidir. Enflasyon eylül ayı itibarıyla yıllık yüzde 49,38’e gerilemesine rağmen enflasyon beklentilerinin aşağı ivmelenmesine rağmen hala yüksek olduğu görülmektedir. Toplumun hafızasında dirençli bir enflasyon beklentisine rağmen Ağustos 2023'ten beri sürekli beklentinin geriliyor olması önümüzdeki dönem bu beklentinin ve beraberinde de enflasyonun daha da düşeceğinin işaretidir. Gerek para politikası yoluyla ve gerekse makro politikaları yoluyla enflasyonla kararlılıkla mücadele ediliyor olması, bu kararlılığın önümüzdeki dönemde sabırla devam ettirilmesi halinde enflasyondaki düşüş daha da hız kazanacaktır."
Şener, fahiş fiyat artışları ve maliyetlerin üzerinde otomatik fiyatlandırmalarla daha etkin mücadele edilmesi ve kur üzerinden gelecek baskının da son bir yıldır olduğu gibi asgari düzeyde tutulması durumunda hem enflasyon hem de beklentisinin düşmeye devam edeceğini söyledi.
Ekim verilerine göre ekonomik güven endeksinin yükselişine devam ettiğine dikkati çeken Şener, endeksin eşik değere oldukça yakın seyrettiğini bildirdi.
Şener, Avrupa Birliği'nde ekim itibarıyla 96 seviyesinde gerçekleşen ekonomik güven endeksinin Türkiye'de son 5 ayın en yüksek seviyesine çıktığını vurguladı.
Ekonomik güven endeksindeki yükselişin, ekonominin geleceğiyle ilgili genel beklentiyi pozitif hale getirdiğini belirten Şener, aynı dönemde reel kesim güven endeksi, hizmet sektörü güven endeksi ve perakende ticaret sektörü güven endeksinin 100 eşik değerinin oldukça üzerinde olmasının da sektörlerin mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimser olduklarının göstergesi olduğunu ifade etti.
Şener, ayrıca tüketici güven endeksinde yer alan gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisinin artıyor olmasının da sıkıntılar yaşansa da tüketicilerin gelecek yıla ilişkin beklentilerinin pozitif tarafta olduğuna işaret ettiğini sözlerine ekledi.
