ABD’deki Güney Kaliforniya Üniversitesi (USC) Keck Tıp Fakültesi tarafından yapılan çarpıcı araştırma, Mars yüzeyinde meydana gelen toz fırtınalarının insan sağlığı üzerinde ciddi riskler taşıdığını ortaya koydu. NASA ve Çin İnsanlı Uzay Ajansı’nın önümüzdeki yıllarda planladığı insanlı Mars görevlerine dair en büyük tehditlerden biri olarak öne çıkan bu bulgu, gelecekteki keşif görevlerinin güvenliği açısından kritik önem taşıyor.
Toz Fırtınaları Artık Sadece Elektroniği Değil, İnsan Hayatını da Tehdit Ediyor
Mars’ta daha önce gözlemlenen devasa toz fırtınaları, genellikle robotik sistemlerin arızalanmasına yol açıyordu. 2018’de NASA’nın Opportunity keşif aracı ve 2022’de InSight iniş aracı bu fırtınaların kurbanı olmuştu. Ancak yeni araştırmalar, bu toz bulutlarının insan sağlığı üzerinde çok daha tehlikeli etkiler doğurabileceğini gözler önüne seriyor.
Özellikle Mars’ta her 687 Dünya gününde bir yaşanan yaz mevsiminde, güney yarımkürede başlayan bölgesel fırtınalar, zamanla tüm gezegeni kaplayarak küresel bir tehdide dönüşebiliyor. Dünya’dan dahi görülebilen bu devasa toz hareketleri, astronotların yaşam alanlarını ciddi biçimde tehdit ediyor.
USC Uyarıyor: Mars Tozu Akciğerlere Zarar Veriyor, Kronik Hastalıklara Neden Olabilir
Araştırmayı yöneten Dr. Justin L. Wang, Mars tozunun içerdiği silika (silisyum dioksit), nanofaz demir ve toksik metallerin, özellikle solunum yolları üzerinde tahrip edici etkiler yarattığını belirtti. Bu parçacıkların mikron altı boyutlarda olması, akciğer mukusu tarafından dışarı atılamamasına neden oluyor. Sonuç olarak, zamanla vücutta birikerek solunum yetmezliği, toksik reaksiyonlar ve hatta kronik hastalık risklerini artırabiliyor.
Ay Deneyimi Mars İçin Uyarı Niteliğinde
Apollo görevlerinden elde edilen veriler de bu tehlikeyi doğruluyor. Astronotlar, Ay tozunun giysilerine yapıştığını ve uzay aracının içine taşındığını belirtmişti. Geri döndüklerinde ise öksürük, boğaz tahrişi ve göz problemleri gibi şikâyetlerle karşılaşmışlardı. Mars’taki regolit ise çok daha tehlikeli: İçeriğinde arsenik, krom, berilyum ve perklorat gibi insan sağlığına zararlı metaller bulunuyor.
Uzay Tıbbında Yeni Dönem Başlıyor: Önlem Şart!
Mars görevlerinde yaşanabilecek olası sağlık sorunlarının tedavisi, Dünya’ya uzaklık nedeniyle son derece sınırlı. Bu da önleyici tedbirlerin hayati önem taşıdığını gösteriyor. Yeni teknolojilerle geliştirilmiş filtreleme sistemleri, toz geçirmez yaşam alanları ve elektrostatik temizlik sistemleri üzerinde çalışmalar devam ediyor.
Ayrıca bazı vitamin ve minerallerin koruyucu etkileri de araştırma kapsamında değerlendirildi. C vitamini ve iyot gibi elementlerin, toksik maddelere karşı savunma mekanizmasını güçlendirebileceği belirtiliyor. Ancak bunların aşırı dozda kullanımının yeni sağlık sorunlarına yol açabileceği konusunda da uyarılar mevcut.
Türkiye’nin Uzay Vizyonu İçin Kritik Dersler
Mars’a yönelik bu tip araştırmalar, Türkiye’nin de hızla gelişen uzay programı açısından yol gösterici nitelikte. Uzay yolculuğu artık yalnızca teknoloji değil, aynı zamanda insan sağlığını merkeze alan stratejik bir planlama sürecini zorunlu kılıyor. TUA (Türkiye Uzay Ajansı) ve Milli Uzay Programı çerçevesinde alınacak önlemler, Türkiye’nin uzaydaki iddiasını daha da güçlendirecektir.
