Kafkas Tebeşir Dairesi, Bertolt Breht’in önemli eserlerinden biridir. Tiyatro eseri. 

Kafkaslarda tebeşir üreten bir devlet fabrikası değil tiyatronun konusu. Eski Çin’de tebeşir dairesi ismindeki bir oyundan alınıyor. Çemberin içindeki bir kişi iki ayrı kişi tarafından dışarı çıkarılmaya çalışılır ve çıkarak kazanır. İşte Kafkas Tebeşir Dairesi’nde gerçek anne ve çocuğu büyüten anne arasındaki çekişme işte böyle yansıtılır. Emek mi yoksa doğuştan gelen imtiyazlar mı ikileminde Brecht tercihini emekten yana koymuştur. Bizdeki Selvi Boylum Al Yazmalım da aslında benzer konuyu farklı bir biçimde işler. 

Devam edelim.  

Tebeşir dairesinden teneşir dairesine nasıl geçtin diye sormak hakkınız. Yazım hatası yok, teneşir, teneşir... Teneşirin üzerinde ölüler yıkanır.  Hemen herkesin bir şekilde yolunun düşeceği bir duraktır. Tabii cenaze yıkayıcısı iseniz bu sayı artabilir.  

Türkiye malum hem Avrupa hem Asya ülkesidir. Bu demek oluyor ki sadece Balkanlar değil Kafkasya da bizim kaderimizdir. Kaderimizin çizildiği sıradağlardan ikisidir. Kafkasya dediğimizde İran ve Rusya büyük oyuncular olarak karşımıza çıkıyor. Tebeşir yahut, teneşir dairesinin içinde de üç ülke var: Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan. 

Türkiye, Rusya ve İran ile Suriye’de farklı bir denklemin içinde. Burada çizilen tebeşir dairesinde Türkiye milyonlarca Suriyeliye ev sahipliği yaparak tebeşir dairesi örneğinde tercih ettiği rolü ortaya koydu.  

Şimdi Kafkaslar yeniden ısınıyor veya ısıtılıyor. Bu üç ülke üzerindeki vesayet hamleleri yeni bir döneme girme arifesinde. İran’da Rafsancani’nin ölümü, İran Azerilerinin durumu bir yandan Türkiye ve Rusya arasındaki işbirliğinin genişlemesinin getireceği hamleler diğer yandan. 

Bugünlerde, tam olarak 13 Ocak’ta, Londra’da Güney Kafkasya’daki güvenlik mevzuları ele alınacak. Ne işi var bu işlerin Londra’da demeyin. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü ve Chatham House ortak olarak düzenliyor etkinliği. Aranan şey barış mı ondan emin değilim. Güvenliğin iç boyutları arasında din, kuşakların değişimi, ifade özgürlüğü, yönetişim ve ekonomi var. Uluslararası boyutlara geçelim: Avrupa-Atlantik nüfuzunun azalması, Türkiye-Rusya-İran, bölgesel çatışmalar ve askeri güvenlik yer alıyor. 

Brecht’in tiyatrosunda tebeşir dairesi gerçek sevgi ve sahtesini ayırt eden bir turnusol kağıdı işlevi üstleniyordu. Bugünkü Kafkas Tebeşir Dairesi ise Suriye örneğini göz önüne alırsak paylaşım değil imhayı göz alan bir dünya gösteriyor. 

Bunun için özellikle Güney Kafkaslar’daki gelişmeleri, savaşların, anlaşmazlıkların ve diğer çatışmaların oynanacağı bir sahne olarak görmek mümkün. Petrolün, dağların ve farklı etnik yapıların yer aldığı bu coğrafyada barışın hakim olmasını temenni ediyoruz. Ama uzaktan görünen şekli ile bir teneşir dairesi kurulmak isteniyor ve bu teneşirin içine etraftaki herkesin tıkılması hedefleniyor. 

Kafkasya, kendi sorunlarını konuşmadığı sürece bu tarz toplantılarla başkaları için oyuncak olmaya devam edecek ve tebeşir dairesinin ortasında kendini kötü bir geleceğe doğru sürükleyecek.