İngiltere'de eski Rus casusu Sergei Skripal'in zehirlenmesiyle başlayan kriz, ABD başta olmak üzere tüm Avrupa'ya yayılıyor.
Belki bu "Rus ajan" savaşlarının da başlangıcı olabilir ve tüm dünyaya domino etkisi yaratabilir.
Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk, 14 AB üyesi ülkenin Rus diplomatlar için sınır dışı kararı aldığını çok sert bir şekilde duyurdu. Ardından ABD 60, Rus diplomat ve Seattle'daki Rus Büyükelçiliği'nin kapatılacağını açıkladı.
Hollanda, Polonya, Ukrayna, Kanada, Danimarka, Çekya, Almanya, Litvanya ise diplomatların dışında, 44 Rus vatandaşının da ülkeye girişini yasakladı. Daha pek çok ülke...
ABD ve Rusya arasında hep bir casus ve casus takası yaşanmış. Bu olay Moskova’nın Soğuk Savaş yıllarına kadar uzanıyor.
Skripal ile kızının zehirlenmesi de, Rus ajan tipi ölüm tarzı diyebiliriz. Çünkü kullanılan kimyasal Sovyetler döneminde 70’lerde geliştirilen, Rusya tarafından imal edilen sinir sistemi üzerinde etkili bir tip sinir gazı.
Aslında Skripal casusluk suçlamasıyla daha evvel 13 yıl ceza almış. ABD’nin tutukladığı, 10 Rus ajan karşılığında takas edilen 4 ajanın arasında da yer almış. Rusya, Avrupa’daki Rus ajanlarının kimliklerini ifşa ettiğini iddia etmişti.
Rus istihbarat görevlisi Aleksandr Litvinenko, Londra’da çayına karıştırılan bir madde ile yaşamını yitirdi.
2016 yılında Ukrayna’da yaşayan Andrey Voroboy da bu tip sinir gazı ile beyin felci geçirerek hayatını kaybetmişti. Bu ve bunun gibi bir çok hikayeler var ve bu hikayeler kimi zaman filmlere de konu oluyor.
Anlamadığım, böylesine bir izi Rusya niye bıraksın?
Dünyada ajan alanında profesyonel bir yapıya eline kimsenin su dökemeyeceği bir konuda kör göze parmağını niye batırsın?
Rusya'nın yanıtı ise; ABD’li 60 diplomatının sınır dışı edileceği ve “ABD, Rusya ile çok az kalan ilişkisini yok ediyor” diyerek ufak da bir göz dağı verdi.
AB üyeleri ile gelişmekte olan ülkeler dahil piyasalar, casus krizini normal karşıladı. Hatırlarsanız global piyasalar 26 Ocak-9 Şubat arası ABD borsalarında ufak bir çöküntü dönemi yaşanmıştı. Sonra hemen toparladı.
Geçtiğimiz hafta ise Trump’ın Çin’e 50 milyarlık gümrük vergisi hamlesi endişeleri yeniden artırınca ABD borsaları kasım ayından sonraki tüm getirileri silecek şekilde geçen haftanın son 3 günü, yüzde 5’e varan düşüş ile kapandı. Bizde ise BİST yatay seyirde kaldı.
Şuraya gelmek istiyorum; ABD'nin gümrük vergileriyle ilgili çıkan Ticaret Savaşlarında dahi piyasalar bunun önlemini alarak ufak kayıplarla toparlanırken casus krizinin piyasalara etkisinin olmayacağını düşünüyorum.
Melih Cevdet Anday’ın dediği gibi; Uyuduk mu eşit oluruz. Ne tutku, ne gurur, ne umut.