Karabük’ün kanyon parkurlarına geçmeden önce, kanyonların geçilmeden önce dikkat edilmesi gereken kuralları çok iyi bilmek gerekli. Bu türden aksiyonlar hayati önem taşıyor.

Kapız

Kanyon, karstik karakterli kayaçların akarsular tarafından oluşturmuş olduğu derin vadilerin ismidir. Kanyon isminin öz Türkçe karşılığı ‘Kapız’dır. Akarsuların, kalkerli kayaları aşındırması ile oluşan coğrafyaların dünyada en çok bilineni Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan Antilop ve Arizona’da bulunan Büyük Kanyon’dur. Ülkemizde de çok sayıda kanyon oluşumu bulunmaktadır. Kastamonu’da Valla Kanyonu ülkemizin zor geçit veren kanyonlarının en başında gelir. Isparta ile Antalya arasında uzanan Köprülü Kanyon’un bazı yerleri yine zor geçit veren bir yapıya sahiptir. Erzincan’daki Karanlık Kanyon dünyanın en uzun ikinci kanyonudur. Erzurum, Artvin ve Batum arasında akan Çoruh Vadisi’nin bazı bölümlerinde zor geçit veren kanyon oluşumları bulunur. Fethiye Saklıkent Kanyonu’nun bazı bölümleri çok zor geçit verir.

Su, rüzgâr ve milyonlarca yıllık bir zaman

Kanyonlar milyonlarca yılda su ve rüzgârın etkisi ile oluşmuş coğrafi oluşumdur. Su ve rüzgârın aşındırması etkisi ile yüksek duvarlar ve ilginç şekiller oluşur. Bu büyülü oluşumlar dikkat edilmemesi, malzeme ve yoğunluk eksikliğinden kaynaklanabilecek birçok tehlikeli durum oluşturur. Unutulmaması gereken ilk konu; kanyonlar yukarıdan aşağıya doğru geçilir. Yani suyun akışı yönünde hareket etmek gereklidir. Bu kitap içerisinde yer alan kanyonlar orta zorlukta ve çok az tehlike içeren coğrafi oluşumlardır. Kanyon geçişleri; mutlaka bölgeyi iyi bilen bir rehber eşliğinde olmalıdır. Kanyondaki suyun durumuna göre can yeleği bulundurmak gerekli. Kanyon geçişlerinin olmazsa olmazı; kasklar ve ıslak taşlar üzerinde kaymayan yürüyüş ayakkabılardır. Su geçirmez sırt çantası ve alın feneri yine kanyon yürüyüşlerinin olmazsa olmazları içerisindedir. Kanyon geçişleri çocuklar ve yaşlı insanlar için teknik tırmanış yapılan bölgelerde sorun yaratabilir. Ayrıca yiyecek ve suyu bir tam gün yetecek miktarda bulundurmak gereklidir. Zaman çok iyi ayarlanmalı, karanlığa kalmadan geçiş tamamlanmalıdır. Her kanyonun coğrafyası farklıdır.

Kanyonlar zor coğrafyalardır

Yine unutulmaması gereken konuların başında kanyonların küçüğü büyüğü yoktur, kanyonların kendine özgü riskleri bulunmaktadır. Temel yürüyüş kuralları dışında farklı bir disiplin içeren bu spor bilgi, beceri, sabır, tecrübe ve kuvvet gerektirir. Kanyonlarda kullanılacak malzemeler sadece bu coğrafi yapı için üretilmiş malzemelerden olmalıdır. Her şeyden önce kanyon geçişlerinde neopren kumaştan, suyun ayaktan çıkmasını sağlayan ya da girmesine engel olan bir yapıya sahip ve çabuk kuruyan, kauçuk tabanı sayesinde kaymayan ayakkabıya ihtiyaç vardır. En önemli malzeme ayakkabıdır. Canyeleği yine kanyonlarda ihtiyaç duyduğumuz malzemelerdendir. Ve kask, her şartta ayakkabı kadar önemli bir kanyon malzemesidir. Kasksız kanyona girilmez. Kaslar sadece taş düşmesinden sporcuyu korumaz, aynı zamanda düşüp de başımızı kayalara çarpmamızdan da korur. Kanyon coğrafyası yüksek kayalıklarla çevrili kaya duvarları ile örülüdür. Bu duvarlar ısı farklılığı ile yağış veya herhangi bir müdahale ile çabuk kopan yapıya sahiptir. O açıdan olmazsa olmaz kanyon malzemesi kasklardır. Sırt çantaları tüm gezginlerin ortak simgesidir. Ancak kanyonlar geçişlerinin çantası farklıdır. Yedek kuru eşyalarımızın bulunduğu, yiyecek ve ilkyardım malzemelerimizin bulunacağı çantanın su geçirmez olması şarttır. Kanyon geçişlerinin en basit teknik malzemesi ‘ip’tir. Bazı kanyonlar için çok fazla teknik malzemeye ihtiyaç duyulmaz ama ipin ekip içerisinde deneyim sahibi bir kişinin yanında bulunmasında çok büyük yararlar vardır. Kanyonlar için coğrafyanın durumuna göre kullanılacak diğer teknik malzemeler; dağcılıkta kullanılan kemerler, karabina, kazık, şişme bottur. Eğer kanyon bir günlük geçiş süresinde tamamlanmayacak bir yapıya sahip olursa, bu listeye kanyonlarda kullanılabilecek bir çadır ilave edilmelidir.

