Neşe BERBER
Dünyada petrol kaynaklarının bittiği gün Türkiye’nin çağı başlayacak. Biz hep Osmanlıyı konuşuyoruz ama bir Selçuklu kültürü çok farklıdır. Çok daha derinliği vardır inanılmaz bir devlet kültürü vardır.’ diyen Süleyman Ecevit Sanlı ile YeniBirlik Gazetesi için konuştuk.
Ticaret Bakanımızın iş dünyasının içinden olmasına nasıl bakıyorsunuz?
Ticaret Bakanımızın TOBB kökenli olmasını önemsiyorum. Türkiye’de hala güvenlikçi politikalar önde. Ticaret dostu yaklaşım ile empati kurulması gerekiyor. Tüm devlet kurumlarının ticaret dostu olması gerekiyor. Ticaret dostu mevzuat kanun değişiklikleri gerekiyor. Dürüst tüccarın önünü açacak sırtını sıvazlayacak bakanlar, genel müdürler, bürokratlar gerekiyor.
Para biriminizin dolar ve Euro karşısında değer kaybetmesi dış ticaret açığını düşüren bir faktördür.
İthalat düşer, ihracat artar. Bu dış ticaret açığına hizmet edecek bir faktördür. Türkiye’nin hizmet ihracatı diye bilinmeyen bir kalemi var bu çok görünmez. Bunun daha önce istatiği tutulmuyordu. Türkiye ciddi hizmet ihracatı yapıyor. Dış ticaret açığımız zannedildiği kadar değil, daha az. Kuzey ülkelerine yaptığımız beyanname harici ihracatlar var fatura üzerinden KDV tebliği ile yapılan ihracatlar, onlarda ihracat istatistiğine konulmuyor. Görünmeye değerler bundan sonra daha fazla görünür ama birebir tutturamazsınız. Amerika Birleşik Devletleri ile ticaretimiz zayıf müttefiklik ilişkimize yakışmayacak kadar zayıf. Biz şu anda ABD’ye ihracat yapan ülkeler sıralamasında 33.sıradayız yapılan toplam ihracat tutarımız 8,5 milyar dolar. Daha düne kadar ABD ile savaşan Vietnam’ın ABD’ye ihracaatı 40 milyar dolardır. Bizim beş mislimiz.
ABD’de gelişen piyasalar var. Dünya ticaretinden örnekler verseniz?
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Dünya Ticaret Örgütü ve Dünya Gümrük Örgütü kuruldu. Kurulmasının ana nedeni dünyada ülkelerin birbirine ticaret kota uygulamamaları ve dünyada işsizliğin artmaması ve serbest ticaretin olması. Dünyada üçüncü dünya savaşının çıkmamasının nedeni Birleşmiş Milletler değildin. Dünya Ticaret Örgütüdür. İkinci Dünya Savaşı’nda ülkeler birbirine inanılmaz kotalar uyguladılar. Almanya- Fransa kömür kotası uyguladı. Brezilya kauçuk tokası uyguladı. Bu kotalar uygulanınca ülkelerdeki dünya mal üretimi ve mal dolaşımı aza indirgendi. Yüzde 30-40 işsizlik patlaması yaşandı. İşsiz nüfuslar sağlıksız iktidarları başa getirdi. Ve dünya savaşları çıktı. İkinci Dünya Savaşı’nın temel prensibi budur. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bu işin kökünü kurutmak için AB nin kurulmasının nedeni budur.
İkinci Dünya Savaşı’nı çıkaran Fransa, Almanya’dan kömür -çelik kotası uygulamıştır. Bu nedenle kömür-çelik topluluğu kurmuştur. Almanya- Fransa arasında kurulan AKTC daha sonra onaltı ülke ekleniyor AYT oluyor. AYT-AB topluluğuna dönüşüyor. AB’nin açısından önemli oluyor. Dünyada ticaretin serbest akışı 2000’li yılların başlarına kadar doğru devam etti. Globalleşme çok moda terimdi. Çok duyduk bunu şimdi globalleşmenin sırrıda yerlileşmeden geçer. Dünyada global marka olmak istiyorsan yerli marka ile dünyaya açılacaksın.
ABD neden Çin’e ve AB’ye ticaret savaşı başlattı?
