Teknoloji bağımlılığı.. Yeşilay şöyle tanımlıyor: Teknolojinin insan hayatına getirdiği sayısız faydalar var. Ancak kişinin teknoloji kullanımı üzerinde kontrolünün kaybolması ve teknolojiyi ölçüsüz ve sınırsız kullanması çok ciddi zararlara sebep olabilir. İnternet ve teknoloji bağımlılığı diğer bağımlılıklarda olduğu gibi kişinin bağımlısı olduğu teknolojik ürüne ulaşamadığında yoksunluk yaşadığı bir durum.    

Farkındalık, çevremizde sıklıkla denk geldiğimiz bir durum olduğunu hatırlatıyor bizlere… Teknolojide yoksunluk anlamak zor gerçekten? 

Teknoloji bağımlılığı camiada ilk olarak bizim gündemimize aldığımız bir konu. İçeriklerimizde, mesela anaokulu içerikleri iki tane; birisi teknoloji bağımlılığı diğeri de sağlıklı yaşam. Anaokulunda bunları anlatıyoruz. Teknoloji bağımlılığı; anaokulu, ilkokul, ortaokul, lise hepsinde de var olan tek içeriğimiz aslında. Diğerleri dönemsel olarak giriyor ama teknoloji hep var. Önümüzdeki dönemdeki en büyük risk, teknoloji bağımlılığı. Şu anda mesela yapılan, -bizim hakemli uluslararası endekslere girmiş akademik dergimiz ADİKTA’da var- bir çalışma yayınlandı. Günümüzde ergenlerdeki bağımlılık oranı uyuşturucunun üstünde. Yüzde 3.8 oranında bir bağımlılık, yüzde 20’ye yakın da bağımlılık riski altında ergenler. Çok ciddi bir oran. 

Vahim bir veri.. Nasıl olabiliyor?

Teknoloji bağımlılığı süreç ve sonuçları itibariyle diğer bağımlılara çok benziyor. Mesela uyuşturucu: Sizi toplumsal hayattan uzaklaştırıyor, işinizden gücünüzden ediyor, akademik hayatınızdan ediyor, normal fiziksel ihtiyaçlarınızı karşılamaktan ediyor. Bunların hepsini uyuşturucuda olduğu gibi teknolojide de oluyor.

Teknoloji bağımlılığıyla ilgili hikayelerde var. Çağrı merkezimiz var YEDAM’ın, çağrı merkezinde psikologlar çalışıyor, direkt psikoloğa ulaşıyorlar. Orada yaklaşık yanlış hatırlamıyorsam yüzde 5 civarında teknoloji yüzünden arama yapıyor vatandaşlar. Çocuğunu kaldıramıyor, yemek yemiyor, tuvalete gitmiyor ve bu inanılmaz boyutlara ulaşmış durumda. Baktığınız zaman sonuçlar aynı aslında. Tek derdi oyun oynamak. Geçenlerde birisi öldü mesela oyun yüzünden. Öyle oyunlar da var. İntihar ettiren oyunlar da var. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde Türk toplumunu etkileyecek en önemli konulardan biri teknoloji. 

Ne yapmalı?

Burada politika.. Politika geliştirirken devlete de çok iş düşüyor. Bir şeyi sınırsız yapmak, sınırsız vermek, çok iyi şeyler değil aslında. 

Kongreniz var bu konuda yanılmıyorsam?

Uluslararası düzeyde iki yılda bir düzenlediğimiz bir kongre. Teknoloji bağımlılığı kongresi. Aralık’ta bu sene yine İstanbul’da yapacağız. Uluslararası Teknoloji Bağımlılığı Kongresi. Dünya Sağlık Örgütü’nden, İslam İşbirliği Teşkilatı’ndan uzmanların da katıldığı çok büyük kapsamlı bir kongre. Alanında da tek. O anlamda gündeme taşıyoruz. Bilimsel yönü daha ağır kongrenin. Dünya Sağlık Örgütü ile bir yuvarlak masa, önceden bütün bu alandaki insanlarla 2 günlük çalıştayımız var. Onlar daha sonra programda konuşmalar falan da yapacaklar. Tamamen bilim adamlarının geldiği bir şey. İslam İşbirliği Teşkilatı bu konuyla çok ilgileniyor çünkü bu konu, diğer konulardan daha bağımsız. İslam ülkelerinde çok büyük bir risk. Mesela bu dediğimiz şeyi batıda çok fazla görmüyoruz. Bende yurtdışına gittiğimde gözlemliyorum bizden başka telefonlarıyla oynayan insanlar yok. Ya Araplar ya biz oynuyoruz telefonlarımızla çok fazla. Bir de Asyalılar çok fazla. Batıda telefonlarına bile bakmıyorlar. Yemeğini yiyor, sohbetini ediyor falan.. Tabi bu toplumlarda çok büyük sorunlar, bunların başka yönleri de var. Kumar, online oyunlar ve pornografi bağımlılığı. Bu çok ciddi etkiliyor İslam ülkelerini. Onlar o yüzden geliyor. Bir de tabi toplumsal şeyi etkileyebilecek daha fazla etkisi olabilir bunun yani düşünün biz görüyoruz bazı çocukları doğru düzgün konuşamıyorlar. Meselelerini halletmiyorlar hiçbir şekilde, öyle kalıyor. 20 yıl sonra toplum meselelerini çözecek pozisyonda olacak bu çocuklar, işte, nasıl çözecek bu çocuklar meseleleri? Ben çok endişeliyim. Ben oğlumu görüyorum sabah, bizimki biraz daha sosyal, daha böyle lego meraklısıydı falan. Onun bir arkadaşı var çocuk hiç konuşmuyor, selam vermiyor, bizden gidiyor ayakkabısını giyiyor, bir bakıyorum çocuk yok nereye gitti, “o okula gitmiştir baba”, “oğlum sana bir şey demedi mi, ben gidiyorum, şuraya gidiyorum, şurada bekliyorum” diye hiçbir diyalogları olmuyor. Sonra bakıyorum annesi, babasıyla konuşuyorum çocuk sabahtan akşama kadar oyun oynuyor. Düşünsenize bunlar aslında ne kadar büyük problem.

