ATM, İngilizce (Automated teller machine) kelimelerinin kısaltması olarak bilinir ve otomatik para çekme, EFT, havale gibi hizmetler de verir. Ancak son dönemde ATM’ler ilk ilk işlevi olan ‘para çekme’ görevini yerine getirmiyor. Hâl böyle olunca da her yıl milyarlarca liralık kâr açıklayan bankacılık sektörü, konu hizmete gelince sınıfta kalıyor. “Hızlı ve kolay bankacılık” gibi reklam sloganlarıyla kamuoyuna hizmetlerini duyuran sektör oyuncuları, pratikte farklı davranıyor. Özellikle ATM’lerde yaşanan problemlerin sonu gelmiyor. En sık yaşanılan mağduriyet ise tüketicinin para çekememesi oldu.
Bazı banka ATM’lerinde “Şu anda hizmet veremiyoruz” notu yazarken, bir başkasında “Sadece döviz çekmeye” izin veriyor. Özellikle emeklilerin kullandığı nakit hizmeti, çoğu yaşlı olan bu kesim için işkenceye dönüşüyor. Bozuk olan ATM yerine ‘ortak’ makinelerden işlem yapmaya çalışanlar ise 5 bin lira çekmek için 90 lira masraf ödemek durumunda kalıyor.
Öte yandan istisnasız tüm bankaların ATM’leri haftada birkaç gün para çekimine kapalı olması durumuna karşı para yatırma ve diğer işlemleri yapıyor. Bu da kafalarda soru işareti oluşturuyor. Tüketicilerin sosyal medyadaki ‘para yatırırken alıyor, çekerken vermiyor’ gibi paylaşımları dikkat çekiyor.
Tüketici dernekleri gelen şikâyetlerin her geçen gün arttığını ve bu konuda bankalara yaptırım uygulanması gerektiğini belirtiyor. Bilişim uzmanları ise, bankaların bilinçli olarak nakit para vermediğini iddia ediyor.
En çok şikayet emeklilerden
Son 1 aydır ATM’lerde yaşanan problemleri araştırıldı. İstanbul’un çeşitli bölgelerinde, 3 ayrı bankadan para çekme işlemi gerçekleştirildi. 10 ATM’den 3’ünde sorun olduğu görülüyor. Nüfusun kalabalık olduğu bölgelerde bu sıkıntılar daha da artıyor. Örneğin Esenyurt bölgesinde para çekme problemi daha fazla iken, Silivri’de daha az yaşanıyor. Yalnızca para çekme değil, para sıkışma, para yutma, sahte para verme, kart yutma gibi birçok sorun tüketicilerin eleştirilerine neden oluyor. Şikâyet edenlerin büyük kısmını ise emekliler oluşturuyor. Özellikle Anadolu’da ulaşım ve alışveriş gibi birçok işlemin nakit döndüğünü söyleyen emekli kesimi, bankalara isyan ediyor.
Bankalar bilinçli yapıyor iddiası
Türkiye gazetesinden Kaan Zenginli haberine göre tüketicilerin nakit ihtiyaçlarını karşılayan ATM’lerin bu problemleri yaşatması, çeşitli sebeplere bağlanıyor. Bilişim Uzmanı Koray Akan yaptığı açıklamada “Bankalar daha önceleri şubeleşme konularına önem verirken, şimdilerde en fazla teknolojiye yatırım yapıyorlar. Ancak ATM’leri bu noktada ayırmak gerek. Milyarlarca lira kâr açıklayan sektör oyuncuları konu ATM’lere gelince ellerini sıkı tutuyorlar. ATM’lerin çoğu eski ve bozuk. Kullanım ömürleri tamamlanmış durumda. Ancak hâlâ hizmet veriyorlar. Bu durumun çok iyi niyetli olmadığını düşünüyorum. 1 kişinin 2 gün parasını çekememesi demek, o paranın bankada çalışması anlamına geliyor” dedi.
Bir diğer iddia ise bankaların nakit yerine kredi kartı harcamasına yönlendirmesi konusu oldu. Kart alışverişlerinde hem tüketiciden hem de esnaftan komisyon alan bankaların ATM’den bilinçli olarak para vermediği ve tüketicileri karta yönlendirdiği savunuluyor.
Bir günü geçmemeli
Tüketici dernekleri bankaların bu tutumuna karşı bir yaptırım getirilmesi gerektiğini belirterek “Şahsi para kullanımı kişinin en büyük özgürlüğüdür. Bu noktada ATM’lerde yaşanan sorunlar, paraya ulaşamama bir suç teşkil eder. Yazılım problemleri sebebiyle saatlik arızalar olabilir. Ancak kişinin aynı ATM üzerinden 2 veya daha fazla gün para çekememesi kabul edilebilir bir durum değil. Bu konuyla ilgili sıkça şikâyet alıyoruz” açıklamasında bulundu.
