"Avrasya-Avrupa Koşusu" adıyla ilki 1 Nisan 1979'da atletizme gönül verenlerin gayretiyle gerçekleştirilen ve "1 Nisan şakası" olarak algılanan organizasyon, zaman içinde dünyanın en iyi maratonları arasındaki yerini aldı.
Türkiye İş Bankası'nın isim sponsorluğundaki maraton, 1979 yılındaki ilk yarıştan bu yana her geçen yıl büyüdü.
Sivil toplum kuruluşlarının da ilgi gösterdiği maratonda profesyonel atletlerin yanı sıra halk koşusuna katılanlar, iki kıtayı dostluk ve centilmenlik duygusuyla birleştiriyor. Bu haliyle İstanbul Maratonu dünyanın en ilgi çekici maratonlarından birisi olarak dikkati çekiyor.
Tarihi noktalar
Maratonda sporcular starttan sonra Anadolu ile Avrupa yakalarını birleştiren 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nü geçerek mücadeleye başlıyor.
Güzergah boyunca atletler, 42 kilometrelik zorlu mücadelede Deniz Müzesi, Dolmabahçe Sarayı, Fındıklı Camisi, Galata Köprüsü, Yeni Cami, Mısır Çarşısı, Sirkeci Tren Garı, Sepetçiler Kasrı, Topkapı Sarayı, Ahırkapı Sis ve Düdük Feneri, Küçük Ayasofya Camisi, Gülhane Parkı'ndan geçiyor.
Büyük yarış, 2 saati aşkın mücadelenin ardından Sultanahmet Meydanı'nda tamamlanıyor.
İlk yarış "1 Nisan şakası" sanıldı
Yapımına 1970'te başlanan ve 1973'te Cumhuriyet'in kuruluşunun 50. yılında hizmete açılan Boğaziçi Köprüsü, İstanbul'da Türk sporu için de "Kıtalar arası koşulan maraton" fikrinin doğmasını sağladı.
Tercüman Gazetesi tarafından ilk kez 1973 yılında gündeme getirilen Asya'dan Avrupa'ya koşma fikri, 1979'da bir grup Alman turistin girişimiyle gerçekleşebildi.
Atletizm Federasyonu tarafından Uluslararası Asya-Avrupa Maratonu adıyla düzenlenen organizasyonda Almanya, Belçika, Hollanda ve Türk atletler mücadele etti.
İlk maraton, tertip komitesi üyeleri Selahattin Yıldız, eski atlet ve Atletizm Federasyonu Başkanı Ali Ergenç, Ziya İğdebeli ile Osman Kazancıoğlu'nun çabalarıyla koşulabildi.
Düşük bütçeyle büyük zorlukların üstesinden gelmeye çalışan organizasyon ekibinin imdadına Almanya'dan 60 gönüllü sporcu yetişti.
Asya-Avrupa Koşusu, planlamalar yapıldıktan sonra gerekli önlemlerin de alınmasıyla 1 Nisan 1979'da "Dünyanın tek kıtalar arası maratonu" unvanıyla ilk kez start aldı.
İstanbul'da yaşayanlar, 1 Nisan Pazar sabahı Boğaziçi Köprüsü'nde yolun yarısının kapatılarak insanların köprüde koştuğunu görünce bunun "1 Nisan şakası" olduğunu düşündü.
1982'de Büyükşehir Belediyesine devredildi
Organizasyon, 1982 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesine devredildi ve "Kıtalar arası Avrasya Maratonu" adıyla koşulmaya başlandı.
Kategorileri ve ödülleri artırılan, dünya çapındaki elit atletlerin davet edilmeye başlandığı maraton, uluslararası kuruluşlardan tebrik ve destek almaya başladı.
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile Atletizm Federasyonu tarafından 2001 yılında ortaklaşa organize edilen yarış, daha sonra tekrar Büyükşehir Belediyesine geçti.
1999'da tüm gelir depremzedelere bağışlandı
17 Ağustos 1999'daki Gölcük Depremi'nin ardından koşulup koşulmayacağı tartışılan maraton, "ülkenin içinde bulunduğu sıkıntılı dönemi atlatmasında yararlı olacağı" yönünde verilen kararla yapıldı.
Köprü üzerindeki risk göz önünde bulundurularak katılımcı sayısı 75 bin kişiyle sınırlandırılan 1999 Avrasya Maratonu’nda elde edilen tüm gelir, depremzedelere bağışlandı.
Avrasya Maratonu ekranlarda
2000 Avrasya Maratonu, organizasyonun tarihinde önemli yere sahip oldu.
Koşu, TRT, NTV, CNN Türk gibi ulusal televizyon kanallarının yanı sıra dünyaca izlenen Eurosport'ta naklen yayınlandı. Böylelikle, hem Türk atletizminin bu alandaki başarısı hem de İstanbul'un tarihi ve doğal güzellikleri birçok ülkeye görüntülü aktarıldı.
Reuters, Washington Post, AP gibi medya kuruluşlarıyla birlikte toplam 150 yerli ve yabancı gazeteci koşuyu takip etti.
75 bin kişilik kısıtlamaya rağmen aşırı ilgi nedeniyle bu sayının 100 bine yaklaşması ise maratona gösterilen ilgiyi ortaya koydu.
2006'da çipli sisteme geçildi
Artırılan ödül miktarları ve atletlerin derecelerini anında ölçen elektronik zamanlama çipi sayesinde maraton, 2006 yılında önemli ivme kazandı.
