Halil Cibran uzun zaman önce bir 10 Nisan'da ölmüştü. Bugünlere ait başka bir yıldönümü de yolcularını Katyn ormanındaki yıldönümü törenine götürürken bir başka ormana ve bir başka yıldönümüne düşen uçağa ait...
Olayların başlangıcında 1940 yılı var. II. Dünya Savaşı'nın karanlık günlerinde, işgal edilen Polonya'dan sürülen 22 bine yakın Polonyalı subay ve sivil, Rus topraklarında Sovyet gizli polis teşkilatınca vurularak infaz edilmiş ve toplu mezarlara gömülmüştü.
Üç yıl saklı kalan bu katliam 1943'te Smolensk'i işgal etmiş olan Almanların buradaki Katyn ormanındaki toplu mezarlardan bazılarını gün yüzüne çıkarmasıyla duyuldu. Ama Sovyetler bu olayları Nazilere yıkmaya çalıştı. Bölgede tekrar hakimiyet kurunca bulunan toplu mezarları ortadan kaldırıp delilleri kararttı.
Ta 90'da Sovyetler yıkılırken Mihail Gorbaçov katliam ile ilgili sır perdesini araladı. Ve katliamın sorumluları Sovyet gizli polis teşkilatı şefi Lavrenti Beriya ve Stalin olarak duyuruldu.
2010 katliamın yetmişinci yılıydı. 10 Nisan 2010'da Polonya devlet erkanı bugün Rusya'nın Belarus sınırı yakınındaki Katyn ormanında öldürülen Lehleri anma törenine katılmak için uçakla yola çıktı. Cumhurbaşkanı Lech Kaczyński ve eşi, sürgündeki son cumhurbaşkanı Ryszard Kaczorowski, genelkurmay başkanı, komutanlar ve milletvekillerini taşıyan Tupolev uçağı Smolensk’teki küçük havaalanına inecekti. Ama hava şartları kötüydü. Beceriksizlik mi, ihmal mi neydi ama inişe geçtiğinde ağaçların geniş tepelerine çarpıp düşen uçakta bulunan 96 kişi hayatını kaybetti.
Polonya tarihinin en acı olayını anmaya giden devlet adamları Polonya tarihinin bir başka büyük faciasında hayatlarını kaybettiler. Kazayla ilgili iki ülke birbirinden bağımsız soruşturmalar yürüttü. Polonya'da savcılar kazaya Rus hava kontrolörlerinin neden olduğunu ileri sürdü. Rus hükümeti ise bu iddiaları reddetti.
Polonya askeri istihbarat servisi (SWW), dönemin Polonya Başbakanı olan Donald Tusk hakkında savcılığa suç duyurusunda bulundu. Tusk, uçağın kazadan önceki onarım ihalesine fesat karıştırmakla suçlandı. Polonya Savunma Bakanı Antoni Macierewicz, Tusk’un kazanın soruşturmasını Moskova lehine engellediğini ve bunun hesabını vermesi gerektiğini söyledi. Macierewicz, "Moskova yönetimi uçağın özellikle Smolensk’te düşmesi için çaba sarf etti. Bizde bunun kanıtları var" dedi. Ruslar ise pilotların uçağın düşme ihtimalini hafife alıp üst üste birçok hata yaptığını vurguladılar. Kaptanın üzerinde büyük baskı olduğu aşikardı. Heyet törene yetişmek zorundaydı.
Olayın akabinde Varşova'dakiler de ne yapacağını bilememişti. Olay biraz da siyasi malzeme olarak kullanıldı Polonya'da... Aklımda yer etmiş ilginç bir hikaye var. Dönemin Polonya Sağlık Bakanı kaza alanının oldukça detaylı araştırıldığını, küçük bir et parçası bulunduğunda bile toprağın bir metre derinliğe kadar kazıldığını söylemişti. Ama beş ay sonra olay yerini ziyaret eden Polonyalı bir turist, dişleri olan bir çene kemiği ve iki başka kemik parçası bulmuştu. Bundan mülhem söyleyelim her zaman ıskalanan bir şeyler vardır diye...
Evim der ki, beni bırakma, çünkü burada senin geçmişin yaşıyor. Yolum der ki, gel ve beni izle, çünkü ben senin geleceğinim. Ve ben hem eve hem de yola derim ki, benim ne geçmişim, ne de geleceğim var. Eğer kalırsam, kalışımda bir ayrılış vardır; gidersem, ayrılışımda bir kalış...