​ SAVAŞ MEYDANINDA ŞEHİT EDİLEN TEK OSMANLI PADİŞAHI: SULTAN I.MURAD HÜDAVENDİGÂR

Dr. Öğr. Enes DEMİR
Tüm Yazıları
Osmanlı Devleti'nin üçüncü hakanı olan Orhan Gazi'nin oğlu Sultan I. Murad'ın annesi Nilüfer Hatun'dur.

Osmanlı Devleti’nin üçüncü hakanı olan Orhan Gazi’nin oğlu Sultan I. Murad’ın annesi Nilüfer Hatun’dur. Murad Han’ın, Bursa’nın fethi akabinde 1326 yılında doğduğu düşünülmektedir. Osmanlıların bir beylik haline geldiği bir dönemde babasının yanında tecrübe kazanan I. Murad, abisi Şehzade Süleyman’ın vefatı ile Rumeli’nin fethi ile görevlendirilmiştir. Babası tarafından verilen bu vazife gereği, Osmanlıların Rumeli’deki fetihleri devam etmiştir. Özellikle Evrenos Bey, Hacı İlbeyi, Lala Şahin Paşa ve Ece Beyler komutalarındaki gaziler, I. Murad’a bağlı olarak üç koldan fetihleri genişletmişlerdir.

I. Murad, padişahlar içinde Sultan unvanını ilk defa kullanmıştır. Bir görüşe göre 1359, bir diğer görüşe göre 1362 yılında tahta geçen ve Hüdavendigâr lakabı da alan Sultan I. Murad dönemi, Osmanlıların beylikten devlete dönüştüğü bir dönemdir. Babası döneminde emareleri görülen devlete geçiş denemeleri, bu dönemde müessese ve nizam olarak tam anlamıyla gerçekleşmiştir. Osmanlı Devleti’ndeki Kazaskerlik, Defterdarlık, Devşirme ocağı, Beylerbeylik ve Sancak teşkilatı, Divan-ı Hümayun’un teşekkülü, vb. birçok devlet kurumu bu dönemde kurulmuştur. 

Sultan I. Murad dönemindeki bu kurumsal düzenlemelerle eş zamanlı olarak Osmanlı fetihleri de bilhassa Rumeli yönünde hızlanarak devam etmiştir. İlk olarak Edirne, Kırklareli ve çevresini fetheden padişah, ardından Filibe üzerine yönelmiştir. Sonrasında Dimetoka, Ohri, Sofya, Niş, Manastır, Üsküp gibi önemli Balkan şehirleri fethedilmiştir. Sultan Murad tarafından fethedilen yerlerin imarına başlanmıştır.

Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki bu fetihlerine karşı bölgedeki despotlar ve krallar birleşik olarak harekete geçmişlerdir. İlk olarak 1364 yılında Sırp Kralı ile Eflak ve Macar Kralları’nın kuvvetleri ile harekete geçen Haçlı Ordusu, Sırpsındığı Savaşı olarak bilinen savaşta, Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu tarafından mağlup edilmiştir. 1388 yılında ise Osmanlı akıncı birliklerinin pusuya düşürülmesi sonucu meydana gelen Ploşnik harbinde Osmanlı birlikleri, Sırp-Bosna kuvvetlerine yenilmiştir. Bunun üzerine Sultan I. Murad, Rumeli’ye geçerek büyük bir seferberlik ilan etmiştir. Bir kısım Osmanlı birliklerini mağlup eden Haçlılar ise birçok devletten müteşekkil kuvvetle bir araya gelerek Kosova’ya ilerlemişlerdir. Tarihte I. Kosova Savaşı olarak geçen bu savaşta Osmanlı Ordusu, Haçlı Ordusu’nu mağlup etmiştir.

Sultan I. Murad döneminde Rumeli yönündeki büyük toprak füttuhhatı ile birlikte, babası Orhan Bey döneminde ilk adımı atılan Anadolu’daki idari ve siyasi birliğin sağlanması yönünde de Osmanlı Devleti tarafından icraatlar gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda Germiyanoğulları Beyliği’nin beyi Süleyman Han’ın kızı ile Sultan Murad’ın oğlu Şehzade Yıldırım Beyazıd’ın evliliği gerçekleşmiş ve Osmanlı Devleti çeyiz olarak Kütahya, Simav, Eğrigöz ve Tavşanlı’yı almıştır. Yine Ege bölgesinden bazı yerlerde Hamidoğullarından para karşılığı alınmıştır. Osmanlı Devleti’nin, Batı Anadolu beylikleri üzerindeki artan hâkimiyeti ve topraklarını genişletmesi, Anadolu’da hâkimiyet iddiasında bulunan bir diğer beylik olan Karamanoğulları’nı rahatsız etmiştir. Nitekim Sultan I. Murad, Rumeli’de gaza yaparken Karamanoğlu’nun Osmanlı topraklarına saldırması üzerine 1387 yılında Karamanoğlu üzerine sefere çıkan padişah, Karamanoğlu’nu mağlup etmiştir. Padişahın Konya surları üzerine gelmesi üzerine Karamanoğlu af dileyerek barış istemiştir.

Osmanlıları tam anlamı ile bir devlet haline getiren Sultan I. Murad, 1389'da Haçlı ordularına karşı kazanılan I.Kosova Savaşı'nın sonunda hain bir saldırı sonucu şehit edilmiştir. İç organları Kosova’daki savaş meydanına gömülen padişahın diğer türbesi de Bursa'dadır. Sultan Murad, teşkilatçılığı, disiplini ve imar faaliyetlerine olan düşkünlüğü ile bilinmektedir. Edirne, İznik, Bursa ve Rumeli’deki birçok yerde cami, han, hamam, medrese ve imaret gibi sosyal ve hayır müesseseleri yaptırmıştır. 

Sultan I. Murad, babası Orhan Gazi’den devraldığı 95.000 km2’lik devlet sınırlarını, 5 kattan fazla büyüterek 500.000 km2’ye çıkarmıştır.