Brezezinski eski ABD güvenlik danışmanı olarak, ‘Amerikan Interest’ adlı cumhuriyetçilerin en önemli strateji dergisine 2016’da yazdığı yazısında, Ortadoğu’ya Rusya’yı, diğer güçleri çekerek durumu çözmeyi önermişti. Brezezinski bu yazısında Ortadoğu’daki güçlerin sonunda birbirleriyle kapışacağını ve sonunda çıkacak arbedede Amerikan’ın başat bir güç olarak bölgede kalacağını söylüyordu. Amerikan güvenlik uzmanı 1980’lerde Taliban’ın ortaya çıkmasında ve Pakistan’ın Taliban’a yardım etmesinde ve Rusların Afganistan’dan yıpranmış bir biçimde çekilmesinde önemli bir rol oynamıştı. Ancak, Taliban’ın, Usame Bin Ladin’i saklayacağı, aynı gücün Afganistan’da Amerika’yı ve NATO güçlerini fena halde hırpalayacağını hesaplayamamıştı. Taliban’ın içinden bir de El Kaide çıkmıştı.

Amerikan Neo-Con’larının İsrail-Filistin sorununa karşı 2000’li yıllarda ortaya attıkları ‘ılımlı İslam’ yani Batı’ya ve İsrail’e karşı olmayan İslam politikaları, Ortadoğu ülkelerine bir daha göz dağı verme amacıyla 2003 yılında Irak’a müdahale (demokrasi getirme), Saddam’ı yok etme  politikasıyla devam etmişti. Ortadoğu’yu asker yığma politikaları ile denetim altına alma çabaları Sünni Arapların ayaklanmasıyla fiyaskoya dönüşünce yeni politika olarak ortaya Arap Baharı politikası atılmıştı. Arap Baharı yaşanan Mısır’da yeni Başkan seçilen Mursi’nin Batı’nın hoşuna gitmeyen, anti-İsrail politikaları sonucu, kendisi Sisi’nin bir askeri darbesiyle devrilmişti.

Sonraları, Suriye’nin anti-demokratik davranışları nedeniyle ayaklanan halkının birdenbire Libya’dan, Balkanlardan gelen silahlara kavuşmasıyla yeni bir Ortadoğu kaosu yaşandı. Suriye’de Şii Milisler ve Hizbullah güçlerinin desteğiyle Esed ayakta kalmaya çalışırken, Amerika gelişmeleri denetleyemeyeceğini anladı. Daha önce Petraus’un olayları bastırmak için kullandığı Sünni aşiretler, Guantonamo’da yetişmiş kimselerle işbirliğine girişince DEAŞ ortaya çıktı. Musul ve Rakka ele geçirildi ve Halifelik ilan edildi. Bu sırada iki hesaplanmayan yapılanma Batı’ya doğru yöneldi. İlk olarak çatışma bölgelerinden Batı’ya büyük göçler yapılmaya başlandı. İkincisi, göçlerle birlikte terör eylemleri Batı’yı dengesizleştirdi. 2014’lerin sonuna doğru Ortadoğu olaylarında dolaylı olarak rol alan Rusya, bu sefer direkt olarak olayların içine çekildi. Brezezinski’nin istediği olmuştu. Ancak Rusya’nın tahminleri alt üst ederek çok stratejik hamleler yaptığı görüldü. Irak’ta Amerika desteğindeki Irak güçleri ve Şii milisler başarılar kazanırken, Suriye’de Türkiye, Rusya ve İran’ın Astana  anlaşmasıyla belirlenen bölgelerde ateş kesildi. Rusya ve Şii milisler ve Hezbullah Esed’e destek verirken, Amerika, PKK, YPG ve biraz da Arap üçlerinden oluşan bir yapıya destek vererek işlerini sürdürmeye çalıştı. Rusya ve Amerika  mümkün olduğu kadar Türkiye’yi incitmemeye çalıştılar. Türkiye’nin bütün ısrarlarına karşın Amerika YPG(YGS) güçlerinden vazgeçmedi.