Avrasya Maratonu, bu yıldan itibaren uluslararası takvimde saygın, elit atletler ve yüz bini aşkın sporseverin katıldığı organizasyon kimliğini aldı.
2008'de "Gümüş Kategori"ye yükseldi ve Maraton Fuarı düzenlendi
Avrasya Maratonu, kriterlerin sağlanmasıyla "Silver Label" nişanı kazandı ve dünyada bu unvana sahip 21 maraton arasındaki yerini alarak "Gümüş Kategori"ye yükseldi.
Kot farkının giderilmesi ve parkura tarihi özellik kazandırılması amacıyla finiş noktası Beşiktaş'tan Sultanahmet'e alındı.
Avrasya Maraton Fuarı, ilk defa 2008 yılında düzenlenmeye başlandı ve tanıtım için Etiyopyalı rekortmen atlet Haile Gebrselassie'nin fuara katılması sağlandı. Adım Adım oluşumu ile "Sosyal Sorumluluk Partneri" uygulamasına geçildi.
Altın kategoriye geçiş için 2010 yılında gerekli girişimlerde bulunuldu. "Sağlıklı yaşam istasyonları" ilk kez kuruldu. Uluslararası ilişkileri geliştirmek amacıyla Prag ve Roma başta olmak üzere Londra, Berlin, Frankfurt, Paris, New York, Boston ve Rotterdam'daki maratonlara gözlemci ve temsilciler gönderildi.
Tanıtım çalışmaları sonucunda çipli koşulara 5 kıta, 85 ülkeden 8 bin 380 kişi kayıt yaptırarak maratonda bir kez daha katılım rekoru kırıldı.
"Altın Kategori" 2012'de geldi
Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliğinin (IAAF) belirlediği kriterlerin yerine getirilmesi sonucunda 2012 yılında Kıtalar Arası İstanbul Avrasya Maratonu, "Altın Kategori"ye dahil edildi.
Maraton böylece dünyanın en iyi 17, Avrupa'nın en iyi 7 maratonundan biri oldu.
Maraton Fuarı, 2011 yılında Feshane Fuar ve Kongre Merkezi'nden İstanbul Merkezi'ne taşınarak Türkiye'nin en büyük spor fuarı düzenlendi ve fuarın dünya maraton fuarları ile aynı seviyeye ulaşması sağlandı.
Çipli koşu kayıtlarında maratona 6 kıta, 88 ülkeden toplam 13.006 koşucuyla tüm zamanların katılım rekoru kırıldı.
Büyük organizasyon, 2013'ten itibaren İstanbul Maratonu adıyla düzenlenmeye başlandı.
2016'da 15 Temmuz şehitleri için koşuldu
Darbe girişiminin yaşandığı yıl Halk Koşusu'nun adı Kahramanlar Koşusu olarak değişti ve yarış, "15 Temmuz şehitleri için koşuyoruz" sloganıyla organize edildi.
"Tavşan atlet" uygulamasıyla yarışcılar, 42 kilometre, 15 kilometre ve 10 kilometre kategorilerinde en iyi derecelerini yapmaları için desteklendi.
2019'da "tavşan atlet" parkur rekoru kırarak yarışı kazandı
Kenyalı atlet Daniel Kipkore Kibet, 2019'da düzenlenen Vodafone 41. İstanbul Maratonu'nu erkeklerde parkur rekoru kırarak kazandı.
15 Temmuz Şehitler Köprüsü gişelerinin yaklaşık 250 metre gerisinden başlayan ve Sultanahmet Meydanı'nda sona eren 42 kilometre 195 metrelik maratona atletlere tempo veren "tavşan atlet" olarak başlayan Kibet, yarışı birincilikle tamamladı.
Kibet, 2.09.44'lük derecesiyle bitiren parkur rekorunun da yeni sahibi oldu. Önceki rekor, 2 saat 9 dakika 57 saniyelik derecesiyle 2018 yılının kazananı Kenyalı Felix Kimutai'ye aitti.
Salgında önlemler altında koşuldu
Kovid-19 salgını nedeniyle dünya üzerinde birçok majör maraton iptal edilirken 2020 yılında İstanbul Maratonu'nun gerçekleştirilmesi için tüm önlemler titizlikle alındı.
İhtiyaç duyulan geniş alanı sağlaması sebebiyle start-finiş noktası Yenikapı Etkinlik Alanı belirlendi ve bu doğrultuda yeni parkur hazırlandı.
Salgın önlemleri nedeniyle sınırlı sayıda "42K" koşucusuyla start alan yarışta maratoncular, İstanbul Boğazı üzerinden iki kere geçiş yapma şansını yakaladı.
Sınırlı sayıda koşucuyla "42K" parkurunda koşulan N Kolay 42. İstanbul Maratonu, bir başka ilke sahne oldu.
Maratonun koşulduğu hafta sonu boyunca düzenlenen sanal koşular, Türkiye'nin 80 ilinde ve 55 ülkede gerçekleştirildi. "5K", "10K" ve "15K" kategorilerinden oluşan N Kolay İstanbul Maratonu Sanal Koşuları, Türkiye'nin en geniş katılımlı sanal koşusu olma özelliğini aldı.
45'incisi "Yüzyılın Koşusu" temasıyla gerçekleştirildi
İstanbul Maratonu'nun 45'incisi, Türkiye Cumhuriyeti'nin 100'üncü yılında "Yüzyılın Koşusu" temasıyla koşuldu.
45 bin kişinin koştuğu geçen yılki 45'inci yıl maratonuna katılanlar, ay-yıldızlı bayraklarla Cumhuriyet coşkusu yaşadı.
