Türkiye’de yüksek enflasyon ve döviz kuru dalgalanmaları, 1 TL’lik madeni paraların üretim maliyetini beklenmedik şekilde artırdı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yeni banknot basımını reddetse de, bozuk paraların üretim bedeli 3 TL’yi geçti. Peki bu durum günlük hayatta ne gibi sorunlara yol açıyor?
Metal paraların üretiminde kullanılan bakır, nikel ve çinko gibi ham maddelerin küresel fiyatları, son bir yılda %40’a varan artış gösterdi. Darphane, maliyetleri kontrol altına almak için paraların gramajını düşürme stratejisi benimsedi. Ancak bu hamle, 1 TL’lik madeni paranın üretim maliyetini 3 TL’ye çıkararak ekonomik bir paradoksa neden oldu.
Gramaj Değişikliği ve Otomatlarda sıkıntı
2023’ten bu yana 1 TL’lik paraların ağırlığı üç kez revize edildi. Eski 4.8 gramlık modellerin yerini 3 gramın altına düşen yeni tasarımlar aldı. Bu değişim, otomatların fiziksel özelliklere dayalı yazılımlarını olumsuz etkiledi. Özellikle metro istasyonları, hastane otomatları ve park üniteleri, yeni paraları tanımakta zorlanıyor. Vatandaşlar, “Param geçmedi” şikayetleriyle yetkililerin kapısını çalıyor.
Darphane’den Tasarruf Açıklaması
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, gramaj düşürme politikasıyla yıllık 500 milyon TL tasarruf sağlandığını açıkladı. Ancak uzmanlar, bu stratejinin tedavüldeki para birimlerinin standartlarını bozduğunu vurguluyor. Örneğin, 2024’te basılan 1 TL ile 2025 modeli arasında %35’e varan ağırlık farkı bulunuyor.
Günlük yaşamda bozuk para kullanımı giderek zorlaşıyor. Özellikle toplu taşıma biletleri, market alışverişleri ve otopark ücretleri için sıkça kullanılan 1 TL’ler, artık birçok noktada geçersiz sayılıyor. TCMB’den yapılan açıklamada, yeni banknot basım planı olmadığı belirtilirken, vatandaşlar çözüm için elektronik ödeme sistemlerine yöneliyor.
