Eray Aksoy
Bursa'nın Yıldırım ilçesinde bulunan Irgandı Köprüsü, sıra dışı görünümüyle dikkat çekiyor. Boyacı Kulluğu Köprüsü'nün güneyinde yer almakta olan köprü, Osmanlı döneminin tek arasta köprüsü olarak öne çıkıyor.
İSTANBUL'UN FETHİNDEN ESKİ
Bu taş köprünün, II. Murad döneminde, 1442 yılında Irgandı Ali oğlu tüccar Hoca Muslihuddin tarafından, Hacı İvaz Paşa’nın vakfiyesinde adı geçen Abdullah oğlu Timurtaş'a yaptırıldığı düşünülüyor.
EVLİYA ÇELEBİ DE BAHSETTİ
Evliya Çelebi, 1640 yılında Bursa’yı ziyaret ettiğinde, Seyahatname’sinde köprünün üzerinde 200 dükkan olduğunu belirtmişse de, gerçekte köprünün iki yanında 16'şar olmak üzere toplam 32 dükkanın bulunduğu, bu dükkanlardan birinin mescit olarak kullanıldığı biliniyor. Ayrıca köprüyü taşıyan kemerin iki tarafında ahır ve depolar yer alıyordu.
ESKİDEN BİRAZ FARKLIYDI
İlk inşa edildiğinde Irgandı Köprüsü’nün dükkanlarının çatısı ahşap bir konstrüksiyonla yapılmış, üstü lök ile sıvanmış ve kurşunla kaplanmıştı. Ancak 17. yüzyılda kurşunlar düştükten sonra çatılar kiremitle kaplandı. Çeşitli kaynaklarda köprünün çarşısının iki ucunun gece büyük demir kapılarla kapatıldığı belirtiliyor.
KÖPRÜYÜ FELAKETLER VURDU
18. yüzyılda bir sel felaketinde kısmen yıkılan köprü, 1855 yılındaki depremde de zarar gördü. 1855’te yıkılan köprü üzerindeki çarşı, 19. yüzyılın ikinci yarısında, konutları andıran ahşap dükkanlarla yeniden düzenlendi, üstü açık bir çarşıya dönüştürüldü.
İSTİKLAL SAVAŞI'NDA DİNAMİTLEDİLER
İstiklal Savaşı sırasında, 1922’de işgal güçleri Bursa’yı terk ederken köprüyü dinamitlerle yıktı. 1949’da ise köprü dükkansız bir betonarme yapıyla onarıldı. Köprünün yeniden restorasyon girişimleri 1988’de başladı ve köprünün ikinci restitüsyon projesine uygun olarak rekonstrüksiyonu 2004 yılında tamamlandı.