Ortadoğu politikaları çok eleştirilen Obama’nın yerine 2016’da Beyazların umudu Trump başkan oldu. Trump’ın, Obama döneminde olduğu gibi, Ortadoğu’da barış yapması gerekiyordu. Trump’ın başı seçimler sırasında Rusya ile olan ilişkileri nedeniyle başı beladaydı. Demokratlar, Liberaller ve müesses nizam bu olayı büyüttü ve Trump’ın oğlunun bir Rus avukatla yemek yemesini de soruşturma içine aldırdılar. Amerika içinde bu olaylar gelişirken G20 toplantısı nedeniyle bir araya gelen Trump ve Rusya devlet başkanı Putin, Güneybatı Suriye’de ateş anlaşmasına vardılar. Trump’ın Rusya ile  Suriye’de barış yapıcı girişimlere girmesi zor. Suriye güçlerinin, İranlı milisler ve Hezbullah’ın bu bölgedeki başat durumu ve Şii Ay’ının güçlenmesi nedeniyle İsrail bu anlaşmadan memnun kalmadı. Fransız Devlet Başkanı Macron’la görüştükten sonra İsrail Devlet Başkanı Netanyahu da bu anlaşmadan memnun kalmadığını açıkladı. Şu anda dış siyaseti yöneten ve İran’la çatışma isteği gösteren Pentagon ve Neo-Con’larda aynı fikirde oldular. İç politikada kendisine yönelik gelişmeler nedeniyle Trump’ın  Amerikan sistemini denetleyen lobilerin karşısında olması çok zor gözüküyor. Bir Amerikalı yorumcuya göre Neo-con’lar Suriye’de, Tahran’da ve Moskova’da rejim değişikliği istiyorlar.

Bu durum daha çok Amerikan askerinin ölmesi, daha çok masraf belki de nükleer savaş demek oluyor. Perdenin arkasında bir de Çin var.

Trump’ın Suudi Arabistan’ı ziyareti sonunda ortaya çıkan durumda İsrail’i zorluyor.

Trump, uluslararası terörizmin önlenmesi konusunda çaba gösterirken Suudileri ve Körfez ülkelerini yanına çekip, uluslararası terörün sorumlusu olarak İran’ı göstermesi Sünni devletlerin İsrail’in yanında yer almasına yol açması stratejik bir hamleydi. Suudilerin ve Mısır’ın terörü finanse eden ülke olarak Katar’ı göstermesi Sünni bloku bölen bir hamle olarak gelişti ve Türkiye’yi de rahatsız etti. Türkiye Katar’da bir askeri üs kurması Suudi Arabistan ve Körfez ülkelerini sinirlendirdi. Cumhurbaşkanımız  çözüm bulmak amacıyla Arap ülkelerine ziyarete gitti.

İsrail bütün bu gelişmelere dışardan bakıp, arada sırada Güney Batı Suriye’deki Şii güçleri ve Suriye Ordusunu bombalarken, beklenmedik bir biçimde Mescid-i Aksa olayları Kudüs’te patladı. İsrail polisinden ve Filistinlilerden ölenler oldu. 1990’lardan beri gözleri İsrail-Filistin olaylarının dışına çekmek için yapılan bütün stratejilerden sonra top gene İsrail-Filistin soruna odaklandı. Türkiye’de  din ve ibadet özgürlüğü konusunda gerekli girişimleri İsrail ve Filistin otoritesi nezdinde yaptı. Bu kadar karışık bir Ortadoğu ortamında İsrail’in herhalde yapacağı tek şey ortak bir yol bularak Mescid-i Aksa’da tekrar ibadet yapılmasının sağlanması ve dış politikasının temel taşı olan  yurt dışındaki diasporasının korunmasını sağlamak olacak.

Bu kadar karmaşık, Arap saçına benzeyen bir durumda Ortadoğu’da barış olur mu? Rahat  bir nefes ne zaman alırız? Bu husus herkesin merak konusu.