Saddam hüseyin kimdir?
Irak’ın beşinci cumhurbaşkanı olan Saddam Hüseyin, 1979’dan 2003’e kadar ülkeyi demir yumrukla yönetti. Baas Partisi’nin önemli figürlerinden biri olan Saddam, 1968’deki darbeyle iktidarın perde arkasındaki en güçlü isimlerden biri haline geldi. 1979’da resmen devlet başkanı olduktan sonra baskıcı bir rejim kurarak muhaliflerine karşı acımasız yöntemler kullandı.
Petrol gelirleriyle Irak ekonomisini güçlendirse de, İran-Irak Savaşı, Halepçe Katliamı ve Kuveyt işgali gibi olaylarla ismi savaş suçları ve insan hakları ihlalleriyle anıldı.
2003 yılında ABD’nin Irak’ı işgal etmesiyle devrilen Saddam Hüseyin, sekiz ay boyunca kaçak yaşadıktan sonra yakalandı. 2006 yılında insanlığa karşı suçlardan idam edildi.
Gençlik Yılları ve Siyasi Hayata Girişi
Saddam Hüseyin, 28 Nisan 1937’de Irak’ın Tikrit kenti yakınlarındaki El Avja köyünde doğdu. Fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi ve babasını küçük yaşta kaybetti. Annesi tarafından büyütülen Saddam, daha sonra dayısının yanına gönderildi.
Eğitim hayatında başarılı olamayan Saddam, 1957’de Baas Partisi’ne katıldı. 1959 yılında, Irak Başbakanı Abdülkerim Kasım’a düzenlenen suikast girişiminde yer aldı. Suikast başarısız olunca Suriye’ye, ardından Mısır’a kaçtı.
1963’te Baas Partisi’nin iktidara gelmesiyle Irak’a döndü ancak parti içindeki çatışmalar nedeniyle tutuklandı. 1968’de yapılan darbe sonucu serbest kalan Saddam, hızla güç kazandı ve ülkenin en etkili figürlerinden biri oldu.
Saddam Hüseyin’in İktidarı Ele Geçirmesi
1970’lerde, petrol sektörünü millileştirerek Irak ekonomisini güçlendirdi ve ülkenin altyapısını geliştirdi. Ancak gizli polis teşkilatını genişleterek muhaliflerine baskı uyguladı. 1979 yılında Ahmed Hasan el-Bekir’in istifasıyla devlet başkanı oldu ve iktidarını sağlamlaştırmak için Baas Partisi’ndeki rakiplerini tasfiye etti. Saddam, hem devlet başkanı, hem başbakan, hem de Devrim Komuta Konseyi Başkanı olarak Irak’ın tek hâkimi haline geldi.
Bu dönemde şiddet, baskı ve korku politikalarıyla yönetimi pekiştirdi. Muhalifler ortadan kaldırıldı, Şii ve Kürt halkına yönelik sert önlemler alındı.
Saddam Hüseyin Döneminde Savaşlar ve Katliamlar
iran-Irak Savaşı (1980-1988)
Saddam Hüseyin, İran’daki İslam Devrimi’nin Irak’a yayılmasından endişe ederek 1980’de İran’a savaş açtı. Irak ordusu ilk başlarda bazı başarılar kazansa da, savaş sekiz yıl sürdü ve büyük yıkıma neden oldu. Savaş sırasında İranlı askerlere ve Kürtlere karşı kimyasal silahlar kullanıldı. Bir milyondan fazla insan hayatını kaybetti, her iki ülke de büyük ekonomik kayıplar yaşadı.
Halepçe Katliamı (1988)
1988 yılında, İran’a destek verdikleri gerekçesiyle Halepçe’de binlerce Kürt sivil kimyasal gazlarla katledildi. Saddam Hüseyin’in kuzeni Ali Hasan el-Mecid’in emriyle düzenlenen saldırıda, hardal gazı ve sinir gazları kullanıldı. Beş binden fazla kişi hayatını kaybetti, binlerce kişi ise ağır yaralandı ve kalıcı sağlık sorunları yaşadı.
Bu olay, Saddam Hüseyin’in insanlığa karşı suçlarla anılmasına neden olan en büyük katliamlardan biri olarak tarihe geçti.
Kuveyt İşgali ve Körfez Savaşı (1990-1991)
İran-Irak Savaşı’nın ardından Saddam, Irak’ın ekonomik krizini çözmek amacıyla petrol zengini Kuveyt’i işgal etti. Bu işgal, ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin müdahalesine yol açtı. 1991’de başlayan Körfez Savaşı’nda Irak büyük bir yenilgi aldı ve Kuveyt’ten çekilmek zorunda kaldı. Savaşın ardından Saddam, Irak içinde Kürtlere ve Şiilere karşı sert önlemler aldı. ABD ve müttefikleri Irak’a ekonomik ambargo uygulayarak Saddam yönetimini zayıflatmaya çalıştı.
ABD İşgali ve Saddam Hüseyin’in Düşüşü (2003)
11 Eylül saldırılarından sonra ABD, Saddam Hüseyin’i kitle imha silahlarına sahip olmakla suçladı. 2003 yılında ABD ve İngiltere öncülüğündeki koalisyon güçleri Irak’ı işgal etti. Bağdat, 9 Nisan 2003’te düştü ve Saddam Hüseyin’in 24 yıllık iktidarı sona erdi. Saddam, aylarca saklandıktan sonra 13 Aralık 2003’te Tikrit yakınlarında bir çiftlikte saklanırken yakalandı. Yakalandığında 750 bin dolar, iki kalaşnikof tüfek ve bir tabanca taşıyordu.
Saddam Hüseyin’in Yargılanması ve İdamı
Saddam Hüseyin, Irak’taki insan hakları ihlalleri ve savaş suçları nedeniyle yargılandı. 2006 yılında, 1982’de Duceyl kasabasında 148 Şii’nin öldürülmesinden suçlu bulunarak idam cezasına çarptırıldı. 30 Aralık 2006’da Bağdat’ta asılarak idam edildi. Son sözleri "Allahu Ekber! Yaşasın Irak! Yaşasın Filistin!" oldu. Cenazesi doğum yeri olan Tikrit yakınlarındaki El Avja köyüne defnedildi. 2015 yılında, mezarı çatışmalar sırasında tamamen yıkıldı.
Saddam Hüseyin’in Mirası ve Etkileri
Saddam Hüseyin, Irak’ta otoriter yönetimi, savaşları ve katliamlarıyla hatırlanıyor. Onun devrilmesiyle birlikte Irak’ta büyük bir istikrarsızlık dönemi başladı. ABD’nin Irak’ı işgali sonrası, mezhep savaşları, iç çatışmalar ve terör olayları ülkeyi kaosa sürükledi. Bugün hala Saddam Hüseyin’in mirası Orta Doğu’da tartışma konusu olmaya devam ediyor. Kimi kesimler onu bölgesel bir lider olarak görse de, pek çok kişi için bir diktatör ve savaş suçlusu olarak tarihe geçti.
