Bugünkü yazımda, ilginç bir öyküyü anlatacağım.
Bugünkü yazımda, ilginç bir öyküyü anlatacağım.
Yıl 1855, Manisa'da Sefarad Yahudilerinden fakir bir ailenin bir oğlu olur, ismini Morris koyarlar.. Morris, 9 yaşında kuşpalazı hastalığına yakalanınca ölümle burun buruna gelir.
Şinasi isimli bir doktorun tedavisi neticesinde iyileşince, ailesi ona Şinasi adını verir..
Morris 15 yaşına gelince ailesine yardım için Yahudi mezarlığında bekçi olarak işe girer.. Okuma yazması yoktur, mezarların yerini gösteremediğinden şikayetler üzerine işten atılır..
İş arayan Şinasi 1870 yılında Garofolo isimli Yahudi bir tütün tüccarının yanında işe girer.. Kısa zaman da patronunun gözüne giren Morris, patronu tarafından Mısır'a götürülür. Patronuyla iyice dost olmuştur..
1890 yılında Amerika'ya gitmeye karar verir.. Patronundan aldığı 25 bin dolarla yola çıkar.
Chicago Beynelmilel Fuarında kendi icadı olan bir sigara yapıştırma makinası sergiler.. Makina oldukça ilgi görür.. Buradan kazandığı parayla hem Garofolo'ya olan borcunu öder, hem de iyi bir iş kurma imkânı bulur..
1903 yılında ABD Devleti Akdeniz’de gemileriyle ticaret yapabilmek için Sultan Abdülhamit'e başvurur.. Sultan bu teklifi, Osmanlı'ya para ödemesi karşılığı kabul eder.. Ayrıca bir şart daha koşar "Bizden mutlaka tütün de alacaksınız" der..
Amerika bunu da kabul eder ve tarihinde ilk ve tek olarak Osmanlı'ya ayrıcalık tanır.
İşte bu tütün anlaşması Morris'in yolunu iyice açar. Ege tütününü tanıdığı ve iyi bağlantıları olduğu için bu avantajını iyi kullanan Morris, kardeşi Salomon'uda Manisa’dan getirterek iş alanını iyice geliştirir..New York Broadway 120 Sokakta SCHINASI BROTHERS COMPANY Isimli bir sigara fabrikası kurar (Bu bina hâlâ vardır).
Kurduğu bu fabrikada Türkiye'den götürdüğü tütünleri kullanır, kısa zamanda Türk tipi sigaralarıyla üne kavuşur. Manisa ve Akhisar civarından aldığı tütünleri, bu bölgeden götürdüğü usta ve iyi işçilerle, yüksek kalite tütün mamuller üretmeyi başarır..
1903 yılında, Selanik'teki iş arkadaşı Yunan Yahudisi Jozef Ben Rubi'nin kızı Laurette ile tanışıp, evlenir, bu evlilikten 3 kız ve 1 oğlu olur..
Morris artık Yunanistan’ın da çok zenginlerindedir. Eşine 52 odalı bi malikane yaptırdığı rivayet edilir. Yaptığı bir basın tolantısında, gazeteci kâğıda yazılı sorusunu Morris'e verir..
Morris soru kâğıdını yanındakine uzatır ve; "Ben okuma bilmem, sen oku" der..
Bir başka gazeteci; "Okuma yazma bilmeden bu kadar zengin oldunuz.. Bir de tahsilli olsanız kim bilir ne olurdunuz?" der.. Morris’in yanıtı;; "İyi bir mezar bekçisi olurdum!!" şeklindedir.
1916 yılında şirketin tüm haklarını Amerikan Tabacco Company'e satar ve iş hayatından çekilir.. Bu arada, çocuklarının kurduğu, arkadaşı Philip'in de ortak olduğu dünya devi Philip Morris Company‘nin temellerini de atmıştır.
Manisa'da hizmet veren Şinasi Morris hastanesinin hikâyesini anımsayalım şimdi de;
Morris, memleketi, doğup büyüdüğü yer olan Manisa'yı hiç unutmadı.
1928’de Manisa’da yaptırdığı, Türk stili evi tamamen Türk şark tarzı ile döşer. Çocukluğunda çektiği hastalığı ve gördüğü vefayı da unutmaz..
Bu amaçla vakfettiği bir milyon dolarlık bağışın, 200 bin dolarını hastanenin inşaatına ve gerekli donanımının alınmasına, bakiye 800 bin doların ise menkul kıymetlere yatırılıp bu yatırımdan elde edilecek gelirin her yıl hastaneye gönderilmesine karar verilir.
Hastanenin etrafındaki geniş arazide, çocuklar taze besinlerle beslensinler diye; inek, koyun, keçi ve tavuk gibi hayvanlar beslenir, sebze-meyve yetiştirilir...
Morris Şinasi, kurduğu bu vakıfla hastanenin geleceğini de düşünmüştür..
Moris Şinasi’nin vakfettiği 800 bin dolar yatırıldığı Chemical Bank tarafından yönetilmeye devam eder. Chemical Bank 31 Mart 1936 tarihinde The Chase Manhattan Bank ile birleşir ve fon The Chase Manhattan tarafından devralınır. Vakfın Mütevelli Heyeti 3 yılda bir Türkiye'ye gelerek hastaneyi ziyaret eder ve yapılan işleri yerinde denetler.
Bu yıl şehir hastanelerinden biri de Manisa’da yapılır ve Morris Şinasi Çocuk Hastanesi poliklinikleri şehir hastanesine taşınır. Ve bina kapatılır. Arazisi mi? Şimdilik atıl durumda!..
Olmaz olmaz demeyin. Nereden nereye!
(Alıntıdır)
