İstanbul'da artan hava kirliliği tehlike sinyalleri veriyor. 2024 yılında azot oksit ve ince partikül madde yoğunluğunda ciddi artışlar yaşanırken, özellikle Aksaray-Beyazıt bölgesi hava kirliliği sıralamasında başı çekiyor. Trafik, endüstriyel faaliyetler ve atmosferik durgunluk gibi faktörler şehrin havasını her geçen gün daha da kötüleştiriyor.
İstanbul’da Hava Kalitesi Neden Bozuluyor?
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ülkü Alver Şahin, şehirdeki hava kirliliğinin ana nedenlerini ve bölgesel değişkenlikleri şu şekilde sıraladı:
Trafik kaynaklı azot oksitler: İstanbul’da trafiğin yoğun olduğu bölgelerde, azot oksitlerin sınır değerleri aşarak halk sağlığını tehdit ettiği gözlemleniyor.
Endüstriyel faaliyetler: Sanayi bölgelerine yakın alanlarda, hava kirliliğini artıran bir diğer önemli faktör endüstriyel emisyonlar.
PM10 ve PM2.5: İnce partikül maddeler insan sağlığını ciddi şekilde etkilerken, bu kirleticilerin yoğunluğu İstanbul genelinde Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) belirlediği sınır değerlerin çok üstünde.
Azot Oksit Yoğunluğu Rekor Seviyede
Prof. Dr. Ülkü Alver Şahin, 2024 yılı verilerine göre azot oksit oranında yüzde 37,6 oranında bir artış yaşandığını belirtti. Bu, son dokuz yılın ortalamasına göre yüzde 22 daha yüksek bir değer. Özellikle Kadıköy ve Kağıthane bölgelerinde azot oksit emisyonlarının kritik seviyelere ulaştığı tespit edildi. Şahin’in açıklamalarına göre:
- En yüksek azot oksit oranı: Kadıköy ve Kağıthane.
- En düşük azot oksit oranı: Şile.
Partikül Madde (PM10 ve PM2.5) Yoğunluğu da Tehlikeli Seviyede
İstanbul’daki hava kalitesi ölçüm istasyonlarında PM10 ve PM2.5 değerlerinde de yüksek oranlar dikkat çekiyor. Bu değerlerin insan sağlığı üzerindeki etkisi ise oldukça ciddi.
- PM10: Avcılar-Beylikdüzü, Sultangazi ve Esenyurt bölgelerinde en yüksek seviyede ölçüldü.
- PM2.5: Yoğunluk 20-23 mikrogram/metreküp arasında değişirken, DSÖ’nün sınır değeri olan 5 mikrogramın çok üzerinde olduğu görülüyor.
Aksaray-Beyazıt Bölgesi Zirvede
Yapılan araştırmalara göre, İstanbul’da hava kirliliğinin en yoğun olduğu bölge Aksaray-Beyazıt. Bu bölgede özellikle azot oksit yoğunluğu diğer alanlara göre çok daha yüksek seviyelerde. Bunun yanı sıra:
Esenyurt, Bağcılar, Kadıköy: Partikül madde (PM10) yoğunluğunun kritik olduğu diğer bölgeler.
Avcılar-Beylikdüzü: Yaz dönemlerinde azot oksit oranlarında ciddi artış yaşanıyor.
Avrupa Yakası Daha Kötü Durumda
Prof. Dr. Şahin, Avrupa Yakası’nın Asya Yakası’na kıyasla daha fazla hava kirliliği sorunu yaşadığını belirtti. Nüfus yoğunluğu ve yeşil alan eksikliğinin bu farklılığa neden olduğunu dile getiren Şahin, şu detayları paylaştı:
Kuzey bölgeler daha temiz: İstanbul’un kuzey bölgeleri, daha az kentleşme ve daha fazla yeşil alan nedeniyle temiz bir hava sunuyor.
Kentleşmenin etkisi: Güneyde yoğunlaşan kentleşme ve trafik, hava kirliliğini artırıyor.
Trafik ve Kentleşme Hava Kalitesini Etkiliyor
İstanbul’da trafik kaynaklı kirliliğin sürekli bir sorun olduğuna dikkat çeken Şahin, özellikle sabah ve akşam saatlerinde yoğunlaşan trafiğin, hava kalitesini ciddi şekilde düşürdüğünü söyledi.
2024 yılında:
Azot oksit oranı: 2023 yılına göre 1,7 kat arttı.
Partikül madde (PM10): Esenyurt ve Kağıthane en yüksek değerlere ulaştı.
İstanbul'da Hava Kirliliğini Azaltmak İçin Öneriler
Prof. Dr. Şahin, hava kirliliği ile mücadele etmek için şu tavsiyelerde bulundu:
Raylı sistemlerin yaygınlaştırılması: Trafik kaynaklı kirliliği azaltmak için toplu taşımanın teşvik edilmesi gerekiyor.
Düşük emisyon alanları: Avrupa şehirlerinde uygulanan trafikten arındırılmış bölgeler İstanbul’da da oluşturulmalı.
Yeşil alanların artırılması: Yeşil alanların yoğun olduğu bölgelerde kirleticilerin daha düşük olduğu gözlemleniyor.
Sensör teknolojisi: Daha fazla noktada hava kirliliği ölçümleri yapılmalı ve izlenmeli.
2024 Yılında Kritik Artışlar
2024 yılı verileri, hava kirliliği açısından İstanbul için alarm niteliği taşıyor:
- Kadıköy ve Kağıthane: Azot oksit konsantrasyonlarında zirvede.
- Esenyurt, Bağcılar ve Kadıköy: PM10 değerlerinde tehlikeli seviyelerde.