Kanyonlar çok özel coğrafyalardır

Kanyonların coğrafyaları çok özel coğrafyalardır demiştik ya, işte bu özel kelimesinin altına, bu nemcil coğrafi yapının bir de kendine özgü bitki ve hayvan çeşitliliği bulunur. Bu yaban yaşamının hiçbir üyesi ‘cici’ diye sevilemeyecek karakterdedir. Tabiatta hiçbir canlı sebepsiz yere insana saldırmaz. Tüm doğal alanlar için geçerli olan ortak bilgi; onların yaşam alanlarına müdahale etmememiz gereklidir. Yavrusunun yanında ayıya, kurtkızanı döneminde kurtlara dikkat edilmesi durumunda hiçbir sorun olmaz. Bir de pek tabii ki yılanların üzerine basmamak gerekli. Kocaeli’de bulunan kanyonlar içerisinde en çok karşılaşabileceğimiz hayvanlar; su yılanları, balıklar, kurbağalar, yengeçler, sinekler ve çok da ender olarak ayılar ve domuzlardır. Tüm doğa sporları için geçerli kuralların biri de, gurup içerisinde ‘kapalı’ veya ‘açık alan’ fobisi bulanan kişilerin olup olmadığının araştırılması gereklidir. Kanyonlara ilk kez giren kişilerin fobileri, o an, orada oluşabilir, dikkat. Bu durumda yapılacak tek şey, sakinliği elden bırakmadan işin başında isek hemen geri dönmemizde yarar vardır. Orta bir yerde ise, kanyonu bitirmek gereklidir. Kanyonlar, arama ve kurtarma faaliyetlerinin en zor olduğu coğrafi oluşumlardır. Bu konu da çok önemli bir ayrıntıdır. Kanyonların pek çoğu soğuk, ıslak ve ışıksız coğrafi oluşumlardır. Soğuk su yorar ve sinirleri yıpratır. Bu açıdan ekip üyelerini iyi seçmek gereklidir. Kanyonlara tek girilmeyeceği gibi, çok sayıda insan topluluğu ile de girilmez. En az üç kişi, en çok 12 kişi kanyon sporu için yeterli bir sayıdır. Karabük’te bulunan kanyonların bir bölümü zorluk içeren yapıdadır. Bu kitapta yer verdiğimiz Şeker Kanyonu’nun bazı bölümleri zorluk içermektedir. Karabük kanyonlarının geçişlerinde bota ihtiyaç yoktur.

Şeker Kanyonu: 5 km

Karabük ve özellikle Safranbolu adeta kanyonlar coğrafyasıdır. 2017 yılı içerisinde Doğa Karabük kitabı içerisinde sadece bir rota ilave ettik. Safranbolu’daki Sırçalı Kanyonu ‘Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’ olduğu için bu bölgeyi değerlendirme dışında bıraktık. Yenice Şeker Kanyonu’nu, Temmuz ile Ağustos ayları arasında, yani su seviyesinin düştüğü dönemlerde, kanyonlar için üretilmiş uygun malzemelerle geçilmesini tavsiye ediyoruz.