Dinlerde Kadın-Erkek Eşitliği
İslamiyet, kadın ve erkek arasında adalet temelinde bir denge kurar. Kur’an-ı Kerim’de birçok ayet, Allah katında üstünlüğün cinsiyete göre değil, takvaya (Allah’a olan bağlılık ve sorumluluk bilinci) göre belirlendiğini ifade eder:
"Ey insanlar! Sizi bir erkekle bir dişiden yarattık..."
(Hucurat Suresi, 13)
"Erkek olsun kadın olsun, kim mümin olarak salih ameller işlerse, cennete girer."
(Nisa Suresi, 124)
Bu ayetler, ahlaki ve ibadi sorumluluklar açısından kadın ve erkeğin eşit olduğuna işaret eder. İslamiyet’te kadının eğitim hakkı, mülkiyet hakkı ve kişisel hakları kutsal kabul edilir. Hz. Muhammed (SAV) de kadınların haklarını savunmuş ve onların toplum içindeki yerini güçlendirmiştir.
Kadının Hakları ve Rolleri
Eğitim Hakkı: “İlim öğrenmek kadın-erkek her Müslümana farzdır.” hadisi bu hakkı net biçimde tanımlar.
Miras Hakkı: Kur’an, kadına da miras hakkı tanımıştır. Miktar farklılıkları aile düzenini koruma amacıyla açıklanır.
Evlilikte Rıza: Zorla evlilik yasaktır. Kadının rızası esastır.
Mülkiyet Hakkı: Kadın kazancını, malını istediği gibi kullanabilir. Kocasına vermek zorunda değildir.
İslam, kadınla erkeği yaratılış farklılıklarını göz önünde bulundurarak eşdeğer ve tamamlayıcı varlıklar olarak değerlendirir. Eşitlikten ziyade adalet temelli bir yaklaşım benimsenmiştir.
Diğer Dinlerde Kadın-Erkek Eşitliği
Hristiyanlık
İncil’de bazı bölümlerde erkek egemen bir söylem dikkat çekerken, diğer bölümlerde kadınların Tanrı karşısında erkekle eşit olduğu vurgulanır:
“Artık ne erkek ne kadın vardır; çünkü hepiniz Mesih İsa’da birsiniz.”
(Galatyalılar 3:28)
Ancak kilise uygulamalarında uzun yıllar boyunca erkeklerin ön planda tutulduğu da tarihsel bir gerçekliktir.
Yahudilik
Tevrat’ta kadın ve erkek yaratılış itibarıyla birbirini tamamlayan varlıklar olarak görülür. Ancak geleneksel uygulamalarda erkeklerin ibadet ve sosyal hayattaki önceliği daha baskındır. Kadınlara özgü roller daha çok aile eksenindedir.
Türk Medeni Kanunu’nda Kadın ve Erkek Hakları
Türkiye Cumhuriyeti’nin modern hukuk sisteminde kadın-erkek eşitliği anayasal güvence altındadır.
Medeni Kanun’da Temel Haklar
Evlilikte Eşitlik: Tarafların rızasıyla evlilik yapılır, evlilikte eşler eşit haklara sahiptir.
Soyadı Hakkı: Evli kadın, evlilik öncesi soyadını kullanabilir.
Miras Hakkı: Kadın ve erkek mirasta eşit hakka sahiptir.
Boşanma Hakkı: Her iki tarafın da boşanma davası açma hakkı vardır.
Velayet: Boşanma durumunda çocukların velayeti cinsiyet gözetmeksizin çocuğun yararına göre belirlenir.
Mal Rejimi: Edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Kadın da erkek de ortak kazanımlar üzerinde hak sahibidir.
Anayasa’da Eşitlik Maddesi (Madde 10)
“Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür.”
Eşitlik mi, Adalet mi?
İslamiyet, kadın ve erkeği yaratılış ve görev itibarıyla farklı ama eşdeğer görür, adaleti esas alır.
Modern hukuk, kadın ve erkeğe eşit haklar tanır ve bunu anayasal teminata bağlar.
Dinler, tarih boyunca kadına dair farklı uygulamalara sahne olmuş olsa da, kutsal metinlerde kadının onuru ve hakkı temel değerler arasında yer alır.
