Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsünce Akdeniz'in endemik posidonia oceanica deniz çayırlarının karbon tutma kapasitesini belirlemek amacıyla proje yürütülüyor.
Uzun ve şeritli yapraklara sahip bitki, 40 metre derinliğe kadar kumlu deniz tabanında geniş çayırlar oluşturuyor. Bu çayırlar, atmosferdeki karbondioksidi emip büyük miktarda karbon depolayabiliyor.
Biyoçeşitlilik de sağlayan çayırlar, balık, kabuklular ve birçok organizma için üreme ve beslenme alanı oluyor.
DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsünün deniz jeolojisi ve jeofiziği, canlı deniz kaynakları, deniz kimyası, deniz biyolojisi, fiziksel oşinografi ve kıyı mühendisliği programlarından 17 bilim insanı, bu türün karbon emme oranını belirlemek için proje yürütüyor.
Bilim insanları, İzmir'in Karaburun ilçesi açıklarında çalışma yapıyor. TÜBİTAK 1001 Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projeleri kapsamında desteklenen çalışma ile posidonia oceanica deniz çayırlarının iklim değişikliğiyle mücadelede katkısının ortaya konulması hedefleniyor.
- "İklim değişikliği, bitki üzerindeki çalışmaları artırdı"
Enstitünün Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Programı Araştırma Görevlisi ve proje yürütücüsü Dr. Tarık İlhan, AA muhabirine, bu türün Karaburun açıklarında sağlıklı ve geniş dağılım gösterdiğini söyledi.
Dünyada benzer çalışmaların son birkaç yıldır hız kazandığını belirten İlhan, "Özellikle yurt dışında yapılan akademik yayınlarda genellikle 2-3 dalın birlikte çalıştığını gördük ama biz 6 dalda çalışma yürütmeye karar verdik. Deniz jeolojisi ve jeofiziği, canlı deniz kaynakları, deniz biyolojisi, deniz kimyası, fiziksel oşinografi ve kıyı mühendisliği olarak 6 dalda hem haritalama hem ölçüm, analiz ve değerlendirme gerçekleştiriyoruz." dedi.
Projede dalgıçların bitkinin kökü ile tortu tabakası, bitkiler ve sudan örnek alındığını, suyun akıntı, sıcaklık ve iletkenlik değerlerinin ölçüldüğünü anlatan İlhan, şöyle konuştu:
"Posidonia oceanica, ne kadar karbon ihtiva ediyor, ne kadar bir karbon değeri var, bunları ölçmeye çalışıyoruz. Öncelikle Türkiye, daha sonra Akdeniz bölgesi için, bu bitki 'bu kadar karbon ihtiva edebilir, iklim değişikliğiyle mücadelede bu kadar etkisi vardır' diye genel bir sonuca varmaya çalışıyoruz. Posidonia oceanica, iklim değişikliğiyle ilgili en büyük savaşlardan birini veren bir tür. Her ne kadar insan baskısı olsa da yine de direniyor, denizi hala birçok negatif etkiden engellemeye çalışıyor. Bizim için en önemli şey bunları korumak. Bitki, oksijeni bünyesine alıp karbona dönüştürüyor ve karbonu depoluyor. Bitkinin üzerindeki baskılar ne kadar azaltılırsa denize ve dünyamıza o kadar fayda sağlar."
Projede araştırmacı olarak görev alan Ege Üniversitesi doktora öğrencisi Onur Karayalı ise posidonia oceanica türünün karbon içermesi dolayısıyla diğer deniz çayırı türleri arasında ayrı önem taşıdığını belirterek, "Tutmuş olduğu karbon miktarıyla posidonia oceanicanın Amazon Ormanları'ndan belki 10-20 kat faydası var. Biz, bu bitkiye denizin akciğerleri diyoruz." ifadelerini kullandı.
- Deniz çayırları haritası çıkarılacak
Projede yer alan Öğretim Görevlisi Dr. Barış Akçalı ise çalışma kapsamında deniz çayırlarının haritasının da çıkarılacağını belirtti.
Akçalı, Fransa, İtalya, İspanya'nın kendi kıyılarının haritalarını çıkardığını ifade ederek, "Biz haritalarını çıkarmaya başladık ama henüz kıyılarımızın tamamını haritalandırmış değiliz. Bu bölgenin küçük de olsa haritasını çıkarıyoruz. Burada elde edeceğimiz tecrübe ve başarıya göre bu sahaları genişletme planlarımız var." dedi.
Proje, 2026 yılının nisan ayında tamamlanacak, elde edilen sonuçlar TÜBİTAK'a sunulacak.
