Şirketler hangi 2024 kârını dağıtacak?

Nisan 2025 Kurumlar Vergisi Mükellefleri ve şirketler için beyanname verme dönemidir.
Bu dönemde 2024 yılı sonu itibariyle dönem karı olan şirketlerde kâr dağıtımı ve esasları da söz konusudur.

Kâr dağıtımı yapacak şirketlerde 2024 yılında dikkat dilmesi gereken hususlar ve 2023 yılından beri uygulanan Enflasyon Düzeltmesi sonucunda finansal tablolarda oluşan hangi kârın dağıtılacağına ilişkin özellikli hususları bu yazımda inceleyelim...
Kâr dağıtımında dikkate alınacak mali tablolar Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 210’ncu maddesine göre;
Ticaret Bakanlığı 6102 sayılı Kanunun ticaret şirketlerine ilişkin hükümlerinin uygulamasıyla ilgili tebliğler yayımlamaya yetkili.

Bu yetki uyarınca, Enflasyon Düzeltmesi Uygulayan Şirketlerde Esas Alınacak Finansal Tablolara İlişkin Tebliğ, 15 Haziran 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Şirketlerin kâr dağıtımının Türk Ticaret Kanununda (TTK) belirlenen esaslara göre yapılması gerekmektedir. Uygulamada, halka açık şirketlerin, SPK mevzuatına göre belirlenen kârlarını yine SPK’nın düzenlemelerinde öngörülen çerçevede dağıtıma konu ettiklerini, halka açık olmayan şirketlerin ise tek düzen hesap planı ve buna bağlı olarak Maliye Bakanlığının yayımlamış olduğu muhasebe sistemi uygulama genel tebliğlerinde
belirlenen esaslar çerçevesinde tespit ettikleri kârları dağıtıma konu ettiklerini görmekteyiz.
Enflasyon düzeltmesinin yapıldığı dönemlerde halka açık şirketler tek düzen hesap planına göre belirlenen kâr ile SPK’nın enflasyon düzeltmesi esaslarına göre hesaplanan kârı karşılaştırmakta ve daha düşük olan kârı dağıtıma konu etmektedirler. Bu uygulamada, mali tablolarda oluşan kâr, VUK Mükerrer Madde 298 çerçevesinde yapılan enflasyon düzeltmesinin sonuçlarını da kapsamaktadır.
 

Halka açık olmayan şirketler bakımından kâr dağıtımında ise, enflasyon düzeltmesine göre tespit edilen kâr esas alınmalıdır. Zira, gerek TTK’nın değerleme prensiplerine göre kâr tespitine yönelik bir içtihat ve yerleşik bir düzenleme bulunmamakta, gerekse VUK enflasyon düzeltmesinin muhasebe sistemi uygulama genel tebliğleri ile genel kabul görmüş muhasebe prensiplerinden sayılmaktadır.
Kaldı ki, söz konusu uygulama, enflasyon muhasebesi uygulamasının mevzuatımızda yer almadığı dönemlere ilişkin kar tespiti ile paralellik göstermektedir. Bir başka ifade ile, enflasyon düzeltmesine göre tespit edilen kârın dağıtıma konu edilmesi, öteden beri uygulanmakta olan kar dağıtımı ile çelişmeyecektir.
 

BAĞIMSIZ DENETİME TABİ ŞİRKETLERDE KAR DAĞITIMINA ESAS MALİ TABLOLAR
Finansal tablolarını Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından belirlenen muhasebe standartlarına uygun hazırlamak zorunda olan şirketlerin kâr dağıtımında, TTK’nın 88’inci maddesine göre hazırlanan enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar esas alınır.
Öte yandan dağıtılması öngörülen kâr payı tutarı, 213 sayılı Kanun hükümlerine göre enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolarda bulunan kâr dağıtımına konu kaynakların toplamını aşamayacaktır. Bağımsız Denetime tabi olan şirketlerin izleyen yıllarda oluşan kârlarının dağıtımında da aynı esaslar geçerlidir.
Bağımsız Denetime Tabi Olmayan KGK kapsamı dışında kalan şirketler KGK kapsamı dışında kalan şirketlerde, 2023 yılı hesap dönemine ilişkin olarak Vergi Usul Kanununun enflasyon düzeltmesine ilişkin geçici 33’üncü maddesi ile 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği hükümleri uyarınca enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar ile enflasyon düzeltmesi uygulanmamış finansal tablolar birlikte dikkate alınacaktır.
 

