Yunanistan’da geçen yıl Bulustra Belediyesi onayıyla bir Osmanlı mezarlığı yok edilmiştir. Buna karşılık “Jewish Heritage Europe’un Avrupa’da köy köy Yahudi mirasını tespit etmesi, bir inşaat çalışması sırasında bulunan Yahudi mezar taşlarına sahip çıkması düşünüldüğünde gıpta etmemek elde değildir. Biz bir Neval Konuk yetiştirmişiz. Balkanlardaki sayısız eseri bize tanıtmış, tek tek dolaşarak birçok sahte restorasyon işini tespit etmiştir. Balkanlarda ve başka coğrafyalarda bulunan eserlerimize yapılan saldırılarla ilgili uluslararası kamuoyu oluşturulmalı, bu eserlerin korunması sağlanmalıdır.

Geçmişte sivil toplumda Çelik Gülersoy gibi bakanlardan, belediye başkanlarından daha mühim biri çıkmıştır, 1970’lerden itibaren İstanbul’un devrik mezar taşlarını ayağa kaldırmış, Beyaz Köşk’ü, Yeşil Ev’i, Hidiv Kasrı’nı, Büyükada İskelesi’ni onarmıştır.  Bayburt’un ıssız bir tepesine Avrupa Konseyi müze ödülü alan Baksı Müzesi’ni kuran, burayı bir kültür merkezi haline getiren Hüsamettin Koçan’ı ve Konya Hüyük’e bağlı bir köyü uluslararası sanat etkinlikleri merkezi haline getiren Mehmet Taşdiken’i anlamak gerekir. Bu projeler ülkeyi kapsayan veya bölgesel ölçekteki kültür - turizm planlamalarında yer almadı. Bu önemli bir noktadır. Devletimizin bir sonraki büyük işi ortaya koyacak adamları bulup desteklemesi lazımdır. Bir T.C. sosyetesi, bir kültür lobisi oluşturulmalıdır.

Türkiye’de turizm politikalarında genel olarak ziyaretçi sayısı ve gelir odaklı bir yaklaşım vardır. Ancak bunun sürdürülebilir bir anlayış olmadığı ortadadır. Pandemi ve dolar krizleri ile sarsılan turizm beldelerindeki el değiştirmeler takip edilmeli, bundan 50 yıl sonra Türkiye’de turizmin nasıl bir hal alabileceği üzerine projeksiyonlar çalışılmalıdır. Turizm beldelerinde yaşanan kimliksizleşme süreçlerine itiraz edilmelidir.

Friglerin başkenti olan Gordion antik kenti Ankara’nın en büyük iki üç turizm değerinden biridir. İnternette yabancı dillerde doğru dürüst bir turistik tanıtımı yoktur. Haddizatında Ankara'nın da bir turizm tanıtım sitesi yoktur. Gordion isimdeki alışveriş merkezi, Gordion antik şehrini internette de şehir sakinlerinin dimağlarında da gölgelemiştir, isminin değiştirilmesi gerekir. Gordion denildiğinde akla bu AVM gelmektedir. Hal böyle olunca Ankara’ya gelen yabancı turistlerin Gordion’a nasıl ulaşacaklarına dair uzun bir araştırma yapması gerekir. Yoksa çoğu kimse onları çok yanlış bir mekâna yönlendirecektir. 

Dünyanın önde gelen turizm ülkelerinden birisinde başkentin turizmden aldığı payın neden bu kadar az olduğunu sorgulamalıyız. Ankara için mevcut olanlardan daha nitelikli belgeseller, gezi vlogları, tanıtım programları hazırlanmalıdır. Anholt endeksinde şehirlerin insanların aklında basit bir kalite, özellik veya hikayeyle yerleşmesi konu edilir. Şehrin sunduğu temel hizmetlerinin niteliğinin yanı sıra, beynelmilel ünü, güzelliği, huzur ortamı, yabancı düşmanlığının olup olmadığı, ekonomi ve eğitimle ilgili sunduğu fırsatlar, aktivite çeşitliliği gibi başlıklar dikkate alınır. Ankara’nın veya diğer şehirlerimizin bu alanlarda mesafe katetmesine yönelik bir çalışma yapılması gerekir. New York özgürlük, Paris romantizm, New Orleans müzik, Milano moda, Tahoe evlilik, Salem korku şehridir. Markalaşmada bir model olarak gösterilen “I Love New York” logo ve sloganı 1970 yılında geliştirilmiştir. Ankara ve diğer şehirlerimiz güçlü bir marka bilinci geliştirilmelidir.