Bu son yıllarda Çin’e kotalar kalkınca ABD’de bunun rahatsızlığını yaşamaya başlandı. Çünkü sistem Amerika Birleşik Devletleri’nin tüketmesi ve mal alması üzerine kurulu. Elli eyaletten kurulu ve her biri bir ülke büyüklüğünde. Sadece California dünyanın altıncı büyük ekonomisi. AB’nin her eyaleti bir AB büyüklüğünde pazarı var. Şimdi ABD bu durumdan ciddi derecede rahatsız oldu. Bu oyunu terse çevirmek istedi. Alüminyum ve çelik ürünlerinde yüzde 25 ilave vergi koymasının esas sebebi bu. Dünyanın bakış açısı farklı AB’nin daha farklı.
Nedir fark?
ABD’nin otomotiv üretim merkez üstü Detroit’tir. Detroit bizim Bursa ilimiz gibi düşünün. Otomotiv fabrikalarının gidip açıldığını düşünün ve Bursa’da büyük bir işsizlik başladığını ve ekonomisinin daralmaya başladığını düşünün. ABD’nin yaşadığı buydu işte. Detroit’te ki otomotiv endüstrisinin olduğu gibi kapanması ile Meksika’ya taşındılar. Bunun için Meksika’ya saldırıyorlar. İlk önce saldırdığı ülkeler Meksika ve Çin dış ticaret açığı verdiği ve kendisinin kanından beslendiğini düşündüğü ülkeler. Ticari anlamda doğru, Başkan her ne kadar çılgın bir adam olsa da neticede bir işadamı, bunu unutmayalım. Ve dikkat edin dış ticaret açığı raporunda aslında niye saldırdığının donelerini görebilirsiniz. Meksika’ya 60 milyar dolar dış ticaret açığı var.
Çin’e kotaların kaldırılması dünyadaki ticaretin dengelerini bozdu. Baktığımızda Dünya Ticaret Örgütü tarafından kominizmle yönetilen ülkelere kota uygulanıyor. Çin’e kota kalkınca bütün oyun bozuldu. 1946’da Japonya’nın trendini izliyor Çin. 1950’de Türkiye Gayri Milli Hasıla’da Japonya’nın önündeydi. 1980’de Güney Kore’nin 2000’de Malezya’nın önündeydik şimdi bu üç ülke bizi geçti.
Neden geçti?
Türkiye’de olan darbeler ile bizim üç neslimiz gitti. Bizim en önemli noktamız insan kaynağımız üç neslin fikri anlamda düşünülmemesi sağlandı. Yaratıcılığı engellendi. Bu başarısız 15 Temmuz darbe girişi bile bize bir nesil kaybettirdi. Her ne adar pazartesi bankalar kapısını açsada çalışıp didinsekte yurtdışı gezilerimizi iptal etmeyip gittik paralarımızı çekmedik tam tersi dolardan TL’ye döndük ama yinede zararı var ülkemize.
Kurumsallaşmanın kitabını bir ABD’li firma Japon Toyota için yazdı
Kurumsallaşmanın kitabını yazdıran Japon Toyota şu anda dünyanın en büyük şirketi. Çin Japonya’nın izinde ilerliyor. Ama Çin’in bunu yapması çok zor. Zira Çin’in en etkili gözüken nüfusu aslında en büyük dezavantajı. ABD doları karşısında tek değer kazanan para Yuan. Para biriminizin değer kazanması iyi bir şey değildir mallarınızın dünyada satışını düşürür. Çin’e verilen siparişler üç ila altı ay arası tedarik ediliyor. Türkiye’de 20 gün bu bize avantaj getiriyor. Çin’e giden firmalar bu yıl itibari ile çoğu bize geri dönüyorlar. Türkiye beklenmediği kadar büyük bir ihracaat sıçraması yapacak. Eğer Türkiye’de bu darbeler olmasaydı daha fazla üreten, işsizlik sorununu bitirmiş gönül coğrafyasındaki ülkeleri dahi tedarikçisi haline getirmiş bir ülke olurduk. Biz on yıl sonra bu olacağız ve bu olmalıyız. Bulgaristan Yunanistan, Gürcistan, Suriye, Rusya’nın belli bölgeleri bizim tedarikçimiz olmak zorunda kalacaklar.