İnsanların konuşma dilini bozdu, kültürel erozyona uğrattı toplumu. 

Geçen bir tane haber okudum. Sümer tabletleri bulunmuş. Onda yeni nesil çok kötü, çok saygısız, cahiller yazıyormuş. Herkes bir sonraki nesilden şikayet ediyor.

***

Teknoloji bağımlılığı..

Belirtileri

Yalnızca birkaç dakika diyerek saatler harcamak.

Çevrenizdekilere ekran karşısında geçirdiğiniz zaman hakkında yalan söylemek.

Uzun süre bilgisayar kullanmaktan dolayı fiziksel sorunlardan şikâyet etmek.

Anonim bir kişiliğe bürünmek, insanlarla internet üzerinden konuşmayı yüz yüze konuşmaya tercih etmek.

İnternete girmek için yemek öğünlerinden, derslerden ya da randevulardan ödün vermek.

Bilgisayarınızın başında çok fazla zaman geçirdiğiniz için suçluluk duyuyorken bir yandan da büyük bir zevk almak ve bu iki duygular arasında gidip gelmek.

Bilgisayarınızdan uzak kaldığınız zaman gergin ve boşluktaymış gibi hissetmek.

Gece geç saatlere kadar bilgisayar başında kalmak.

Neden olduğu sorunlar

Fiziksel şikâyetler

Gözlerde yanma

Boyun kaslarında ağrı ve sertleşme

Beden duruşunda bozukluk

Elde uyuşukluk

Halsizlik

Sosyal alanda görülen şikâyetler

Akademik başarıda düşüş

Kişisel, aile ve okul sorunları

Zamanı idare etmede başarısızlık

Uyku bozuklukları

Yemek yememe

Aktivitelerde azalma

İnternet arkadaşları dışında izolasyon

Bağımlılığı kontrol altına alma yöntemleri

Günlük internet kullanım saatlerini değiştirin.

Haftalık internet kullanımı çizelgeleri hazırlayıp, uyulmasını sağlayın.

Destek grupları ya da aile terapisi gibi yöntemleri hayata geçirin.

Yapmayı isteyip de fırsat bulamadığı faaliyetleri bir deftere yazmasını sağlayın, internet kullanmak için yoğun istek duyduğunda yazdıklarından birini yapmasını isteyin.

Çocuk ve ergenlerde bağımlılığı önleme

2 yaşından küçük çocukların internet, tv ya da bilgisayarla karşılaşması uygun değildir. Okul öncesi yaş grubu için günde 30 dakikayı geçmeyecek şekilde internet kullanımı yeterlidir. İlköğretimin ilk 4 yılında ödev haricinde oyun ve eğlence için günlük 45 dakika zaman ayrılmalıdır. Sonraki yıllarda hafta sonu daha esnek olmakla birlikte günde 1 saat kullanım uygundur. Lise çağında da günlük 2 saat yeterlidir.

Biliyor musunuz?

Yoksunluk durumu; bağımlı öğrencilerin % 74,5’inde saptanırken bağımlı olmayanların % 10,5’inde saptanmıştır.

İnternette geçirdiği zamanı gizlemek için yalan söyleme; bağımlı öğrencilerin % 38’inde saptanırken, bağımlı olmayanların % 4’ünde saptanmıştır.

İnternette geçirdiği zamandan suçluluk duyma, bağımlı öğrencilerin % 33’ünde saptanırken, bağımlı olmayanların % 4,3’ünde saptanmıştır.

Ne yapmalı?

Çocuklarınızı arkadaşları ile doğal yollardan görüşmeleri için yönlendirin, akran grupları içerisinde sosyalleşmesini sağlayın.

Çocuklarınızı yetenek ve ilgi alanlarına uygun spor dallarına yönlendirin.

Çocuğunuzun arkadaşlık ilişkilerini destekleyin, onları bir araya getirecek aktivite planlayın.

Çocuğunuzun bilgisayar kullanımını kontrol edin ve sanal ortamdaki arkadaşlarını tanıyın.

Bilgisayarlarınızda güvenli internet uygulamalarının olmasına özen gösterin.

Uzun süreli bilgisayar kullanan çocuğunuzu engelleyemiyorsanız mutlaka uzman yardımı alın.

Ne yapmamalı?

Akıllı telefon/tablet vs. gibi aletleri çocukları teselli etmek, susturmak için asla kullanmayın.

Çocukların kontrolsüz ve uzun süre internet kullanmasına izin vermeyin.

Yemek ve çay saatlerinde bilgisayar başındaki çocuğa servis yapmayın, size katılmasını sağlayın.

TV veya internet benzeri teknolojik alet merkezli ev düzeni kurmayın.

Ayrıntılı bilgi için tbm.org.tr adresini ziyaret edebilirsiniz...