Anadolu’da geleneksel kıyafetlerini giymiş bir gencin, gülen bir babaannenin fotoğrafındaki şiiri resmi tanıtım otoriteleri yakalayamamaktadır. Bir ülkeyi sadece doğal güzellikleri, tarihi abideleri için görmek istemezsiniz, özgün insani unsurlarını da tanımak istersiniz. Bu şiiri bilen Leonardo Dalessandri Watchtower of Turkey ile geçmişte milyon dolarları heba ederek hazırlattığımız kampanyalardan çok daha değerli bir tanıtım filmini çıkarmıştır. Hem de ücretsiz olarak.

Turistler havaalanlarında uzun vakitler geçirmektedir. Ülke tanıtımı için havaalanları daha etkin kullanılmalıdır. Ankara tanıtımıyla ilgili Esenboğa Havaalanı'na özel bir alan ayrılmalıdır. Yabancı bir turist Ankara’yı ziyaret etmeden önce şehri tanımak isteyebilir. Ancak piyasada satın alabileceği bir Ankara gezi rehberi yoktur. Şehrimiz için DK'nın Eyewitness serisi seviyesinde bir rehber hazırlanmalıdır.

On yıl önce Ankara’daki bir toplantıda TaTuTa temsilcileri turizm bakanlığının üst düzey idarecilerinin yüzüne karşı bizim yaptığımız turizm faaliyetlerinin yasal bir zemini bulunmuyor, jandarma tesislerimizi basıp işletmemizi kapatıyor dediklerine şahit oldum. Geçen zaman içinde işletme sayılarını arttırmış olsalar da Türkiye’de agroturizmin halen başlangıç aşamasında olduğu söylenebilir. Ankara’nın çevresinde agroturizm temalı çok sayıda gençlik kampı oluşturulmalı, öğrencilerimiz buralarda faaliyetlerde bulunmalıdır. Ankara'daki doğa yürüyüşü güzergâhları markalaştırılmalıdır.

Geçmişten bugüne siyasal partiler esaslı kültür davaları oluşturamamıştır. Oysa siyasetin büyüğü siyasete değil safi kültüre dairdir. Kültürel iktidar talebinin altı henüz doldurulmamıştır, kültür ve sanat kurullarımız, kurumlarımız teorik yapılar olarak kalmıştır. Kültür davasından mahrumsa herhangi bir dava uzun vadede var olamayacaktır. Devlet insan topluluğu, sınırları olan bir toprak parçası ve siyasi yönetimle tanımlanır. Ama toplumsal şuur ve kültür şuuru olmazsa bunların bir kıymeti kalmaz. 

Kendi kültürüne sahip çıkmak yabancı düşmanlığı değil, kardeşliğe ve evrenselliğe ulaşmanın yolu olabilir. Fransızlar l’exception culturelle yani kültür istisnası dedikleri bir düzenleme yapmışlardır. Kendi kültürleri söz konusu olduğunda serbest ticarete izin vermemişlerdir. Bir McDonald’s şubesini protesto eden bir adam Fransa’da kahraman haline gelmiştir. McDonald's güzel olabilir ama biz Fransız’ız, Amerikalı değiliz demiştir. Şimdi bu Fransızlar "Fransız"ın anlamını korumak istemektedirler. Kültürel ticari mallar ile ilgili koruyucu tedbirler alınmalıdır. 

Modern çağda Doğu Bloku’nda yasak olan Mickey Mouse’a karşı Çekoslovak komünizmi Krtek’i çıkarmıştır. Moskova’da 1947-1953 arasında inşa edilen Stalinskie Vysotki gökdelenleri Sovyetlerin Chrysler Building ve Empire States’e cevabıdır. Bunların hepsi çok kıymetli eserler olmuştur. İyi ki dünyada tek bir dil konuşulmuyor, iyi ki dünyadaki binaların hepsi aynı stilde değildir. İyi ki yollarda sadece Ford’un arabaları dolaşmamaktadır. Farklı olmak zorundayız ve büyük tutkularımız olmalı. Birçok başlıkta kültürel reaksiyonlar geliştirilmelidir. Ankara tavşanı, Ankara kedisi, Ankara keçisi gibi hayvanlarla ilgili yurt dışına ihraç edebileceğimiz nitelikte çizgi filmler üretilmeli, bunlara dair çeşitli şehir unsurları ve hediyelik eşyalar geliştirilmelidir. Netice itibariyle kültür şuuru oluşturmanın, kültür ithal etmekten ziyade kültür ihraç etmenin yolları araştırılmalıdır.