Azerbaycan tarafından Şuşa’nın kurtarılmasından sonra ve Rusya’nın garantörlüğünde yapılan Karabağ anlaşması ile Güney Kafkasya’da yeni bir süreç başladı. Bakü istediği çekilme takvimini karşı tarafa kabul ettirirken Laçin, Kelbecer ve Ağdam savaşmadan masada kurtarıldı.

Azerbaycan silahlı kuvvetleri işgal edilmiş topraklarını kurtarma gücünü 44 günden gösterdi. Sahada Azerbaycan askeri yeterliliğini göstermeye devam edecektir. İlham Aliyev meşru olarak haklılığını, askeri alanda elde ettiği başarılarla diplomasi masasına taşıdı. Türkiye’nin bu dönem artan dengeleyici gücünü yanına alan Azerbaycan 1991’in derin çaresizliğinden 2020’nin meşru hakkaniyetine ulaşmış durumda. Türkiye ile Azerbaycan arasındaki kadim kardeşlik iki devletli tek millet şiarını aşarak tek devlet halinde hareket etme yeteneğini gösterdi. Bakü bununla “sahada ve masada” her zamankinden daha güçlü hale geldi. Azerbaycan’ın, bu son 44 günde elde ettiği üstünlüğü ve Türkiye’nin dengeleyici güç olarak etkisi başta Rusya, ABD, Fransa ve İran’ı Karabağ sorunsalına yaklaşımlarını yeniden değerlendirmelerine yol açtı.

RUSLARIN “KAFKAS DANSI”

Rusya, Güney Kafkasya'da sahip olduğu her iki tarafa etki oluşturabilme kozunu yapılan anlaşma ile kullandı. Putin, ABD seçim sürecinde Ermeni diasporasının ciddi desteğine sahip Biden yönetimi gelmeden göreve taraflara bir metin üzerinde uzlaştırarak (Lavrov Planı) elindeki kozları tutmaya devam ediyor. Rusya SSCB döneminden beri devam eden “arka bahçe” stratejisini devam ettiriyor. Putin tamamen taktiksel bir hamle yaptı.

1-      Burası Kafkasya patron benim dedi.

2-      Biden’lı ABD dönemi başlamadan sorunsalı kendi istediği noktaya getirdi

3-      Ankara’yı sürece dahi ederek Türkiye’nin Biden ile yaşayacağı sorunlarda muhtemel bir sıkıntı ekseninde Rusya’nın seçenek ve destekçi olabileceği mesajını verdi. ABD müdahalesini engelleyen Moskova yeni bir jeopolitik durumu anlaşma ile detaylandırdı.

4-      Rusya, Azerbaycan ve Türkiye’nin pozisyonun ve Karabağ’ı işgalden kurtarma hamlesi “orası Ermenistan değil” diyerek yeşil ışık yaktı.

5-      Putin, Rusya’nın içerisine girebileceği bölgesel yalnızlaşma “kötülüklere izin veren” süper güç olmamak için Azerbaycan ve Türkiye’nin taleplerine cevap verdi.

6-      Rusya bunun yanında Ermenistan’ı alanda kısmi olarak tutarak tamamen ezmedi. Hocalı, Hankenti, Hocavent ve Ağder bölgelerini Rusya gözetiminde Ermenilerde kalacak.

7-      Ermenistan-Laçın Koridoru-Dağlık Karabağ hattında, gerekse de Nahçıvan’dan Azerbaycan’a bağlanması planlanan koridorun (Zengezur üzerinden) güvenliği ve işlemesi için barış gücü sağlayan Rusya hem Ermenistan adına hem de Azerbaycan adına kritik bir pozisyonda olacak.

8-      Türkiye’den Nahçıvan’a başlayıp Bakü ve Hazar’a, oradan da Orta Asya’ya varması beklenebilecek yeni ve kesintisiz ulaştırma koridorunun anahtarı Zengezur’da açılması önemli ama Rus kontrolünde bir hat olacak.

RİSKLER VE ANLATILMASI GEREKENLER

Türk koridorunu anahtarı Rusya’da olacak. Bu orta ve uzun vadede bağımlılık demek. Rusya, Karabağ’daki Azerbaycan’a 7 rayonu geri verdirmenin yanı sıra Şuşa hariç Dağlık Karabağ’da Ermeni varlığını devam ettirdi.

Moskova Şuşa’nın kurtarılmasının ardından Ermenistan’ı da daha fazla mahvolmaktan kurtarırken ve Dağlık Karabağ’ın tamamen Azerbaycan eline geçmesini engellerken bölgede yerleşik bir Ermeni nüfusun kalmasını sağlayacak adımı atmaktan çekinmedi.

Türkiye’nin bölgede Karabağ dışında yeri henüz belli olmayan Azerbaycan topraklarında Rusya ile birlikte asker bulundurması elbette bir kazanım. Olması gereken ise Türk askerinin de Rus askerleriyle birlikte Laçın çevresinde işlevsel olarak yer almasıdır. Daha önemlisi Türk askerinin de Nahçıvan’da açılacak koridorda Rus askerleriyle birlikte konuşlanması gerekir. İlerleyen günlerde Erivan’da olası gelmesi beklenen Rus yanlısı iktidar ile, Ermenistan’daki Batı yanlısı hükümetin ve anlayışın şimdilik kaydıyla sonu gelmesi bekleniyor. Moskova, sorunsalı Ankara-Bakü-Erivan hattında tutarak diğer tarafların etkisini sonlandırdı.

BİZİ NELER BEKLİYOR?

Küresel güç odaklarının Kuşak Yol projesinin savaşları Kırgızistan’dan başlayarak Karabağ Türk toprakları ekseninde devam ediyor. Trilyon dolarlık ekonomik savaşların ekseninde Kafkasya’da kırılganlıklar ve mücadele devam edecektir. 1991’in şartlarından artık yok. Kafkasya’da güçlenen Azerbaycan ve dengeleyici güç Türkiye var. 21. Yüzyıl Türklerin zamanı olmalıdır.