İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) iştiraki İSPARK, işlettiği otoparklarda elektrikli araç şarj istasyonları kurulumu için duyurduğu ve daha önce gelen tepkiler üzerine iptal edilen ihaleyi, 21 Kasım 2024 tarihinde yeniden yapmaya hazırlanıyor.
İSPARK’ın şartnamesinde gözle görülür bir değişiklik yapılmadan ihaleye çıkması, “adrese teslim ihale” eleştirilerine neden oldu. İSPARK’ın elektrikli araç şarj istasyonu ihalesi, hem sektör temsilcilerinden hem de kamuoyundan gelen yoğun eleştirilerle yeniden gündeme oturdu. Tartışmalı şartnamesiyle dikkat çeken ihalenin sonucu, İstanbul’da elektrikli araç altyapısının geleceğini doğrudan etkileyecek. Sektör temsilcileri, rekabeti ve kamu yararını önceleyen bir yaklaşım benimsenmesi gerektiğini savunurken, İSPARK’ın bu şartlarda ısrar etmesi kafalarda soru işaretleri bırakıyor.
- Tartışmaların odağındaki ilk ihale
İSPARK, Eylül ayyında 22 otoparkta toplamda 180 elektrikli araç şarj istasyonu kurulumu için ihale yapacağını duyurmuştu. Ancak ihalenin şartnamesine yöneltilen eleştiriler tartışmalara yol açtı. E-Mobilite Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Avukat Osman Ataman, şartnameye göre Türkiye'deki mevcut 170 lisanslı şarj ağı işletmecisinin çoğunluğunun ihaleye katılamayacağını dile getirdi. Ataman, “İSPARK, İstanbul’u yabancı ortaklı bir gruba tahsis etmeye mi çalışıyor?” diyerek ihalenin iptal edilmesi gerektiğini savundu.
Şartnameye göre İstanbul içinde en az 60 kurulu istasyona ve Türkiye genelinde 100 adet DC hızlı şarj istasyonuna sahip olma şartı, sektör temsilcilerince “rekabeti engelleyici” bir kriter olarak değerlendirildi. Ayrıca, ihaleye katılacak şirketlerin asgari 20 milyon TL sermayeye sahip olması gerektiği belirtilirken, İSPARK’ın kendi sermayesinin bu miktarın altında olduğu (19 milyon 850 bin TL) dikkat çekti. İSPARK'ın taleplerinin, rekabet ortamını bozacağı ve sektörde tekelleşmeye yol açacağı eleştirileri yoğunlaştı.
- İlk ihale iptal edildi, ancak şartlar değişmedi
Yoğun tepkiler üzerine İSPARK, ihaleyi 17 Eylül tarihinde iptal etti. İptal gerekçesi olarak “teknik bir hata” gösterildi. Ancak, ihale şartnamesindeki sorunların giderilmediği iddialarıyla yeniden gündeme geldi. 1,5 ay sonra aynı şartlarla yeni bir ihale yapılacağının açıklanması tartışmaları alevlendirdi. Şartnamede somut bir değişiklik yapılmaması, sektör temsilcilerinin ve kamuoyunun eleştirilerine neden oldu. 21 Kasım 2024 tarihinde yapılacak olan ihalede, daha önceki hesaplamalara kıyasla yaklaşık 150 milyon TL’lik bir indirime gidilmesi de soru işaretlerini artırdı. İlk ihalede belirlenen 360 milyon TL'lik muhammen bedelin 213 milyon TL’ye düşürülmesi, “2 ayda ne değişti?” sorusunu gündeme getirdi.
- Sektör temsilcileri ne diyor?
E-Mobilite Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Osman Ataman, yeni ihale duyurusu üzerine sert eleştirilerini sürdürdü. Ataman, İSPARK’ın mevcut şartlarının sektördeki yerli ve yabancı birçok oyuncuyu devre dışı bıraktığını belirterek, “İhalenin bu şekilde sonuçlanması rekabet açısından hukuka aykırıdır ve tekelleşmeye yol açacaktır” dedi.
Ataman ayrıca, şartnamede yer alan yüksek mali ve teknik gerekliliklerin büyük kuruluşlar dâhil olmak üzere birçok firmanın katılımını engellediğini ifade etti. Ataman, “Koç Holding ve Kalyon Holding gibi devler dahi bu şartları sağlayamıyor. Bu durumda sektöre açık bir ihale yapılması mümkün olmaktan çıkıyor” açıklamasında bulundu. Şartnameyi eleştiren Ataman, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) 4,5 milyon TL sermaye şartını yeterli gördüğünü, İSPARK’ın ise 20 milyon TL istemesinin anlamsız olduğunu söyledi.
- İBB ve İmamoğlu'na çağrı
İhalenin yeniden yapılması kararı, gözleri İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’na çevirdi. İlk ihalenin iptal edilmesinde İmamoğlu’nun talimatının etkili olduğu iddia edilirken, bu kez benzer bir müdahalenin gelip gelmeyeceği merak konusu oldu. Ataman, İmamoğlu’na çağrı yaparak, “Bu sürece el atın. Kamu yararına olmayan bu ihale hukuka aykırıdır” dedi. İhalenin sonuçlanması hâlinde hukuki yollarla iptal için başvuracaklarını belirtti.
- Adrese teslim şartname eleştirileri
İSPARK’ın şartnamesinde gözle görülür bir değişiklik yapılmadan ihaleye çıkması, “adrese teslim ihale” eleştirilerine neden oldu. Şirketlerin katılımını zorlaştıran gerekliliklerin, belirli bir gruba avantaj sağlamak amacıyla düzenlendiği iddia edildi. Sektör temsilcileri, şarj istasyonlarının kurulumu ve işletilmesi için daha geniş bir katılım sağlanabilecek, rekabetçi bir ihale yapılması gerektiğini vurguladı.
- İhale detayları
21 Kasım 2024 tarihinde Ümraniye’deki Haldun Alagaş Kat Otoparkı’nda gerçekleşecek ihalede, 180 adet elektrikli araç şarj soketinin kurulumu ve 2034 yılına kadar işletilmesi işleri için teklifler alınacak. Kapalı teklif usulüyle yapılacak ihalede, 6 milyon 405 bin TL’lik geçici teminat bedeli belirlendi. İhale dosyası 10 bin TL karşılığında İSPARK İhale ve Satınalma Müdürlüğü’nden temin edilebilecek.
- Kamu zararına yol açabilir
Sektörden gelen eleştiriler, yeni ihale sürecinin kamu zararına yol açabileceğine işaret ediyor. Yüksek mali gereklilikler ve daraltıcı şartlar, şarj istasyonu hizmetinin rekabetçi fiyatlarla sunulmasını engelleyebilir. Ayrıca, ihalenin büyük oyuncuların katılımına izin vermeyen kriterlerle gerçekleştirilmesi, sektörde monopol bir yapının oluşmasına zemin hazırlayabilir. Bu durum, uzun vadede tüketicilere ve kamuya zarar verebilir.
