Faaliyete geçtiği günden bu yana iki milyon tonun üzerinde yüksek kalite paslanmaz çelik üreten Türkiye'nin ilk ve en büyük paslanmaz yassı çelik üretim tesisi Posco Assan TST'nin 10 yılı aşkın süredir sektör için attığı adımlar ve elde ettiği başarı, Uzakdoğu ülkelerinin haksız rekabetiyle tehlikeye düşmüş durumda.
Kocaeli Asım Kibar Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan Posco Assan TST tesislerinde bir araya geldiğimiz Kibar Holding Üst Yöneticisi (CEO) Haluk Kayabaşı, mevcut durumun devam etmesi halinde Türkiye'de paslanmaz yassı çelik üretiminin biteceğini ve sektörün Asyalı üreticilerin insafına kalacağını bir kez daha vurguladı.
Türkiye'de sanayi üretiminin desteklenmesi ve yerli üretimin korunmasının, ekonomik gelişim ve süreklilik açısından kritik öneme sahip olduğunun altını çizen Kayabaşı, 'Diğer tüm yerli üreticiler gibi Posco Assan TST de bu bakış açısıyla adil rekabet koşullarının sağlanması ve yerli üreticilerin korunması için Türkiye'nin bu yönde adımlar atmasını istiyor.' ifadesini kullandı.
Kayabaşı, yerli üreticiyi koruyacak önlemlerin alınması halinde sektörde yeni yatırımların önünün açılacağını, üretim maliyetlerinin normalleşeceğini, bu sayede daha rekabetçi ve uygun fiyatların ortaya çıkacağını vurguladı.
'ÜÇ MİLYAR DOLARLIK İTHALATIN ÖNÜNE GEÇİLDİ'
Sohbetimizin devamında bir yandan gezip bir yandan da bilgi aldığımız Kayabaşı, 169 bin metrekare alana yayılan tesisin, yaklaşık 350 milyon dolarlık bir yatırımla (KDV hariç) kurulduğunun altını çizerek, şu bilgileri paylaştı:
"Bugüne kadar iki milyon ton üzerinde yüksek kaliteli paslanmaz çelik üretildi. Bu mamullerle 1,5 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilirken, yapılan üretimle üç milyar dolarlık ithalatın önüne geçilerek Türkiye ekonomisine katkı sağlandı. 500 kişinin çalıştığı tesisin yıllık haddeleme kapasitesi 250 bin ton, tavlamada ise 300 bin ton. Üretiminin yüzde 70'ini yurt içine veren şirketin satış alanları sırasıyla distribütörler (yüzde 52), beyaz eşya (yüzde 22), mutfak eşyaları (yüzde 16) ve otomotiv (yüzde 10)."
Kayabaşı, Posco Assan TST tesisinde kullanılan teknoloji ve ekipmanın, soğuk paslanmaz çelik alanında Avrupa’da sadece iki tesiste daha bulunduğuna da vurgu yaparak, sahip oldukları BA parlak tavlama hattının, kurulduğu dönemde Avrupa’da bu teknolojiye ve kapasiteye sahip ilk hattı olma özelliğini taşıdığına da dikkati çekti:
"Bugün bin 500 mm genişliğinde BA yüzeyli ürünü üretebilen sayılı üreticiden birisi olan Posco Assan TST, özellikle beyaz eşyada dünyanın önde gelen markalarının önemli tedarikçileri arasında.
TÜRKİYE'DEKİ PASLANMAZ ÇELİK SEKTÖRÜNDE SON DURUM
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'nin soğuk haddelenmiş paslanmaz yassı çelik ithalatı 2023'te 307 bin 219 ton olarak gerçekleşti. Aynı dönemde ihracat ise 89 bin 268 ton oldu. Posco Assn TST’nin 2023’teki toplam satışı ise 128 bin 935 tonu buldu.
Türkiye'nin soğuk haddelenmiş paslanmaz çelik ithalatında ilk sırada Uzakdoğu pazarı geliyor. Buradaki üç büyük üretici Çin, Endonezya ve Tayvan. 2023 rakamlarına göre toplam 307 bin 219 olan çelik ithalatının 220 bin tonu Uzakdoğu'dan 81 bin 369 tonu Avrupa Birliği ülkelerinden 5 bin 850 tonu ise diğer ülkelerden gerçekleşti.
Türkiye'nin yıllık soğuk haddelenmiş paslanmaz yassı çelik tüketimi son 10 yılda yaklaşık 350-400 bin ton civarında oldu. Posco Assan TST 2023'te yıllık 300 bin ton üretim kapasitesi ve yüzde 45'lik kapasite kullanım oranıyla 134 bin 552 ton üretim gerçekleştirdi. Bunun 97 bin 667 tonu (yüzde 75) yurt içi satışlara, 32 bin 372 tonu ise ihracata gitti.
DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE YEREL PAZARIN KORUNMASI
Çin, Endonezya ve Tayvan gibi ülkeler, üretim kapasitelerini kendi iç tüketimlerinin çok üzerinde tutarak, Türk pazarında dampingli fiyatlarla rekabet ediyor. Avrupa Birliği (AB), hatta Asya ülkeleri bile bahsi geçen üreticilere karşı yerel pazarlarını korumak için yüzde 52'lere varan oranda anti-damping önlemi uygularken, Türkiye ithal paslanmaz çelikten sadece yüzde 12’lik gümrük vergisi alıyor,
Bu koruma önlemi ithal edilen tüm ürünlere uygulanmıyor. Halen toplam ithalatın yaklaşık yüzde 70'i sıfır gümrük vergisiyle Türkiye'ye giriyor. Paslanmaz çelikte koruma önlemlerine karşı çıkan beyaz eşya ve paslanmaz çelikten mutfak eşyası üreticileri bile yüzde 28,2 ile yüzde 31,4 arasında gümrük vergileriyle korunuyor.
PAZARIN KAPASİTESİ
Paslanmaz Çelik Derneği’nin (PASDER) 2017’de yayınladığı “Türkiye Paslanmaz Çelik Sektörü / Mevcut Durum ve Gelecek Perspektifi” raporuna göre Türkiye’de entegre paslanmaz çelik üretimine yönelik yatırım yapılmasının önünde çeşitli engeller bulunuyor.
Rapora göre yoğun enerji gerektiren paslanmaz çelik üretiminin Türkiye’de gerçekleştirilmesinin önündeki ilk engel yüksek enerji maliyetleri. Yüksek maliyet nedeniyle yerli üretim ürünlerin düşük fiyatlı Uzakdoğu ürünleriyle rekabeti çok zor.
Türkiye’de paslanmaz çelik üretiminin önündeki bir diğer engel ise ana hammaddelerin tamamında görülen yetersiz arz. (Örneğin ana hammaddelerden ferrokrom çok sınırlı üretilirken nikel üretimi ise bulunmamakta)
Paslanmaz çelik üretiminde en önemli girdilerin başında paslanmaz hurdası geliyor. Gelişmiş ülkelerde kişi başına düşen paslanmaz çelik tüketimi yüksek ve hurda mevcut. Fakat bu ülkeler kısıtlı miktardaki paslanmaz hurdasını ihraç etmiyor, kendi üretiminde kullanıyor. Ülkemizde kişi başına tüketim halen düşük olduğundan iç pazardan yeterli ve düzenli şekilde paslanmaz hurdası temin ederek üretime yönlendirmek henüz mümkün gözükmüyor.
Son olarak PASDER raporunda değinildiği gibi, paslanmaz çelik üretiminin yatırım maliyeti de oldukça yüksek. İthal ikamesine yönelik ve yurtdışı piyasalarda rekabet edebilecek bir entegre paslanmaz çelik tesisinin üretim miktarının asgari 1 milyon ton/yıl kapasiteli olması gerekiyor. Böyle bir tesisin yatırım tutarı ise (2017 tahminlerine göre) yaklaşık 8 milyar dolar.
TÜRKİYE’DEKİ İHRACATÇILARA YÜZDE 20 EK VERGİ
Damping meselesine gelince; yerli sanayinin korunması açısından son derece önemli bir konu.
Posco Assan TST’nin soğuk haddelenmiş paslanmaz yassı çelikte Uzakdoğulu üreticilerin damping yapmasına ilişkin yaptığı soruşturma başvurusu olumlu sonuçlandı. Ticaret Bakanlığı geçtiğimiz günlerde değerlendirmesini tamamlayıp bu konuda soruşturma başlattı.
Öte yandan, Avrupa Parlamentosu tarafından 14 Ağustos 2023 tarihinde başlatılan ve yaklaşık sekiz ay süren soruşturmadan çıkan sonuç kapsamında Türkiye’deki ihracatçılar yüzde 20 ek vergi uygulamasına tabi tutuldu.
Posco Assan hariç, zira şirket tüm incelemelerde standartları ve prosedürleri uygularken tam uyum sağladığını kanıtladı. Şu an Türkiye’den Avrupa’ya paslanmaz çelik ihracatı yapan tek firma Posco Assan TST.
FİYAT ARTIŞI OLMADI
Anti-damping soruşturması açıldığı andan itibaren fiyatların yüzde 10-20 arttığına yönelik iddiaların gerçeği yansıtmadığı ifade edildi: 304 kalite 2mm 2B baz fiyatı 2.400 USD/ton seviyesinde seyrediyor.
