Anton Çehov eserlerinde sıradan insanların başlarına gelenleri, onların duygu ve düşünüşlerini ustaca bir maharetle ele alır. Çehov’un elinde soyluların hikayeleri dahi sıradan insanların başına gelenler cinsindendir. Yerli dizilerimizdeki gibi bir hayal aleminde yaşayan herhangi birimizin başına gelemeyecek özellikteki olaylara konu olmazlar. Çehov’un karakterlerinin başka bir ortak özelliği vardır. Hiçbirinin akıbeti bilinmez. Çehov karakterlerini bir yer ve zamanda terk eder. Ne yapar nereye giderler bilinmez. Vanya Dayı, Martı, Üç Kız Kardeş ve diğer eserlerinde durum hep böyledir.

Bir istisnası var Yakov İvanov. Yakov bir tabut ustası. Lakin küçük bir yerleşim yerinde yaşar. Üstelik bu yerde insanlar uzun mu yaşar bilinmez nüfus az olduğu gibi ölen de azdır. Hal böyle olunca geçim zordur. Bu nedenle Yakov bir orkestrada keman çalar. Fakat orkestra Yakov ile çalışmaya pek gönüllü değildir. Ancak mecbur kaldıklarında bu ihtiyar adamı davet ederler. Yakov’un hayatı acı içinde geçmiştir. Sevmek duygusunun varlığını hatırlayamamıştır. Asabi biridir. Yakov’un acılarının nedeni bir defterdir. Daha doğrusu bu defterde tutulan hesaplardır. Yakov acılar defterinde yapamadığı işler ve kaçırdığı fırsatların muhtemel günlük getirilerini alt alta yazarak durmadan hesap yapar. Hesapları yıllıklandırır. Üstüne bir de bu getirileri elde edememiş olduğu için ne kadar faiz geliri kaybında olduğunun hesabını yaptıkça çıldırır, büyük bir keder içinde döner durur. Öyle ki bu defter onun kafasında hiç bir hoş hatıraya yer bırakmamıştır. Zavallı ömrü elde edemediklerinin hesabı ve kaygısıyla tükenip gitmektedir.

Ta ki karısı Marfa ölene kadar. Yarım asır aynı yastığa baş koyduğu kadına hiç sevgi göstermediğini ve bu ölümün Marfa tarafında bir kurtuluş tebessümü ile karşılandığını görmesi Yakov’un hayatını sorgulamasına yol açar. Yakov etrafındaki değişiklikleri bile fark etmemiş olduğunu anlar. Yaşanacak güzellikleri olan hayatı es geçmiştir. Fakat bu idrak Yakov’a geç ulaşmıştır. Durumu fark etmesine rağmen hala zarar hesapları yapmaktadır. Üstelik ecel onun için de uzakta değildir. Kapısını çalan da yoktur. Son musikisini çalmaktadır. Öyle acı ile çalmaktadır ki şimdi bu kemandan dökülen nağmeler gibi daha önce insanlara hüznün melodisini daha iyi hissettiren hiçbir müzik duyulmamıştır. Bunu tek duyan ve o an tek başına orada olan Rothschild’dir. Yakov’un hiç sevmediği ve en kötü davrandığı orkestra arkadaşı Rothschild, korkusundan yaklaşamamaktadır ama ihtiyar adamın yüzündeki ifadeyi görünce yanaşır.

Keman susar. Bu keman Yakov için tek mirasıdır. Bu dünyaya borcunu ise bu kemanı Rothschild’e vererek öder. Ve ölür. 

Yakov, Çehov’un akıbeti bilinen tek kahramanıdır. Rothschild mi? Rothschild kemanı olduğu için orkestrada terfi eder. Yakov’dan öğrendiği melodiyi çalarak insanları mest eder. Rağbet görür. Şarkısı ve kendisi meşhur olur. Yürür, gider.

Rothschild’in hikayesi bir lütuftur. Ancak Yakov’un hikayesi aslında hepimizin hikayesidir. Kayıplarımızı hesaplamaktan elimizdekinin farkında olmayız. Veya yeni fırsatları kaçırır, ileri pişmanlıklar yaşarız. Çehov’un deyişine göre ‘doğruları biliriz ama yanlışları yaparız’. Zaman aleyhimize çalışıyor. Bazılarımız bileğiyle, bazılarımız zekasıyla, bazılarımızsa servetiyle yapabileceklerini yapmalıdır. Üretime, yatırıma, istihdama katılmalıdır. Böylece sağlığın, fikrin, servetin zekatı hakkıyla ödenir. Böylece her birimiz birbirimize faydalı olarak toplumumuzu yüceltebiliriz. 

Referanduma değinmek gerek. Önümüzde hepimizi etkileyecek en önemli ekonomik sınavlardan birisi var. Çalışanlar ve işverenler verecekleri kararın iktisadi etkilerini göz ardı etmemelidir. Mevcut istikrarın sorgulanmasına yol açacak sonuçlar ekonomi üzerinde olumsuz etki yapacaktır. Kendine güvenen bir toplum yetki vermekten korkacak değildir. Kedine güvenini kaybettirecek sözlere kanıp gözü kapalı irrasyonellikle karar vermek yanlış olmaz mı? Evet doğrusu.