Ünlü Türk gezgini Evliya Çelebi’nin; ‘velhasıl Bursa sudan ibarettir’ sözü Bursa’nın su zenginliğinin en büyük göstergesidir. Bölgenin geniş bir alan kaplamaması nedeniyle, kaynağını İç Anadolu ve İç Batı Anadolu’ndan alan Sakarya Nehri dışında büyük akarsular yoktur. 

Bursa’nın içerisinde bulunduğu Güney Marmara’da Susurluk Çayı geniş bir havzayı kapsar. Simav Çayı ismi ile doğan çay, Manyas ve Apolyont göllerinden çıkan akarsular ile Bursa Ovası’ndan gelen Nilüfer Çayı’nı da alarak Marmara Denizi’ne dökülür. Bölgenin doğusunda tektonik oluklarla yerleşmiş göller yer alır. Göllerin hepsi dışarıya akışlı olduklarından suları tatlıdır. Bursa sınırları içerisinde bulunan Uluabat ve İznik gölleri, Sapanca ve Manyas gölleri gibi tektonik kökenlidir.

Nehirler

Bursa su bakımından çok zengin bir bölgedir ancak, il sınırları içerisinde büyük nehirler bulunmamaktadır. Bursa’nın önemli akarsuları; Mustafakemalpaşa Çayı, Uludağ’ın güney yamaçlarından doğan ve gene Uludağ’dan kaynaklanan birçok küçük dere ile beslenen Nilüfer Çayı, Göksu Çayı, Kocadere, Karadere, Aksuderesi’dir. 

Nilüfer Çayı ve Bursa Ovası’na Akan Sular

Uludağ’ın güney eteklerinden doğan Nilüfer Çayı, ismini Orhan Gazi’nin eşi, Murat Hüdavendigar’ın annesi Nilüfer Hatun’dan almıştır. Antik Çağ kaynaklarında Odrys olarak isimlendirilen Nilüfer Çayı, Keles’e bağlı Bağlı Köyü’nün yakınlarında doğar. Çay, Bursa Ovası’nda Uludağ’dan aşağıya inen irili ufaklı tüm dereleri toplayarak geniş bir yay çizer. Nilüfer ve Mudanya ilçelerinin sınırlarını geçen çay, Karacabey’e bağlı Hayırlar Köyü yakınlarında Uluabat gölayağında Susurluk Çayı ile birleşir. Bu noktada birleşen iki su kaynağı, Kocaçay Deltası’ndan Marmara Denizi’ne dökülür. Nilüfer Çayı’nın bu yolculuğu toplamda 168 km’dir. Nilüfer Çayı üzerinde; Nilüfer, Doğancı ve Çınarcık barajları bulunmaktadır. Nilüfer Çayı, Dereçavuş Köyü’nde Deliçay ile birleşir. Deliçay, Nilüfer Çayı’nın ikinci kolu olup Balıklı, Kaplıkaya ve Gölbaşı sularını toplar. Çay, ilkbaharda çok hızlı aktığı için Deliçay ismini almış olup Bursa’nın içinden geçerek Karıncadere, Namazgâh, Alaşar, Gökdere ve Cilimbaz derelerini toplayarak ilerler. 

Mustafakemalpaşa Çayı

Mustafakemalpaşa Çayı 155 kilometre uzunluğundadır. Kütahya sınırlarında doğan çay, Çavdar Suyu olarak ilerler. Orhaneli civarında Kocadere (Adranos), Mustafakemalpaşa İlçesi’nden geçerken Mustafakemalpaşa (Kirmasti) adını alır. Bu çayı iki kol besler. Birinci kol Kütahya Yoncalık’tan çıkar. Tavşanlı ve Orhaneli’ni geçip, Mustafakemalpaşa’ya 15 km mesafede ikinci kol ile birleşir. Birleşmeden önce Sarpdere ve Dursunbey Suyu, Adranos’a katılır. İkinci kol ise Simav’ın Dağardı Bucağı yakınından çıkar. Aliova ismini alır. Orhaneli’nden geçer. Simav’dan sonra birinci kol ile birleşir, Uluabat Gölü’ne dökülür. Ayrıca, Mustafakemalpaşa sınırları içerisinden çıkan Küçükaradere Suyu Susurluk Çayı’na dökülür. 

Göksu 

Uludağ’ın kuzeyinden akan sular İnegöl’den Yenişehir’e geçip, Bilecik’in Osmaneli İlçesi sınırları içerisinde Sakarya Nehri’ne dökülür.

Suuçtu Şelalesi

Suuçtu Şelalesi, Mustafakemalpaşa İlçesi sınırları içerisinde, ilçe merkezine 17 km mesafede bulunmaktadır. Şelalenin bulunduğu alan tabiat parkını statüsünde, I. derece doğal sit konumundadır. Şelalenin 38 metre yükseklikten dökülmesi ve şelalenin bulunduğu alanın bitki çeşitliliğinin büyüsü, güz mevsiminde çok sayıda fotoğrafçıyı ağırlamaktadır.

