Köyde yaşayan yiğit bir delikanlının evlenme vakti gelmişti. Yaşlı anne ve babası, onu evlendirme telaşındaydı. Nihayet yakın köyden bir ailenin kızına talip oldular. Aileyi tanıyan ve daha önce cirit oyunları için gittiği köydeki kızı görmüş olan delikanlı da rıza gösterdi bu işe. Baba, kendi kardeşleriyle de yaptığı istişareden sonra kızı istemeye karar verdiler.  

Köyde herkesin yardımına koşan, çok sevilen ve genç yaşında yaşlıların meclisinde yer alan delikanlı, kızın istenmesine üç gün kala sabah erkenden terler içinde uyandı. Çok etkilendiği rüyasını, ablasına aktardı ve kız isteme işinin biraz bekletilmesini istedi. Abla konuyu anneye, o da babaya aktardı. Baba; oğlunun, mert, inançlı ve zeki olduğunu düşündü ve “Olanda hayır var” diyerek biraz beklemeyi uygun gördü. Bu arada yoğun kar yağdı ve yollar kapandı. İsteseler de gidemezlerdi zaten. Hastalığı ilerleyen yaşlı baba, yirmi gün sonra vefat etti. Bu arada talip oldukları kız, başka bir gençle evlendi.

Delikanlı bir gün köy odasından çıkarken kıymet verdiği ve babasının has arkadaşlarından bilge bir zat, ona “Seni çok seviyorum, mert bir delikanlısın, rıza gösterirsen kızımı sana vermek isterim” dedi. Delikanlı şaşırdı, zira kızı tanıyor ve beğeniyordu. Karşılıklı rıza ile evlenen delikanlı ve eşinin on bir çocukları oldu. Daha sonra büyük bir şehre göç eden bu ailenin çocukları arasında ülkenin ekonomisine yön veren iş insanları, siyasette ve akademide tanınan kişiler yetişti.

Yeryüzündeki küçücük bir fiziksel olay ya da insan davranışı, zincirleme etkiyle hayatta birçok şeyi değiştiriyor ve önemli sonuçlara neden oluyor.

MADDE HEM VAR HEM YOK

Yıllarca önce Avustralya’da başlayarak hızla Çin’e doğru giden ve milyonlarca insanı felakete sürüklemesi beklenen yıkıcı bir kasırga, son anda okyanusa yönelir ve insanlık önemli bir yıkımdan kurtulur. Bilim insanları, hummalı bir çalışmayla bunun nedenlerini araştırdılar.

Hava tahminleri yapan Edward N. Lorenz (1972), bir yerdeki çok küçük bir esintinin, başka bir yerde çok ciddi bir hava akımına, kasırgaya dönüşebildiğini ortaya koydu. “Amazon ormanlarındaki bir kelebeğin kanat çırpmasının, Amerika’da kasırgaya dönüşebileceği” teorisi, Kelebek Etkisi (Butterfly Effect) olarak birçok bilim dalında karşılık buldu.

Bir sistemdeki küçük bir fiziksel etki, sistem ve bağlı alt ya da üst sistemlerde ciddi değişimlere yol açabilmektedir. Küçük bir su birikintisinin zamanla derelere, çaylara, nehirlere, denizlere dönüşmesi, bir kartopunun çığa dönüşmesi gibi alt sistem olarak parçadaki değişim, bütünü etkiler. Daha da önemlisi bir sistemin başlangıç verilerindeki küçük bir fark, önemsenmeyecek bir ayrıntı, zincirleme etkiyle önemli sonuçlara neden olabilmektedir.

Varlığın özünü maddeye dayandıran Newton’un, siyah ya da beyaza zorlayan, tek ve kesin doğru yaklaşımını alt üst eden Kuantum fiziğiyle; varlığın en küçük halinin hem madde hem de enerji taşıdığı, hiçbir şeyin kesin doğru ve sabit olmadığı ve varlığın her an bir değişim içinde olduğu anlaşılmıştır. Zira termodinamiğin Entropi yasası da varlık özelliği kazanan her şeyin bozulmaya, yok olmaya doğru ilerlerken oluşan düzensizliğin esasen muazzam bir düzeni oluşturduğunu belirtir.

HER ŞEY İÇ İÇE

İçinde bulunduğumuz âlemde her şey birbiriyle ilişkili, her sonuç bir sebebin, her sebep başka bir sonucun kaynağıdır. Dolayısıyla çeşitli bilimsel tahminler yapılabilir ancak her an dinamik bir oluşum halinde olan evrenin öngörülemezliği de söz konusudur.

Buradan hareketle Kelebek Etkisinin; evrende hassas bir düzenin olduğunu, varlıkla yokluğun iç içe olduğunu ve bütün sebeplerin sonuçlara mahkûm olduğunu haykıran tasavvuf psikolojisinin farklı bir ifade tarzı olduğu söylenebilir.

Tabiat sisteminde geçerli olan Kelebek Etkisinin, tabiatı temsil eden bir sistem olarak insan ve davranışları için de geçerli olduğunu, yazının girişindeki olayda görüyoruz. Delikanlının rüyası üzerine verdiği küçük bir karar, devamındaki birçok olayın seyrini değiştirmiştir. Külli bir irade ve kader algısının içinde insan, isterse küçük bir davranışıyla dünyayı etkileyecek sonuçlar üretebilir.  İnsan davranışlarında Kelebek Etkisine haftaya devam edeceğiz.