Hazine ve Maliye Bakanlığı kendisine tanınan bu yetkiyi ilk önce daha önce 320 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile kullanarak, 01/08/2003 tarihinden itibaren tutarı 10.000 Türk Lirasına, 332 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 01/05/2004 tarihinden itibaren 8.000 Türk Lirasına düşürülmüştür.
Kayıt dışıyla daha etkin mücadele edilebilmesi ve kurumların mali işlemlerinin izlenmesi gayesiyle Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) mükerrer 257’nci maddesinin 2 numaralı bendi ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’na mükelleflerin işlemleriyle ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenecek belgelerle tevsik etme zorunluluğu getirme ve bu zorunluluğunun kapsamı ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı kendisine tanınan bu yetkiyi ilk önce daha önce 320 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile kullanarak, 01/08/2003 tarihinden itibaren tutarı 10.000 Türk Lirasına, 332 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 01/05/2004 tarihinden itibaren 8.000 Türk Lirasına düşürülmüştür.
Daha sonra, Hazine ve Maliye Bakanlığı, 24 Aralık 2015 tarihli ve 29572 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluğuna ilişkin olarak hali hazırdaki 8.000 TL’lik had, 2016 yılından geçerli olmak üzere 7.000 TL’ye indirmiştir.
Bu yazımızda konuya ilişkin olarak yayımlanmış olan 459 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında getirilen düzenlemelere bir göz atalım.
Tevsik zorunluluğunun kapsamı:
Tevsik zorunluluğunun kapsamında olanlarda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Vergi Usul Kanununun 232’nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, serbest meslek erbapları, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlar, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler ve vergiden muaf esnafların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla (örneğin nihai tüketiciler) yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları zorunlu bulunmaktadır.
Buna göre;
• Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
• Avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,
• İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemelerin
belirlenen haddi aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması ve bu işlemlerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunludur.
Aynı günde aynı kişi ve kurumlarla yapılan işlemler:
Aynı günde aynı kişi veya kurumlarla yapılan işlemlerin toplam tutarının 7.000 TL’yi aşması durumunda, işlemlerin her biri işlem bazında belirlenen haddin altında kalsa bile, aştığı işlemden itibaren işleme konu tahsilat ve ödemelerin de aracı finansal kurumlar aracılığıyla yapılması zorunludur.
Örnek: Tevsik zorunluluğu kapsamında olan (A) A.Ş., aynı gün içerisinde (B) Ltd. Şti.’nden sırasıyla 1.000 TL, 3.000 TL, 3.500 TL ve 500 TL tutarında ayrı ayrı mal alımları gerçekleştirmiştir. Tevsik zorunluluğu kapsamında olan (A) A.Ş.’nin (B) Ltd. Şti.’nden aynı günde yaptığı mal alımları toplamı 3.500 TL’lik alımla 7.000 TL’lik haddi aştığından, son iki işleme ait tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu kapsamında aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması gerekmektedir.
Kısım kısım yapılan tahsilat ve ödemeler:
Tahsilat ve ödemeye konu işlem tutarının tevsik zorunluluğu kapsamında 7.000 TL’yi aşması halinde, bedelin farklı tarihlerde kısım kısım ödenmesinde işlemin toplam tutarı dikkate alınacak ve her bir tahsilat ve ödeme, tevsik zorunluluğu kapsamında aracı finansal kurumlar kanalıyla gerçekleştirilecektir.
Örnek: Serbest meslek erbabı (C), (D) A.Ş.’ye bir yıl süreyle vereceği hizmet karşılığında 12.000 TL alacaktır. Aralarındaki anlaşma gereği (D) A.Ş., hizmet bedelini 1.000 TL’lik taksitler halinde ödeyecektir. Bu durumda serbest meslek makbuzunun, taksitlerin ödendiği tarihlerde 1.000 TL üzerinden düzenlenmesi tevsik zorunluluğunu ortadan kaldırmayacak, sözleşmenin toplam tutarı belirlenen haddi aştığından kısım kısım yapılan her bir tahsilat ve ödeme de aracı finansal kurumlar kanalıyla tevsik edilecektir.
Söz konusu tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda serbest meslek erbabı (C) ile (D) A.Ş.’ye ayrı ayrı ceza uygulanacaktır.
Tevsik zorunluluğu kapsamında olmayan ödeme ve tahsilatlar:
• Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bunlara ait döner sermaye işletmelerinin işlemlerine konu tahsilat ve ödemelerin,
• Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanan sermaye piyasası aracı kurumlarında yapılan işlemlere konu tahsilat ve ödemelerin,
• Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda tanımlanan yetkili döviz müesseselerinin yapacakları döviz alım satım işlemlerine ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
• Tapu sicil müdürlüklerinde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin,
• Noterlerde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin,
• 5018 sayılı Kanunda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, kanunla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan ve işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşlar veya bunlara ait veya tabi diğer müesseseler tarafından yapılan ihale işlemlerine ilişkin yatırılması gereken teminat tutarlarına ilişkin tahsilat ve ödemelerin
aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Nakit ödemeye uymamanın cezai müeyyidesi
Tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğuna uyulmaması durumunda Vergi Usul Kanununda yer alan cezalar uygulanacaktır.
Vergi Usul Kanunu 355’nci maddesine göre; “Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.
Tahsilât ve ödemelerini banka ve benzeri finans kurumlarınca düzenlenen belgelerle tevsik etmeyenlerin her birine, her bir işlem için belirlenmiş tutarlardan az olmamak üzere, işleme konu tutarın % 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.
Bu tutar 2022 için yıllık 2.500.000 TL’yi, 2023 yılı için 5.500.000 TL’yi geçemez.
Öte yandan Vergi Usul Kanununun Mükerrer 355/1.Maddesinde, aynı yasanın Mükerrer 257.Maddesi ile getirilen zorunluluklara uymayan;
- Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 7.500-TL,
-İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında ise 3.700-TL,
-Yukarıda belirtilenler dışında kalanlar için de 1.900 TL,
Özel usulsüzlük cezası uygulanacağını da hatırlatalım..