Sudüşen Şelalesi

Sudüşen Şelalesi, Bursa’nın Gemlik İlçesi sınırları içerisinde, ilçenin 25 kilometre kuzeyinde Haydariye Köyü’nde bulunmaktadır. Armutlu’ya doğru giden yolun onuncu kilometresinde, Küçükkumla’dan sağa, Haydariye Köyü yönüne dönüldüğünde, yaklaşık 8 kilometre sonra köye ulaşım sağlanır. Haydariye Köyü, 93 Harbi’nde Kafkaslardan göçen halkların kurduğu bir yerleşim alanıdır. Şelaleye ulaşmak için; köyden 9 kilometre mesafe daha çınar, gürgen ve meşe ağaçları ile kaplı manzaralı bir yoldan gitmek gerekir. Sudüşen Şelalesi, Nacaklı Deresi üzerinde 10 metre yüksekten düşer. Şelaleden, Yalova Termal 8 kilometre mesafede bulunmaktadır. Bu yüzden çok sayıda misafir ağırlamaktadır. 

Kösehoroz Şelalesi

Kösehoroz Şelalesi, Mustafakemalpaşa’ya 20 kilometre mesafede bulunan Kösehoroz Köyü yakınlarındaki Değirmendere üzerinde bulunmaktadır. Yüksekliği yaklaşık 18 metre olup, suyun düştüğü yerde doğa harikası bir kaya gölet oluşturmuştur. Değirmendere daha sonra, Mustafakemalpaşa Çayı’nın kollarından olan Alev Çayı’na (Kocaçay) dökülür. Derenin isminin kaynağı da Devecikonak yakınlarındaki su değirmenidir. Köyden şelaleye ulaşmak için orman içi yollardan yaklaşık iki saat yürümek gerekmektedir. 

Oylat Şelalesi

Oylat Kaplıcaları, İnegöl’e 25 kilometre mesafede, Oylat Deresi’nin çağlayarak geçtiği vadi çam, gürgen, meşe, kestane, ıhlamur, kavak, çınar gibi ağaçların oluşturduğu bir coğrafyada bulunmaktadır.

Şapçı Şelalesi

Şapçı Şelalesi, Mustafakemalpaşa’ya 16 kilometre mesafede bulunan Şapçı Köyü yakınlarındaki Şapçı Çayı üzerindedir. Yüksekliği yaklaşık 15 metreyi bulan birkaç kırık şeklindedir. Şapçı Çayı devamında Sarpdere ile birleşir ve Hamidiye Köyü yakınlarında Mustafakemalpaşa Çayı’na ulaşır. Şelale yoğun bir meşe, karaağaç, ıhlamur ve kayın ormanı içindedir. Şapçı Köyü’nden yaklaşık 1,5 saatlik yürüyüşle şelaleye ulaşılır. Yaz mevsiminde orman yolundan araçla da gidilebilir.

Küreklidere Şelalesi

Küreklidere, Uludağ’da eski Volfram madeninin doğusundan 1850 metre rakımdan doğup, akmaya başlar. Aynı adı taşıyan kanyon boyunca akan sular sarp arazi nedeniyle birçok yerde irili ufaklı şelale meydana getirir. Küreklidere Şelalesi; yaklaşık 82 metre yükseklikten dökülür. Kent Ormanı içerisinde bulunan şelale, Yıldırım İlçesi’nin Hamamlıkızık Köyü sınırları içerisindedir.

Saitabat Şelalesi

Kestel sınırları içerisinde bulunan Saitabat Şelalesi, Güvercinlik Dere’nin üzerindeki kanyonda bulunur. Saitabat Köyü, tüm dünyadan insanların buluştuğu nitelikli bir piknik alanı ve buluşma noktasıdır. 

Aras Gözesi

Aras Gözesi, Uludağ'ın jeomorfolojik yapısının ilgi çekici özellikleridir. Göze, Uludağ’ın güney yamacından, 1850 metreden kayalar arasından çıkar. Gözenin çıktığı vadi Uludağ’ın tek çığ düşen bölgesi olması açısından ilginçtir. Gözeden çıkan sular Aras Vadisi’ni kat ettikten sonra Nilüfer Çayı’na dökülür. Aras Gözesi’ne ulaşmak için öncelikle Soğukpınar Köyü yakınlarında bulunan Ketenli Yaylası’na ulaşmak gerekir. Yayladan gözeye yaklaşık 2 km’lik dik bir patika yolu takip etmek gerekli.

Soldere Suyu

Soldere Suyu, Mustafakemalpaşa’ya 18 kilometre mesafede bulunan Söğütalan Köyü sınırlarından başlamaktadır. Söğütalan Bucak Merkezi yakınındaki bir tepenin altında kaya mağaradan gürültüyle çıkan Soldere suları, yeşil ağaçlık bir vadide akarak Hacıali Köyü yakınlarında Mustafakemalpaşa Çayı’na ulaşır. Kabulbaba, İlyasçılar, Güller ve Hacıali’deki 12 su değirmenini üzerinde bulundurur. Bol miktarda tatlı su balığını barındıran Soldere, ayrıca irili ufaklı birçok şelaleye de sahiptir. Soldere boyunca güzel bir yürüyüş yapılabileceği gibi, tatlı su balığı avlamak içinde idealdir. 

Göletler

Bursa coğrafyasında, doğal oluşumlar dışında sulama amaçlı çok sayıda gölet bulunmaktadır. Barakalı, Dağyenice, Gököz, Ericek ve Gölbaşı göletleri doğal oluşumlar gibi görüntü verirler. İznik ve Uluabat göllerini daha önceki yazılarımda konu etmiştim. Gazetemizin arşivinden okunabilir…