YENİ BİR ÇATIŞMA MODELİ VAR MI?
Birleşmiş Milletler belgelerine göre 1945-1990 arası Amerika ve Rusya arasındaki soğuk savaş nedeniyle üçüncü dünya ülkelerinde 150 küçük savaş olarak adlandırılan çatışma olmuş. Bu savaşlarda ölenlerin sayısı 20 milyon yaralananlar ise 60 milyon kadar. Yerinden edilerek göçmen olarak başka ülkelere gidenlerin sayısı ise 15 milyon civarında. 2001’den itibaren Ortadoğu’yu düzeltmek için Amerikan yeni muhafazakarlarının yaptığı planlara göre yapılan küçük savaşlarda günümüze kadar ölen yaralanan ve göç edenlerin sayısı 90’lara kadar yaşanan felaketlerin çok üstünde.
Birinci Dünya Savaşı’nda ölenlerin %5’i siviller. II. Dünya Savaşı’nda ise bu sayı %50’ye ve Vietnam Savaşı’nda ise %80’e çıkıyor. Günümüzdeki yaratılan iç çatışma ve küçük savaşlarda kayıpların büyük bir kısmı fakir kırsal bölgelerde yaşayan siviller. Bunun nedeni isteyerek ve sistemli bir biçimde bütün bir halkı terörize etmek. Artık çatışmalarda her yere kolayca erişilebildiği için topraklar hedef değil. Hedef her yerde halk. Terörün ve darbelerin evlere, ailelere ve bütün tabandaki sosyal ilişkilere girmesi ulusal morali bozması ve toplumu paralize etmesi planlanıyor. Saldırılar sağlık çalışanlarına, öğretmenlere, kooperatif liderlerine, paylaşılan değerleri ve beklentileri yansıtan herkese yapılıyor.
Büyük devletler artık pahalı olan konvansiyonel savaşlar yerine gerilla tipi savaşları tercih ediyorlar. Ayaklananlara karşı en yıkıcı savaş örneği 1980’lerde Guatemala’da yaşanmıştır. General Rios Mont askeri hükümeti sivillere karşı ‘her yeri yak’ stratejisi uygulamış hayatta kalanlara emirlere uyarlarsa Fasulya yoksa Kurşun’ politikası izlemişti. Yerlilerin köyleri yakıldıktan sonra asker yerlilere “model köyler’ kurmuştu. Guatemala iç savaşında hükümet güçleri 100 bin kişi öldürmüştü. Guetemala asileri sosyalizmden böylece vazgeçirilmişlerdi. Ancak, izlenen teröre karşı sindirme politikalarının yan etkileri görülmeye başlamıştır. Guetemala dağları ve El Salvador kırsal alanları bu defa suç örgütlerinin yuvası olmuş durumda. Gene, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç raporlarına göre merkezi Amerika’da suç oranı 2003-2008 arasında, El Salvador ve Guatemala’da yüz binde elli civarında. Yapılan araştırmalara göre Latin Amerika’da suç oranları 2006’dan itibaren ortalama %50 oranında artmakta.
Günümüzde darbe yapma, iç savaş çıkarma ve paramiliter güçler kurarak çatışmaları yönetme metotları eskimiş gözükmektedir. Amerika’nın Irak’ta ayaklanan Sünnileri bastırmak için ortaya çıkardığı paramiliter yapılanmalar ayaklananları bastırma işinde başarılı olamamışlardır. Uluslararası alanda darbe sistematikleri, iç savaşlar, teröre karşı savaş metotları iletişim çağında kitleler karşısında pek işe yaramamaktadır. O halde büyük güçler etrafa silah sağlamaktan vazgeçerek, kendi ülkelerinde olduğu gibi, demokratik değişim yolları için uluslararası alandaki faaliyetlerini kısıtlamalıdırlar. Öte yandan savaşlarda kullandıkları etnik gruplar ülkelerine döndüğünde edindikleri tecrübelerle kendi güvenlik güçleri avlamaya başlayacaklardır. 1% zenginliğin nereye varacağını artık hesaplamak gerekiyor.
