Bizim türkülerden birinde derki: "Gökte uçan tayyare, selam söyle o yare".

Türkü böyle diyor demesine de, tayyareler gökte uçuyor mu, yerde mi yatıyor, bizi ilgilendiren işin bu yanı.

Ülkemiz, dünyanın en stratejik bölgesinde olmanın zararını çekiyor.

Suriye ile 911 km.'lik bir sınıra sahip olmamız, bizi ister istemez sorunun taraflarından biri yaptı.

IŞİD'in savaşı topraklarımıza taşımasının bir sonucu olarak, yaşanan canlı bomba olayları yabancı misafirlerimizi ne yazık ki ürküttü. Özellikle Atatürk Havalimanı saldırısı, bir çok turistin ülkemizi seyahat ajandalarından çıkarmasına neden oldu. Ardından Rus uçağının düşürülmesiyle bu ülkeden gelişler hep kesildi. 

Ve hepsinden önemlisi, kanlı darbe girişimi özellikle Avrupalı turistin gözünü çok korkuttu.

Turisti getiren, başta THY olmak üzere özel havayolu şirketlerinin yolcu sayısı da haliyle azaldı. 

Hep THY'yi konuşuyoruz, bir de özel şirketlerimiz var. Onlar ne haldedir hiç soran eden yok. 

Şikayet ederken hep gündemde kalıyor, sorunları söz konusu olunca adlarını anan yok. Şimdi geliniz, onları mercek altına alalım ve durumlarına bakalım.

Türkiye'nin en geniş ikinci filosuna sahip Pegasus Gurubu'nun İzmir'deki İz Air'de 8, Kazakistan'daki Manas Air'de 3 olmak üzere, toplam 77 uçağı ve 12 bin 366 koltuğu var. 40 ülkede 102 noktaya sefer yapan şirket, krize karşı 5 uçağını wet-lease olarak kiralamak için yabancı dergilere ilan verdi. Promosyon ve eleman azaltma çözümlerden ilk göze çarpan oldu. Dev siparişler ne olur bilinmez.

Türk şirketi olarak görülen, fakat yüzde 50'si Lufthansa'nın olan Sun Express Havayolları 52 adet Boeing 737-800 tipi uçak ve 9 bin 828 koltuk arzıyla ülkemizin üçüncü büyük şirketi. THY denetimindeki bu şirket base (üs) olarak Antalya'yı seçerek biraz gözden ırak durumdadır. Kamuoyuna çok açık olmayan bu şirkette, doğal olarak krizi ensesinde hissetmektedir.

Türkiye'nin en eski özel şirketi Onur Air, 20 yılda 85 milyon yolcu taşıyarak ayakta kaldı. Saudia'ya yıllardır uçaklarını kiralayan Onur Air, 27 uçak ve 6 bin 558 koltuk kapasitesiyle gücünü koruyor. Üstelik Çin'e uçmak için hazırlanıyor. İç hatta iyi giden uçuşlara karşın, Avrupa'ya yapılan tarifeli seferlerden kriz nedeniyle çok iyi bir sonuç alınamamış olabilir. Tecrübeli yöneticiler bu badireyi atlatıp, şirketi yüksek irtifaya çıkaracaklar diye düşünüyorum.

Adından çok söz ettiren Atlas Global, yeni hatlar açmanın gayretinde. Filosundaki 27 uçakta 4 bin 794 koltuğa sahip olan şirket, Zagros Air ve Atlas Ukrayna deneyimlerinden sonra, Avrupa'da yeni yerlere uçuyor. Kardeş kuruluş ETS'nin marka katkısı, AFA'nın kabin ve kokpit desteğiyle Atlasçılar krize inat yatırım ve reklamla bu kaostan çıkmanın derdindeler.

Adından ötürü yabancı gibi algılanan Corendon, 11 uçak ve 2 bin 079 koltuk arzıyla ve Hollanda'daki havayolu şirketiyle gücünü koruyor. Otelcilik ve taşımacılığı çok iyi harmanlayan Corendon Hollanda'da tek gibi. Krizi iyi yöneten bilgili ve deneyimli üst yönetim, süreci en az zararla kapatmanın gayretinde.

Filosundaki ATR marka uçakları satan ve 13 adet Embrarer alan Bora Jet, bin 384 koltukla tercihini bölgesel havacılık yapmaktan yana kullanıyor. THY desteğinden mahrum kalan, ODTÜ'lü Amerika'da mukim Türk işadamı Yalçın Ayaslı'nın şirketi artık kendi kanatlarıyla uçacak.

Türkiye'nin en istikrarlı şirketi olan Free Bird, tarifeli ruhsatına rağmen, bu işe heves etmedi. Turist taşıyan ve çok dikkatli büyüyen bu şirket, 8 Airbus 320 tipi uçakta bin 386 koltukla faaliyetini sürdürüyor. Gözen Holding ve IFTC Similatör Merkezi ile kardeş kuruluştur.

Lübnan kökenli İngiliz vatandaşı Kadri Muhiddin'in sahibi olduğu Tailwind Şirketi'nin 7 uçakta  bin 218 koltuğu var. Turistik yolcu taşımacılığı yapan şirketin en önemli alanı Avrupa ülkeleri. AMAC Aerospace jet bakım merkeziyle kardeş kuruluştur. 

Ayrıca, üçte kargo şirketi var.

Boeing 747-400 tipi 8 uçak ve Bin 040 ton kapasitesiyle Çin ortaklı My Cargo, 7 uçak ve 358 tonluk kapasitesiyle MNG ve 3 uçak 120 tonluk kapasitesiyle ULS Cargo Airlines.

Evet, envanterini çıkardığımız bu şirketlerin neyi nasıl yaptığından vatandaşın haberi olamaz. Devlet desteğinden yeterince yararlanamayan bu şirketler de ülkenin milli sermayesi, uçakları TC tescilli ve gövdelerinde Türk bayrağı var. Vergi vermemek için yabancı bayrak asanlardan hiç değiller. Çalışanları gece gündüz demeden, en zor şartlarda bile uçakları kaldırmak için didiniyor. 

Vergi veren, döviz getiren, istihdam yaratan bu gibi şirketlere bazı kolaylıklar ve indirimler sağlanamaz mı? Sezon alçak uçtu ve hatta yerlerde süründü. 

Her ikisi de denizcilikten gelen fakat, havacılıkta çok dirsek çürüten, sektörün sorunlarını çok iyi bilen Sayın Başbakan ve Sayın Ulaştırma Bakanı havacıları dinleyerek bir takım iyileştirici önlemler alabilirler.

Yoksa, o türkülerdeki tayyareler ne gökte uçar, ne de yare mare selam söyler. Böyle biline.

İyi uçuşlar Türkiye'm..