Bu kapsamda;
a) Serbest yedek akçelerden ve dağıtılabilir diğer kaynaklardan zarar mahsubu sonrasında kalan değerlerden kâr payı dağıtımı yapılması, sermaye artırımı ve azaltımı, birleşme, bölünme, tür değişikliği işlemleri ile sermaye kaybı ve borca batık olma durumlarının tespitinde enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar,
b) Kanun veya şirket sözleşmesine göre net dönem kârının esas alındığı; kâr ve kazanç payı dağıtımlarında, yedek akçe ayrılmasında, intifa senedi sahiplerine ödeme yapılması ile dönem içerisinde dağıtılmış olan kâr payı avansına ilişkin hesaplamalarda enflasyon düzeltmesi uygulanmamış finansal tablolar, esas alınacaktır.
 

2024 VE SONRAKİ DÖNEMLERE İLİŞKİN KÂR DAĞITIMI
2025 yılında da Enflasyon Muhasebesi uygulanmaya devam ediyor. Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298/A uyarınca yüksek enflasyonun geçerli olduğu sürece, enflasyon muhasebesi uygulaması devam edecektir.
2024 ve sonraki dönemlerde yapılacak enflasyon düzeltmesi uygulamasına göre, parasal olmayan aktiflerdeki ve pasiflerdeki artışlar, dönem kâr zarar hesabında muhasebeleştirilmektedir.
Bu çerçevede, bağımsız denetime tabi olmayan şirketlerde de 2023 yılı hesap döneminden sonraki hesap dönemlerinde, enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar esas alınarak kâr dağıtımı yapılacak ve kanuni yedekler ayrılacağını hatırlatalım.

SERMAYE HESAPLARI

Yukarıda bahsettiğimiz tebliğde, şirketlerin sermayesine ilişkin yapılan değerlendirmelerde dikkate alınacak tutar, enflasyon düzeltmeleri sonrası olumlu ve olumsuz farkların uygulaması ve sermaye artırımı yapılırken hangi kaynakların kullanılabileceği konularına açıklama getirmiştir.
 

Buna göre Sermaye Hesaplarını İnceleyelim;
1- Sermaye değerlendirmesi
Şirketin sermayesine ilişkin yapılacak değerlendirmelerde, ticaret siciline tescil edilmiş olan sermaye tutarı esas alınacaktır.
2- Olumlu farkların sermayeye ilavesi
Enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan sermaye düzeltmesi olumlu farkları, diğer öz sermaye kalemlerine ilişkin olumlu farklar ile bunların dışında kalan iç kaynakların, enflasyon düzeltmesinden kaynaklı zararlar dâhil zararlar ve olumsuz farkları aşan kısmı sermayeye ilave edilebilecektir.
3- Sermayedeki olumsuz farklar
Enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan sermaye düzeltmesi olumsuz farkları ile enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan diğer olumsuz farklar ise genel kurulda alınacak karara istinaden, sermaye azaltımı yoluyla veya olumlu farklar yahut diğer iç kaynaklarla mahsup edilebilir.
4- Sermaye artırımı
Finansal tablolarını KGK tarafından belirlenen muhasebe standartlarına uygun hazırlamak zorunda olan şirketlerde gerçekleştirilecek sermaye artırımlarında, enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolar esas alınmakla birlikte, sermayeye eklenecek iç kaynak tutarı, Vergi Usul Kanununun hükümlerine göre enflasyon düzeltmesi uygulanmış finansal tablolarda bulunan sermayeye eklenebilecek iç kaynakların toplamını aşamayacaktır.
Kâr dağıtımına esas tutarın belirlenmesinde enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan geçmiş yıl zararlarının durumu Vergi Usul Kanunu’nun Geçici 25. maddesinin 3/g bendinde, “Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde vergiye tabi tutulur. Ancak, öz sermeye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kar dağıtımı sayılmaz” hükmü yer almaktadır.

Vergi Usul Kanunu’nun bu hükmüne göre, 31.12.2023 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu ortaya çıkan geçmiş yıl zararlarının öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları ile mahsup edilmesi mümkündür.
Diğer taraftan, Türk Ticaret Kanunu’nun 470’inci maddesinde, safi kârın dağıtılabileceği belirtilmiştir. Bu açıdan bakıldığında, bilanço zararı kapatılmadan kâr dağıtımının mümkün olmadığı sonucuna ulaşılabilmektedir.
Ancak, Vergi Usul Kanunu’nun Geçici 25’inci maddesinde yer alan düzenlemeye göre, söz konusu geçmiş yıl zarar mahsubu yapıldıktan sonra dönem kârının dağıtılmasında bir herhangi bir engel görmemekteyiz.
 

Enflasyon düzeltmesi uygulanmış tablolarda zarar oluşması durumunda kâr dağıtımı
Enflasyon düzeltmesi öncesinde mali tablolarda yer alan kâr dağıtımına tabi kaynaklar sonucunda düzeltme sonrası zarar oluşması durumunda, bu kaynakların dağıtıma konu edilemeyeceği düşüncesindeyim…