Diyarbakır Müze Müdürlüğü, Ergani ilçesinin 6 kilometre kuzeybatısında yer alan Hilar Mağaraları olarak da bilinen Hilar Kaya Mezarları'nın ören yeri olması için 2 yıl önce çalışma başlattı.
Tarihi alana yönlendirme ve bilgilendirme levhaları yerleştirildi, alanın çevresine tel çit çekildi, güvenlik kamera sistemi kuruldu, aydınlatma sistemi, karşılama merkezi ve yürüyüş yolları yapıldı ve güvenlik ekibi görevlendirildi.
Bölgede alanın ören yeri olabilmesi için bütün şartları yerine getiren Müze Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğüne başvurdu.
Yapılan incelemenin ardından kentteki önemli kültür varlığı lokasyonlarından biri olan Hilar Kaya Mezarları, ören yeri olarak tescillendi.
Bir kaya konutu, 16 kaya mezarı ve duvarlarında çeşitli kabartmaların bulunduğu alanın, kentin turizmine katkı sunması bekleniyor.
Ören yeri sayısının artması için çalışma yürütülüyor
Diyarbakır Müze Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, kaya mezarlarının bulunduğu bölgede Mezolitik Dönem'den (MÖ 22000-10000) insan varlığına dair izler bulduklarını ve alanın kuş uçuşu 300 metre kuzeyinde bulunan Çayönü Tepesi ile ilişkilendirilebileceğini söyledi.
Çayönü'ndeki kazı çalışmalarında yer alan bir ekip tarafından 1979'da Hilar'da kazı çalışması yapıldığını ve bu sırada 2 kaya mezarı tespit edildiğini anımsatan Gizligöl, o tarihten 2006'ya kadar bölgede başka kazının yapılmadığını belirtti.
Müdürlükleri başkanlığında 2006'da bölgede tekrar kazı çalışması başlatıldığını kaydeden Gizligöl, kazıda bir kaya konutu ve 16 kaya mezarının ve binlerce kültür varlığının ortaya çıkarıldığını bildirdi.
Özellikle çok sayıda mezar buluntularına ulaştıklarını anlatan Gizligöl, bunların içinde boncuk, bilezik, süs eşyaları, altın kolye takılar, Roma ve Bizans Dönemi'ne ait altın, gümüş ve bronz sikkeler bulunduğunu, bunların İçkale'deki müzede sergilendiğini dile getirdi.
Gizligöl, şöyle konuştu:
"Hilar'ın nekropol (Arkeolojik şehirlerde mezarlıkların ve toplu mezar yerlerinin bulunduğu bölgeye verilen isim) alan olarak kullanılması Roma döneminde millattan sonra 1. yüzyılda başlamış, 4. yüzyıla kadar sürmüş. Hilar Kaya Mezarları, Adıyaman Perre'deki ve Mardin Dara'daki nekropol alanlarıyla da benzerlikler göstermektedir. Aynı zamanda Zerzevan Kalesi'yle de aynı döneme tekabül etmektedir. Roma İmparatorluğu'nun kuzey Mezopotamya'daki egemenliğini anlayabilme noktasında Hilar Kaya Mezarları çok önemli ipuçları vermektedir. Sayısı şu an 16 olsa da çok sayıda kaya mezar olduğunu biliyoruz. İleriki yıllarda kazı çalışmalarıyla birlikte bu sayı çok daha artabilir. Elimizdeki veriler alanın sadece yüzde 5'nin kazıldığını gösteriyor."
Gizligöl, Roma İmparatorluğu döneminde kaya mezarın bulunduğu alanın taş ocağı olarak kullanıldığını ve ihtiyaçları olan ham madenin çıkarılmasının ardından alanın nekropole dönüştürüldüğünü aktardı.
Alanın ören yeri olarak tescil edildiğini ifade eden Gizligöl, şöyle devam etti:
"Bu çok kıymetli bir durum, çünkü daha önce Diyarbakır'da bir ören yeri yoktu. Türkiye'de 214 müzemiz, 146 ören yerimiz var. Hilar Kaya Mezarları kentin ilk ören yeri oldu. Umuyorum ki 2025 yılında Diyarbakır için önemli bir turizm lokasyonu haline gelecektir."
Kentte ören yeri sayısını artırmak için çalışma yürüttükleri bildiren Gizligöl, önümüzdeki yıl Zerzevan Kalesi'nin, ardından Eğil Kalesi ve Silvan ilçesindeki Hasuni Mağaralarının ören yeri olarak tescillenmesini istediklerini dile getirdi.
İlk hedeflerinin Diyarbakır için ören yeri sayısını 4'e çıkarmak olduğuna işaret eden Gizligöl, "Böylelikle kent merkezindeki turizm yoğunluğunu ilçelere de taşıyabileceğiz. Kırsal kesimdeki turizm canlılığını da ortaya çıkaracağız. Diyarbakır'da son yıllarda turizmde gözle görülür bir canlılık yaşanıyor. Hilar, Eğil, Hasuni ve Zerzevan gibi ören yerleriyle birlikte bu canlılık daha da artacaktır. Diyarbakır turizmden daha fazla pay alacaktır." ifadelerini kullandı.
